OSMANLIDA MESLEKİ TEKNİK EĞİTİM KURUMLARI: KONDÜKTÖR MEKTEBİ

Sanayi inkılâbıyla birlikte sanayi ve endüstride bir hayli mesafe kat eden Avrupa devletleri XIX. yüzyıla teknik üstünlüğü elinde bulundurarak girmiştir. Osmanlı Devleti de Avrupa'daki gelişmelere paralel olarak teknik alanda eğitim veren yeni müesseseler açmaya başlamıştır. İlk örnekleri askeri teknik eğitim alanında görülen bu müesseseler Osmanlı ülkesinde yeni bir bilim ve eğitim anlayışını ortaya çıkarmıştır. Tanzimat'la birlikte teknik alanda yenileşmek için kurumsallaşmaya gidilmiş ve teknik meslek okulları açılmaya başlanmıştır. II. Abdülhamid ve II. Meşrutiyet dönemlerinde artan ihtiyaç nedeniyle daha da çeşitlilik arz eden bu okullar, cumhuriyet döneminde ise yükseköğretimin şekillenmesinde önemli roller üstlenmişlerdir. Bu çalışmada ülkede ara elamana duyulan ihtiyaca binaen mühendislere yardımcı olacak teknikerler yetiştirmek amacıyla açılan teknik eğitim kurumlarından biri olan Kondüktör Mektebi incelenecektir. Çalışmada mektebin talimatnamesi, açılışı ve gelişimi üzerinde durulacaktır

VOCATIONAL AND TECHNICAL EDUCATION INSTITUTIONS IN OSMANLI: CONDUCTOR SCHOOL

European countries entered 19th century with technical advantage which progressed in industry with industrial revolution. With parallel to these developments the Ottoman Empire also founded new institutions which serve education in technical areas. These institutions, their first examples in military areas, revealed a new science and educational perspective in Ottoman Country. With Tanzimat, it was institutionalized and technical vocational schools were founded in technical areas. These schools which showed diversity due to increasing demands in Abdulhamid II and Meşrutiyet II periods and played important roles in shaping high educations in republican period. In this study, conductor schools which trained technical personnel to help engineers with increasing need to staff will be examined. In the study, the attention will be paid to the ordinance, opening and development of this school

