Sağlık İçerikli Basın Haberleri ve Çocuğa Yaklaşımı: Bir İçerik Analizi

Kitle iletişim araçları birçok alanda olduğu gibi sağlık konulu gelişmeler hakkında haberdar olma ve bilgilenme için önemli bir kaynak olarak değerlendirilmektedir. Bu yüzden basın kuruluşları da sağlık alanında verdikleri haberlerde profesyonelleşmeyi sağlamak amacıyla tıp alanında uzmanlaşmış kadroları da istihdam etmeye başlamıştır. Ancak, sağlık haberciliğinde yeterli profesyonelliğin sağlanamadığı gözlenen sorunlardan ve tartışmalardan anlaşılmaktadır. Özellikle sağlık alanında medyada yer alan gelişmelere ilişkin konu içeriğinin özelliği, telafisi çok zor ya da imkânsız sonuçlar doğurabilecek etkiye sahip olması bakımından daha profesyonel mesleki tecrübeyi ve yoğunlaşmayı gerektirmektedir. İletişim alanında haber incelemeleri önemli bir yer tutmakla birlikte sağlık haberleri üzerine odaklanan çalışmaların yeterli orana ulaştığını söylemek mümkün görünmemektedir. Bu araştırma, “Türk basının sağlık içerikli haberlerinde çocuğa yaklaşım tarzlarının hangi karakteristikleri ortaya koyduğu” temel araştırma sorusundan hareketle haberlerin; çocuk olgusuna yaklaşımı, sağlıklı yaşam koşulları hakkında bilgilendirebilme, sağlık ve tıbbi gelişmeler konusunda haberdar etme düzeyi, çocukların sağlık içerikli haberleri değerlendirebilme potansiyelini tespit amacına yönelik olarak yürütülmüştür. Araştırma, Türk basınını temsilen Temmuz 2008 verilerine göre en yüksek tiraja sahip dört günlük gazetenin (Hürriyet, Posta, Sabah, Zaman) sağlık ve tıbbi konulara ilişkin verilen haberleri üzerine 2008 yılı Eylül ayındaki 30 günlük yayın periyodunda yürütülmüştür. Nitel ve nicel içerik analiz yönteminin kullanıldığı araştırma sonuçlarına göre Türk basınında sağlık içerikli haberler bilgilendirme, farkındalık yaratma ya da haberdar etme amaçlarından çok, ilgi ve dikkat çekmeye yönelik olarak yapılandırılmaktadır. Bu sebeple incelenen haberlerde abartı, bilgi eksiklikleri, sansasyon, çarpıtma gibi etik sorunlara da rastlanmaktadır. Araştırmadan elde edilen veriler ve ortaya çıkan sonuçların özellikle çocuklara yönelik olarak daha ‘sağlıklı’ bir haber medyası için atılacak adımlar açısından fayda sağlayacağı değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Türk basını, sağlık içerikli haberler, çocuğa yaklaşım, haber etiği

Health related news in the press and approach to children: a content analysis

Media is considered as an important source for acquiring news and information regarding health related developments as it is for several other areas.In this respect, press organizations have begun to employ expert staff specialized in medicine in order to ensure professionalism in the news they provide relating to the area of health.However, it is understood that adequate professionalism has not been achieved in health journalism.Especially, due to the nature of the subject content relating to developments in the area of health covered in media having the potential impact to cause consequences which are difficult or impossible to redress, It requires more professional attention and concentration.Although news analyses have a significant place in the area of communication, studies focusing on health news do not appear to have reached an adequate level.This study, starting from the research question “what characteristics the Turkish press demonstrate in terms of their approach to children in their health related news coverage”, aimed to establish their approach to the child phenomenon, ability to inform regarding healthy living conditions, level of news coverage relating to health and medical developments, potential to assess child health related news.The study is conducted on the health and medical subjects related news in four Turkish newspapers (Hürriyet, Posta, Sabah, Zaman) with the highest circulation according to July 2008 data to represent Turkish press over a 30 day publication period in September 2008.According to the study results using qualitative and quantitative content analyses methods, health related news in the Turkish press is structured towards attracting interest and attention rather than aiming to inform, raise awareness or report.onsequently, ethical issues such as exaggeration, lack of information, sensationalism and distortion are also encountered in the news investigated.It is estimated that the data and results emerged from this study will be beneficial in terms of steps to be taken for a 'healthier’ news media especially towards children.

