ERGEN SUÇLULUĞU VE DİNDARLIK LİSE ÖRNEKLEMİ ÜZERİNDE BİR ARAŞTIRMA

Bu çalışmada lise öğrencilerinin dindarlık eğilimlerine göre suçlulukhissetme düzeylerinde farklılaşma olup olmadığı temel problemimizioluşturmaktadır. Kendisini dindar olarak tanımlayan kişiler açısından suçlulukduygusu, davranışlarında birtakım farklılıklar meydana getirmektedir. Dolayısıylasuçluluk ve günahkârlık duygusunun dindarlıkla ilişkisinin psikolojik olarakaçıklanması önem kazanmaktadır. Ayrıca insanın yanlış yaptığına dair inancınınpsikolojik dünyasına etkilerini, dindarlık üzerinden açıklamak araştırmayı önemlikılmaktadır. Bu çerçevede çalışmamız, suçluluk ve günahkârlık duygusunundindarlık eğilimine göre ortaya çıkan farklılaşmalarını Kahramanmaraş ilmerkezinde bulunan orta öğretim örneğinde araştırmayı amaçlamaktadır.Çalışmada, Hacı Mehmet Kalay İmam Hatip Lisesi (n=105), Kahramanmaraş İmamHatip Lisesi (n=107), Simya Koleji (n=96), İbrahim Çalık Anadolu Lisesi ve (n=89)Süleyman Demirel Fen Lisesi öğrencilerinden tesadüfî yöntemle belirlenenörneklem grubunun (n=500) suçluluk ve günahkârlık düzeyleri ortaya konularakdindarlık eğilimine göre oluşan farklılaşmalar ortaya çıkarılmıştır. Uygulama Ekim2018’de gerçekleştirilmiştir ve araştırmada, Frekans, kikare, T Test ve Tek YönlüAnova testleri kullanılmış olup, verilerin değerlendirilmesinde ve hesaplanmışdeğerlerin bulunmasında SPSS 24.0 istatistik paket programından yararlanılmıştır.Araştırma sonuçlarına göre kendisini ‘dindar’ olarak görenlerin suçluluk vegünahkârlık düzeyinin kendisini ‘dindar’ olarak görmeyenlere göre daha yüksekolduğu ortaya çıkmıştır.

JUVENILE DELINQUENCY AND RELIGIOSITY: A RESEARCH ON THE HIGH SCHOOL SAMPLE

As a basic research problem, this study examines whether there is a differentiation in the level of guilty conscience of the high school students regarding the religiosity tendency. The guilty conscience causes some differences in behaviors of the individuals who define themselves as `religious`. Therefore, the psychological explanation of the relationship, between the guilty conscience - sinfulness feelings and religiousness, becomes important. In addition, explaining the effects of the individuals` self-belief on their wrong behaivours to their mental stuation through religiosity inreases importantance of this study. In this context, the study aims to research differentiations in the guilty conscience and sinfulness feelings according to religious tendency in the scope of the secondary schools in Kahramanmaraş city center. In this study, through determination of the level of guilty sinfulness feelings, it was determined the differenciations in religious tendency for a survey group. The survey group (n=500), determined by random selection metod, consisted the students from the Hacı Mehmet Kalay İmam Hatip High School (n=105), the Kahramanmaraş İmam Hatip High School (n=107), the Simya College (n=96), the İbrahim Çalık Anadolu High School (n=89) and the Süleyman Demirel Science High School. The study was carried out in October 2018. The frequency, chi-square, T-test and One-Way Anova tests were used in the study, and SPSS 24.0 statistical package program was used to evaluate the data and to find the calculated values. According to the results of the study, it was found out that the level of the guilty conscience and sinfulness of the individuals who define themselves as `religious` was higher than the individuls who was not define themselves as `religious`.

PDF

___

Akbağ, Müge – İmamoğlu, Seval Erden. “Cinsiyet ve Bağlanma Stillerinin Utanç, Suçluluk Ve Yalnızlık Duygularını Yordama Gücünün Araştırılması”. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 10/2 (Spring 2010): 651-682.