PDF

___

A. MKT. MHM, (Sadaret Mektubî Mühimme Kalemi Evrakı) No: 402/15.
BEO, (Bab-ı Âli Evrak Odası Evrakı)
No: 3979/298370; No: 3963/287151; No: 3925/294364.
DH. SYS, (Dâhiliye Nezareti Siyasî Kısım Evrakı) No: 112-15/20-1.
DH. UMUM, (Dâhiliye Nezareti Umûr-ı Mahalliye-i Vilâyât Müdüriyeti Evrakı) No: 71/65.
MF. MKT, (Maarif Nezareti Evrakı) No: 1199/59.
ŞD. HU, (Şura-yı Devlet Evrakı) No: 512/27.
ŞD. MV, (Şura-yı Devlet Evrakı) No: 217/22.
Salnâme-i Devlet-i Aliyye-i Osmaniyye, sene 1327/1911, Defa 66.
Salnâme-i Devlet-i Aliyye-i Osmaniyye, sene 1328/1912, Defa 67.
Salnâme-i Devlet-i Aliyye-i Osmaniyye, sene 1333/1334/1918, Defa 68.
Talimatnameler Ak, Musa (2006), II. Meşrutiyet Dönemi’nde Mesleki ve Teknik Eğitim Okulları (1908-1918), Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Denizli.
Akyüz, Yahya (2001), Başlangıçtan 2001’e Türk Eğitim Tarihi, Alfa Yayınları, İstanbul.
Başar, Erdoğan (2004), Milli Eğitim Bakanlarının Eğitim Faaliyetleri (1920–1960), Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
Beydilli, Kemal (2006), “Mühendishâne-i Bahrî-i Hümâyun”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, Cilt: 31, İstanbul, ss. 514-516.
Beydilli, Kemal (2006), “Mühendishâne-i Berrî-i Hümâyun”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, Cilt: 31, İstanbul, ss. 517-518.
Çinar, Ebubekir (2007), XIX. Yüzyılda Osmanlı Devletinde Mesleki ve Teknik Eğitim, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya.
Devellioğlu, Ferit (2010), Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitabevi, Ankara. Düstur (1293), I. Tertip, Cilt: III.
Erdoğdu, Teyfur (1997), “Maarif-i Umumiyye Nezareti Teşkilatı-II”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Sayı: 52/1-4, ss. 247-285.
Ergin, Osman (1977), Türkiye Maarif Tarihi, Cilt: III-IV, Eser Matbaası, İstanbul.
Ergün, Mustafa (1996), II. Meşrutiyet Devrinde Eğitim Hareketleri (1908- 1914), Ocak Yayınları, Ankara.
Esenkaya, Ahmet (2011), “Çanakkale Muharebelerinde Cephede ve Cephe Dışında Sağlık Hizmetleri”, Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, Sayı: 10-11, ss. 25-70.
Günay, Ramazan- Halil İbrahim Görür (2013), “Osmanlı Devleti’nde Sağır, Dilsiz ve Â’ma Mektebi”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, Cilt: 32, Sayı: 53, ss. 55-76.
İhsanoğlu, Ekmeleddin (1993), “Dârülfünûn Tarihçesine Giriş (II), Üçüncü Teşebbüs: Dârülfünûn-ı Sultanî”, Belleten, Cilt: LVII, Sayı: 218, ss. 201-239.
İhsanoğlu, Ekmeleddin (1999), “Osmanlı Eğitim ve Bilim Müesseseleri”, Osmanlı Medeniyeti Tarihi, Editör: Ekmeleddin İhsanoğlu, Cilt: I, İstanbul.
Kadıoğlu, Sevtap (2005), “Osmanlı Döneminde Türkiye’de Ziraat Okulları Üzerine Notlar ve Tedrisatı Ziraiye Nizamnamesi”, Kutadgubilig, Sayı: 8, ss. 239-257.
Karaca, Mehmet (2012), İstanbul Teknik Üniversitesi ve Mühendislik Tarihimiz, İstanbul.
Kenanoğlu, M. Macit (2013), “Sava Paşa”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Cilt: 36, ss. 183-184.
Koca, Ferhat (2005), “Osmanlılar Döneminde Gayr-i Müslim Bir İslam Hukukçusu: Sava Paşa (Ö. 1901), Hayatı, Eserleri ve İslam Hukukuna Dair Görüşleri”, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, Sayı: 6, ss. 93-114.
Kodaman, Bayram (1980), “Tanzimattan 2. Meşrutiyete Kadar Sanayi Mektebleri”, Türkiye’nin Sosyal ve Ekonomik Tarihi (1071- 1920), Editör: Osman Okyar-Halil İnalcık, Ankara.
Özalp, Reşat (1982), Milli Eğitimle İlgili Mevzuat (1857–1923), Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
Öztürk, Cemil (1995), “Türkiye’de Mesleki Eğitimin Doğuşu I: Islâhhaneler”, Hakkı Dursun Yılmaz’a Armağan, Ankara.
Pakalın, Mehmet Zeki (1983), Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
Semiz, Yaşar- Recai Kuş (2003), Konya Sanayi Mektebi, Editör: Yusuf Küçükdağ, Konya Kitabı V, Konya.
Semiz, Yaşar- Recai Kuş (2004), “Osmanlıda Mesleki Teknik Eğitim, İstanbul Sanayi Mektebi (1869- 1930)”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı: 15, ss. 275-295.
Yıldırım, Kadir- Levent Şahin (2015), “Osmanlı’dan Günümüze Mesleki Eğitimin Gelişimi”, Çalışma ve Toplum, Sayı: 44, ss. 77-112.
Yıldırım, Mehmet Ali (2013), “Osmanlı Vilayetlerinde Mesleki-Teknik Eğitimin Gelişimine Bakışlar: Bursa Sanayi Mektebi”, Karadeniz Araştırmaları, Sayı: 37, ss. 71-90.
http://www.istanbulsaglik.gov.tr/w/smuzesi/muze_tarihi.asp Tarih: 28.03.2016.