Keywords:

Turkish press, health news, approach to children,

PDF

___

ARSLAN, Hicabi (2014). “Eleştirel Medya Okuryazarlığı Kapsamında Çocuk Odaklı Haber ve Programlar Üzerine Bir Değerlendirme”, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1 (2), s.70-79.
AZİZ, Aysel (1994). Araştırma Yöntemleri-Teknikleri ve İletişim, Ankara: Turhan Kitabevi.
BAKER, Robin (2002). Kırılgan Bilim: Manşetlerin Ardındaki Gerçek, (Çev. Murat Sağlam), İstanbul: Güncel Yayıncılık.
BERELSON, Bernard (1984). Content Analysis in Communication Researh, New York: Hafner Press. BÜYÜKBAKKAL, Ceyda Ilgaz ve BÜYÜKBAKKAL, Güven N. (2005). “Türkiye’deki Gazete Haberlerinde Çocuk”, II. Uluslararası Çocuk ve İletişim Kongresi: İletişimin Çocuğa Etkisi, Bildiri Özetleri, 4-6 Nisan 2005, İstanbul. CANGÖZ, İncilay (2005). “Gazete Haberlerinde Çocukların Temsili”, II. Uluslararası Çocuk ve İletişim Kongresi: İletişimin Çocuğa Etkisi, Bildiri Özetleri, 4-6 Nisan 2005, İstanbul. CRAIG, David A. (2003). “The Promise and Peril of Anecdotes in News Coverage: An Ethical Analysis” Journalism and Mass Communication Quarterly, 80 (4), s.802-817. ÇAPLI, Bülent (2002). Medya ve Etik, Ankara: İmge Kitabevi. ÇEBİ, Murat Sadullah (2002). Haberi Anlamak, Ankara: Gazi Kitabevi. ÇINARLI, İnci (2008). “Bilim ve Sağlık Haberciliği: Kamu Yararına Doğru, Ulaşılabilir ve Kullanılabilir Enformasyon Üretimi ve Sorumluluklar”, (Editörler), Metin Işık ve Ayhan Erdem. Tüm Yönleriyle Medya ve İletişim, Konya: Eğitim Kitabevi. DAMLAPINAR, Zülfikar ve DÖNMEZ, İ. Hakan (2003). “İkinci Körfez Savaşı Boyunca Türk Basının Savaş Söyleminde Çocuk Argümanı”, I. Uluslararası Çocuk ve İletişim Konferansı, 13-15 Ekim 2003, İstanbul, s.509-518. DORFMAN, Lori (2003). "Studying the News on Public Health: How Content Analysis Supports Media Advocacy”, American Journal of Health Behaviour, 27 (3), s.217-226. ESAMDER (2008). “Eğitim ve Sağlık Muhabirleri Derneği Etik İlkeleri”, http://www.esamder.org.tr/etik.asp, Erişim Tarihi: 10.09.2008. GANDEY, Allison (2003). Media Malpractice in Canadian Newspaper Coverage of the Arthritis Drug Celebrex: Guidelines for Journalists Covering Medical News, Charleton Universitesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ottawa. GAZETELER: Hürriyet, Posta, Sabah, Zaman, 01- 30 Eylül 2008 tarihli nüshalar. GEORGE, Alexander L. (2003). “İçerik Çözümlemesinde Nicel ve Nitel Yaklaşımlar”, İletişim Araştırmalarında İçerik Çözümlemesi, Derleyen ve Çeviren: Murat S. Çebi, Ankara: Alternatif Yayınları, s.9-47. GÜZ, Nurettin (2005). Haberde Yönlendirme ve Kamuoyu Araştırmaları, Ankara: Nobel Yayınları. İSTABİP.ORG (2006), www.istabip.org.tr/bg/2004/186.htm, Erişim Tarihi: 10.04.2006.