Albayrak, Ahmet. “Dindarlık Tipleri Açısından Dua Formları”. Marife Dergisi 7/2 (Güz 2007): 189-201.
Apaydın, Yunus -Karaman, Hayrettin – Bardakoğlu, Ali. “Namaz ve Oruç”. İlmihal I -İman ve İbadetler. 584-585. Ankara: Diyanet Vakfı Yayınları, 1998.
Aydın, Ali Rıza. “Çocuğun Dini Şahsiyet Kazanmasında Ailenin Önemi”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 8/8 (1996): 211-220.
Ayten, Ali. Psikoloji ve Din Psikologların Din ve Tanrı Görüşleri. İstanbul: İz Yayıncılık, 2012.
Ayten, Ali. Din Psikolojisi. İstanbul: İz Yayıncılık, 2013.
Bayraktar, Fatma. Dua-Kader İlişkisi. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi,2007.
Bilmen, Ömer Nasuhi. Büyük İslam İlmihali. Sadeleştiren. Ali Fikri Yavuz. İstanbul: Başak Ofset Yayıncılık, 2004.
Budak, Selçuk. Psikoloji Sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, 2009.
Büyükkaya, Hasan. İlahi Dinlerde Oruç. Yüksek Lisans Tezi, Kastamonu Üniversitesi, 2018.
Certel, Hüseyin. "Psikolojik Bir Yaklaşımla Sözlü ve Fiilî Şart ve Rükûnlarıyla Namaz". Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 13 (Haziran 1997): 329-345.
Certel, Hüseyin. Din Psikolojisi. Ankara: Berikan Yayınevi, 2016.
Cirhinlioğlu, Fatma Gül. Din Psikolojisi. Ankara: Nobel Yayınları, 2010.
Cirhinlioğlu, Fatma Gül- Güvenç, Gülden. “Utanç Eğilimi, Suçluluk Eğilimi ve Psikopatoloji”. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi 8/1 (2011): 248-267.
Cüceloğlu, Doğan. İçimizdeki Çocuk. 27.Baskı. İstanbul: Remzi Kitabevi, 2000.
Çetin, Hakan. Üniversite Mezunu Yetişkin Bireylerin Dini Tutum Düzeyleri ile Suçluluk-Utanç Duygularının Karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, 2018.
Dilber, Yaşar. Ergenlerde Görülen Siber Zorba/Mağdur Yaşantılarının Utanç/Suçluluk ve İntikam Duyguları Çerçevesinde İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, 2013.
Dinçer, Duygu. Üniversite Öğrencilerinin Suçluluk ve Utanç Kavramlarının İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, 2013.
Dost, Ayfer - Yağmurlu, Bilge. “Suçluluk ile Utanç Duygularının Kavramsallaştırılmasına İlişkin Sorunlar”. Türk Psikoloji Yazıları 9 /17 (2006): 37-52.
Ellevli, Saadet. Ergenlerde İntihar Olasılığının Yordayıcıları: Yalnızlık, Öfke İfade Biçimleri, Suçluluk ve Utanç Duyguları. Yüksek Lisans Tezi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, 2012.
Eşer, Hatice. Üniversite Öğrencilerinde Dini İnanç ve Benlik Saygısı İlişkisi. Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi, 2005.
Geredeli, Mustafa. Namazın Sosyo–Psikolojik Tahlili ve Kişilik Gelişimine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, 2008.
Güleç, Nurdan. Depresyonda Utanç, Suçluluk, Öfke ve Kendilik Değeri. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, 2005.
Güler, İlhami. İman Ahlak İlişkisi. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2003.
Güler, Özlem. Tanrı’ya Yönelik Atıflar, Benlik Algısı ve Günahkârlık Duygusu. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, 2007.
Gürses, İbrahim. “Dindarlik Ile Ilgili Tutumlar Ve Otoriteryen Kişilik Ilişkisi”. Gençlik, Din ve Değerler Psikolojisi. Ed. Hayati Hökelekli. İstanbul: Dem Yayınları, 2006.
