TİRE NECİP PAŞA KÜTÜPHANESİ’NDEKİ TEFSİRE DAİR YAZMA ESERLER -I- (NECİP PAŞA KISMI)

İzmir Tire Necip Paşa Kütüphanesi’ndeki eserler “Necip Paşa” ve “Diğer Vakıf” olmak üzere iki kısımda tasnif edilmiştir. Bu çalışmada Tire Necip Paşa Kütüphanesi’ndeki 1147 yazma eserden “Necip Paşa Kısmı”ndaki tefsire dair toplam 67 eserden 30 yazma eser hakkında bilgi verilmiştir. Diğer 37 yazma eser başka makalede tanıtılacaktır. Bu eserlerden bazılarının VII. yüzyıla ait olması, değerlerini bir kat daha artırmaktadır. Kütüphanedeki eserlerden bir çoğu günümüzde asıl dillerinde yayımlanmış, birçok dile çevrilmiştir. Kütüphaneye 671 eseri vakfeden bânî Mehmed Necip Paşa, bu önemli kütüphanede zengin bir kitap koleksiyonunun oluşmasına vesile olmuştur. Eserler, kültür hayatımıza hizmet etmiştir. Fakat bugünkü haliye kütüphane keşfedilmeyi bekleyen bir hazine gibidir.

Anahtar Kelimeler:

Kur’ân, Tire, Necip Paşa, Kütüphane, Tefsir, Vakıf, Yazma.

IN THE LIBRARY OF TIRE NECIP PAŞA TO THE INTERPRETATION RELATING MANUSCRIPTS I

Necip Pasha Works in the Izmir Tire Library "Necip Pasha" and "Other Foundation" are classified in two parts. In This study are given information about manuscripts of "Chapter Necip Pasha " in the that commentary of 30- 67 A total Works. Other 37 manuscripts will be introduced in another article. some of these works to be of century VII., values increases still more. Many of the works in the library today published in their original language, has been translated into many languages. Necip Mehmed Pasha Who devoted his 671 work to the Library, a treasure waiting to be discovered this important library in theTire led to the introduction a rich collection of boks and has served the our cultural life.

Keywords:

Qur’an, Tire, Necip Pasha, Library, Tafsir, Foundation, Manuscript.,

PDF

___

Akgündüz, Ahmet, “Ebussuûd Efendi”, DİA.
Bayraktar, M. Sami, “Tire Necip Paşa Kütüphanesi”, Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, Erzurum 2003, Sayı:11.
Berk, Süleyman, Hat San’atı, Tarihçe, Malzeme ve Örnekler, İSMEK Yayınları, İstanbul 2006.
Bilgin, Azmi, Osmanlı Kaynaklarına Göre Sadreddîn-i Konevî, I. Uluslararası Sadreddîn Konevî Sempozyumu Bildirileri, Mebkam Yayınları, 1. Baskı, Konya 2010.
Birışık, Abdülhamit, “Osmanlıca Tefsir Tercümeleri ve Hüseyin Vâiz-i Kâşifî’nin Mevâhib-i Aliyye’si”, İslâmî Araştırmalar Dergisi, İSAM, İstanbul 2004, c. 17, sayı:1.
Chittick, William, “Merkezî Nokta: İbn Arabî Ekolünde Sadreddîn Konevî’nin Rolü”, çev.: Betül Güçlü, Tasavvuf İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi, İbnü’l-Arabî Özel Sayısı-2, Erkam Matbaası, İstanbul 2009, Sayı: 23.
Çetin, Abdülbaki, “Ebu’l-Leys Semerkandî Tefsîri’nin Türkçe Tercümesi Üzerine”, Türkiyât Araştırmaları Dergisi, Selçuk Üniversitesi Basımevi, Konya 2007, sayı: 22.
Efendi (ö. 1042/1632) tarafından tercüme edilerek IV. Murad’a hediye edilmiştir.” diyerek
Begavî’nin bu tefsirinin Türkçe’ye tercüme edildiğini bildirmekle birlikte bunu bir kaynağa
dayandırmamış ve başka bir ayrıntıya yer vermemiştir. (Turgut, Tefsir Usûlü ve Kaynakları,
s. 240). Hilmi Ziya Ülken de bu tefsirin İngiliz Kerim Efendi (ö. 1303/1886) diye şöhret
yapan Amasya Akdağlı Kerim Efendi tarafından tercüme edildiğini söyler. Ancak tercümeye
ait herhangi bir bilgi veya nüshaya rastlanamamıştır. (Birışık, Osmanlı Tefsir Tercümeleri, s.
). Eser birçok kez neşredilmiştir: Tefsîru’l-Beğavî, (thk.: ve thr. Muhammed Abdullah en
Nemr, Osman Cum’a Dâmiriyye, Süleyman Müslim el-Haraş), Dâru Tîbe, 2. Baskı, Riyad,
1997; Tefsîru’l-Beğavî, (thk.: Halid Abdurrahman el-Ak Mervan Suvar), Daru’l
Ma’rife, Beyrut, 1987-1992; Meâlimu’t-Tenzîl fî Tefsîri’l-Kur’ân, Dâru İhyâi’t-Turâsi’l
Arabî, Beyrut, 1420; Meâlimu’t-Tenzil, Dârul-Kutubi’l-İlmiyye, (Hâzin’le birlikte), Beyrut,
; Meâlimu't-Tenzîl, Dâr-ı İbn-i Hazm, Beyrut, 2002. Eserin Süleymaniye (125 nüsha),
Erzurum İl Halk (15980), Kütahya Vahid Paşa (1622, 2848, 1037), Halil Hamit (1870,
), Samsun Gazi (1046), İskilip Halk (1025) ve Ankara Millet (6300) Kütüphanelerinde
yazma nüshaları mevcuttur.
Demirli, Ekrem, “Sadreddin Konevî”, DİA.
DİA (TDV İslâm Ansiklopedisi), TDV Yayın Matbaacılık, İstanbul 2006.
Eroğlu, Muhammed, “Îcî Muînüddin”, DİA.
Erünsal, İsmail E., Türk Kütüphaneleri Tarihi II: Kuruluştan Tanzimat’a Kadar Osmanlı Vakıf Kütüphaneleri, Atatürk Kültür Merkezi, Ankara 1988.
İsam Kütüphanesi, http://ktp.isam.org.tr/ (online kaynak).
İşpirli, Mehmet – Demir, Ziya, “Sâdî Çelebî”, DİA.
Karaismailoğlu, Adnan, “Hüseyin Vâiz-i Kâşifî”, DİA.
Koca, Ferhat, “Molla Hüsrev”, DİA.
Konevî, Sadreddîn, Fâtiha Sûresi Tefsiri, çev.: Ekrem Demirli, İz Yayıncılık, İstanbul 2002.
Mollaibrahimoğlu, Süleyman, Yazma Eserler Terminolojisi, Ensar Neşriyat, İstanbul 2007.
Süreyya, Mehmed, Sicilli Osmânî (I-VI), haz.: Nuri Akbayar, Tarih Vakfı Yurt Yayınları 30, Numune Matbaacılık, İstanbul 1996.
T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Türkiye Yazmaları, www.yazmalar.gov.tr (online kaynak).
Tire Necip Paşa Kütüphanesi (İzmir).
Turgut, Ali, Tefsir Usûlü ve Kaynakları, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, İstanbul 1991.
Yıldırım, Ali İhsan, Necip Paşa Kütüphanesi Yazma Eserler Kataloğu I, Tire 2003.
Yıldırım, Ali İhsan, Tire Necip Paşa Kütüphanesi Tezhipli Yazmalar Kataloğu, Seçil Ofset, İstanbul 2011.
Yıldız, Sâkıp, “Osmanlı Tefsir Hareketine Toplu Bakış”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, UÜİFD, Bursa 1987, c.2, sayı: 2.
Yılmaz, Abdülkadir, “Kitâbiyât (Tanıtım: Câmiu’-l Beyân fî Tefsîri’l-Kur’ân)”, Rıhle Dergisi, Milsan A.Ş., İstanbul 2013, Sayı:16.