KAHRİMAN, Gülsevil (2013). “Yazılı ve Görsel Basında Çocuk Haberlerinin Seçiminde Eşik Bekçilerinin Rolü”, İstanbul Arel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. KANBER, Rıdvan (2003). Medya ve Sağlık, Ankara: Türk Sağlık-Sen. Yayınları. KARPF, Anne (1988). Doctoring the Media: The Reporting of Health and Medicine, New York: Roudledge. KOÇAK, Abdullah ve ARUN, Özgür (2006). “İçerik Analizi Çalışmalarında Örneklem Sorunu” Selçuk İletişim, 4 (3), s.21-28. KUMBASAR, Banu (2006). İstanbul’da Yayınlanan Gazetelerde Sağlık Haberleri, Marmara Üniversitesi SBE, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul. MOYNIHAN, Ray vd. (2000). “Coverage by the News Media of the Benefits and Risks of Medications”, The New England Journal of Medicine, 342 (22), s.1645-1650. OVA, Nalan (2014). “Türkiye’de Yazılı Basında ‘Çocuk Gelinler’in Temsili”, Selçuk İletişim, 2014, 8 (2), s.238-262. SEALE, Clive (2003). “Health and Media: An Overview”, Sociology of Health and Illness, 25 (6), s.513-531. SHUCHMAN, Miriam ve WILKES, Michael S. (1997). “Medical Scientists and Health News Reporting: A Case of Miscommunication”, Annals of Internal Medicine, 126 (12), s.976-982. STEMPEL III, Guido H. (2003). “İçerik Analizi İçin İstatistiksel Analiz Yöntemleri”, İletişim Araştırmalarında İçerik Çözümlemesi, (Derleyen ve Çeviren), Murat S. Çebi, Ankara: Alternatif Yayınları, s.189-213. STRYKER, Jo Ellen vd. (2008). “Effects of Newspaper Coverage On Public Knowledge About Cancer Prevention: Priming Cancer Prevention Knowledge”, 55th International Communication Association Conference, New York, http://www.portalcomunicacion.com/ocs/down/stryker.pdf, Erişim Tarihi: 19.10.2008. SÜTLAŞ, Mustafa (2008). “Medya Yazmadıklarından Da Sorumlu Değil mi?”, http://www.sutlas.gen.tr, Erişim Tarihi: 30.09.2008. ŞEKER, Tülay Bektaş (2004). “Yeni Bir İletişim Teknolojisi Olarak İnternet ve Bilgi Açığı”, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Konya. TERKAN, Banu (2005). “Türkiye’de Basın ve Siyaset İlişkisi”, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Konya. TEZCAN, Sabahat vd. (2005). “On Ulusal Günlük Gazetede Yayınlanan Koroner Arter Hastalığı ve Risk Faktörleri İle İlgili Yazılar”, TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 4 (5), s.253-264. VİNCENT, Robyn Scott ve BLACK, Tanya (2013). “Değişen Yaklaşımlar: Her Seferinde Bir Öykü Çocukların Toplumun Engellilere Bakış Açısını Değiştirme Potansiyeli”, Çev. T. Zararsız), I. Türkiye Çocuk ve Medya Kongresi Bildiriler Kitabı, Cilt 2, İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları, s.279-298. YILDIZ, Hülya (2006). “Medya ve Sağlık: Türk Basınında Sağlık İçerikli Haberlerin Bilgilendirme Potansiyeli”, Gazi Üniversitesi SBE, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara. YILDIZ, İlkay ve TANYILDIZI, Nuray İ. (2015). “Türkiye’de 2012 Yılında Sağlık Haberlerinin Ulusal Yazılı Basında Yer Alış Biçimleri ve Bilgilendirme Düzeyleri (Habertürk, Hürriyet, Posta, Sabah, Sözcü Ve Zaman Gazeteleri Örneği)”, SOBİDER, 2 (2), s. 122-141. YUMLU, Konca (1994). Kitle İletişim Kuram ve Araştırmaları, İzmir: Nam.