Hayta, Akif. ‘’İbadetler ve Ruh Sağlığı’’. Gençlik, Din ve Değerler Psikolojisi. Der. Hayati Hökelekli. 117-153. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2006.
Horney, Karen. Psikanalizde Yeni Yollar. Trc. Selçuk Budak. İstanbul: Totem Yayınları, 2017.
Horozcu, Ümit. Din Psikolojisi. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2015.
Hökelekli, Hayati. “Ergenlik Çağı Davranışlarına Din Eğitiminin Etkisi”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1/1 (1986): 35-51.
Hökelekli, Hayati. Din Psikolojisi. Ankara: T.D.V. Yayınları, 1998.
Hökelekli, Hayati. “Gençlik ve Din”. Gençlik, Din ve Değerler Psikolojisi. Ed. Hayati Hökelekli. İstanbul: Dem Yayınları, 2006.
Hökelekli, Hayati. "Çocuk ve Gençlerde Şiddet Olgusu ve Önlenmesine Yönelik Öneriler". Değerler Eğitimi Dergisi 5/14 (Aralık 2007): 61-78.
Hökelekli, Hökelekli. Din Psikolojisine Giriş. İstanbul: Dem Yayınları, 2016.
Karaca, Faruk. Dinî Gelişim Psikolojisi. Trabzon: Eser Ofset Matbaacılık, 2016.
Karataş, Zeynep. “Lise Öğrencilerinin Suçluluk ve Utanç Puanlarının Disiplin Cezası Alıp Almama ve Cinsiyetleri Açısından İncelenmesi”. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 4/2 (2008): 103-114.
Karslı, Necmi. “Gençlerde Özsaygı ve Dindarlık İlişkisi”. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 4 (2017): 16-46.
Karslı, Necmi. Mutluluk ve Dindarlık. Kayseri: Kimlik Yayınları, 2018.
Karslı, Necmi. “Gençlerde Sınav Kaygısı, Dindarlık ve Dua İlişkisi”. AİBÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/13 (2019): 190-219.
Kartopu, Saffet. Kaygının Kader Algıları ile İlişkisi-Kahramanmaraş Örneği-. Gümüşhane: Gümüşhane Üniversitesi Yayınları, 2013.
Kartopu, Saffet. Özyeterlilik, Kimlik Duygusu ve Dindarlık Eğilimi. Gümüşhane: Gümüşhane Üniversitesi Yayınları, 2015.
Kartopu, Saffet-Aktaş, Hamza-Hacıkeleşoğlu, Hızır. “Üniversite Öğrencilerinin Dindarlık Eğilimlerine Göre Suçluluk Düzeylerinin İncelenmesi: Gümüşhane Üniversitesi Örneği”. I. Uluslararası Sosyal Bilimler Sempozyumu (Elâzığ 13-15 Ekim 2016). 1765-1786. Elâzığ: ASOS Yayınları, 2016.
Kartopu, Saffet-Tanrıverdi, Hasan. “Dini Kavramlarla İlgili Algıların Oluşumunda Çocukluk Döneminin Etkisi: Gümüşhane Üniversitesi Örneği” The Journal of Academic Social Science Studies 6/7 (2013): 621-656.
Kasapoğlu, Abdurrahman. “Kişilik Gelişimi Açısından Namaz”. Hikmet Yurdu Dergisi 8/16 (2015): 11-54.
Kayıklık, Hasan. “Allport’a Göre Dini Yaşayışa Gelişimsel Bir Açılım”. Dinî Araştırmalar Dergisi 5/15 (2003): 121-138.
Khosravi, Zohreh. “Din Eğitiminde Suçluluk ve Utanç”. Talim: Journal Of Educatıon In Muslım Socıetıes And Communıtıes 2/1 (2018): 5-22.
Kımter, Nurten. Benlik Saygısı ve Dindarlık İlişkisi. Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi, 2008.
Kımter, Nurten. "Oruç ve Öfke Kontrolü Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma". Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7 (Ekim 2015): 7-54.
Kımter, Nurten. “Namaz ve Psikolojik İyi Olma Arasındaki İlişki Üzerine Bir İnceleme”. EKEV Akademi Dergisi -Sosyal Bilimler- 20/68 (2016): 299-332.
Kıraç, Ferdi. Dindarlik Eğilimi, Varoluşsal Kaygi ve Psikolojik Sağlik. Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi, 2007.
Kirman, Mehmet Ali. Din Sosyolojisi Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2004.
Koç, Mustafa. "Ergenlik Döneminde Dua ve İbadet Psikolojisi Üzerine Teorik Bir Yaklaşım". Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/1 (2003): 373- 397.
Köse, Ali. Frued ve Din. İstanbul: İz Yayıncılık, 2004.
Kula, Tahsin. Ergenlerde Öfke Duygusu; Benlik Algısı, Tanrı Algısı, Suçluluk Ve Utanç Duyguları Açısından Bir Değerlendirme (Diyarbakır Örneklemi). Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, 2012.
Maslow, Abraham. İnsan Olmanın Psikolojisi. Trc. Okhan Gündüz. İstanbul: Kuraldışı Yayıncılık, 2018.
Mehmedoğlu, Ali Ulvi. Kişilik ve Din. İstanbul: Dem Yayınları, 2004.
Özer, Mehmet. Suçluluk-Utanç, Bağlanma, Algılanan Ebeveynlik (Anne) Tarzı ve Psikolojik Belirtiler Arasındaki İlişkiler. Yüksek Lisans Tezi. Milli Savunma Üniversitesi, 2011.
Pazarlı, Osman. Din Psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1968.
Peker, Hüseyin. Din Psikolojisi. İstanbul: Çamlıca Yayınları, 2011.
Sığrı, Ünal -Tabak, Akif- Sağır, Abdullah. “Çalışanlarda Suçluluk ve Utanç Duygusunun Cinsiyet-Yaş Durumuna Göre Mukayesesi ve Örgütlerde Utanç Yönetiminin Kullanılması”. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi 11/1 (2010): 71-85.
Şentürk, Habil. “Namaz İbadetinin Uyandırdığı Duygu ve Düşünceler Üzerine Pilot Bir Araştırma”. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 13 (2004): 37-62.
Şentürk, Habil. Din Psikolojisine Giriş. İstanbul: İz Yayıncılık, 2013.
Tokur, Behlül. “Dindarlık Sorunu: Psikolojik Bir Tahlil”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 41 (2014): 257-279.
Uysal, Veysel. “Kentsel Hayatta Dindarlık ve Oruç İbadetinin BireyselToplumsal Yansımaları”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 32/1 (2007): 19-44.
Uzun, Gizem Öneri. Ergenlerde İntikam, Affetme ve Suçluluk Düzeylerinin İncelenmesi. Doktora Tezi, Yakın Doğu Üniversitesi, 2018.
Vergote, Antoine. “Çocuklukta Din”. Trc. Erdoğan Fırat. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7 (1986): 315-316.
Vergote, Antoine. Dini İnanç ve İnançsızlık. Trc. Veysel Uysal. İstanbul: MÜİFY, 1999.
Yapıcı, Asım. Ruh Sağlığı ve Din. Adana: Karahan Yayınları, 2007.
Yapıcı, Asım. “Türk Toplumunda Cinsiyete Göre Dindarlık Farklılaşması: Bir Me‐ta‐Analiz Denemesi”. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2/12 (2012): 1‐34.
Yapıcı, Asım. "Yeni Bir Dindarlık Ölçeği ve Üniversiteli Gençlerin Dinin Etkisini Hissetme Düzeyi: Çukurova Üniversitesi Örneği". Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6/1 (Mart 2006): 66-116.
Yaşa, Zeliha. Üniversite Öğrencilerinde Ana Baba Tutumlarının Suçluluk ve Utanç Duyguları Üzerine Etkisi. Uzmanlık Tezi, Celal Bayar Üniversitesi, 2012.
Yavuzer, Haluk. Çocuk Psikolojisi. 40.Baskı. İstanbul: Remzi Kitabevi, 2017.