Ankara ve Şanlıurfa'da denenen yazlık-kışlık aspir (Carthamus tictorius L.) çeşit ve hatlarının yağ asitleri bileşiminin araştırılması

Bu çalışmada, aspir tohumlarının yağ oranları ve bu yağların yağ asidi kompozisyonu ile aspir çiçeğinin bazı fiziksel ve kimyasal özellikleri araştırılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre; yağ oranı bakımından kışlık denemede Oleic. (93) ile N-308 (93) hatları sırasıyla ortalama % 34.24, % 35,19; yazlık ekimde ise; N-10 (93) ile N-308 (93) hatları, sırasıyla ortalama, % 33.18; % 35.43 yağ oranı ile en iyi sonucu vermişlerdir. Bu araştırmada 8 çiçek materyali ile 67 tohum örneği üzerinde çalışılmıştır. Çiçeklerde yağ, protein, kül, selüloz ve rutubet, tohumlarda ise yağ oranı ve bu yağın yağ asitleri kompozisyonu araştmlmıştır. Tohum yağlarında sırasıyla milistik asit, palmitik asit, palmitoleik asit, stearik asit, oleik asit, linoleik asit, linoienik asit ve araşidik asit, mlktarlarıyla birlikte saptanmıştır. Sonuç olarak, N-308 ve N-10'un diğer tohum materyallerine göre daha stabil yağ asitleri içeren yağ sentezlediği, oleik ve linoleik asitlerin belirli bir dengede olduğu ve bu hatların Şanlıurfa lokasyonunda daha iyi bir yağ kompozisyonuna sahip bulunduğu anlaşılmıştır.

Investigation of the fatty acid composition of winter and summer safflower (Carthamus tinctorius L.) varieties and lines tested in Ankara and Şanlıurfa

In this study, safflower seeds' oil content and their fatty acid compositions along with some chemical and physical characteristics of the plant flowers were investigated. According to the results of this study the highest oil content in winter sowing was achieved from Oleic. (93) and N-308 (93) lines 34.24 and 35.19 %, where as the best results in summer sowing were obtained from N-10 (93) and N-308 (93) lines, 33.18 and 35.43 %, res¬pectively. In this research, 8 flower materials and 67 safflower seeds' varieties were studied. Oil, protein, ash, cellulose and moisture content in the flower and oil fatty acid, compositions in seed samples were determined. Miristic acid, palmitic acid, palmitoleic asit, stearic acid, oleic acid, linoleic acid, linolenic acid and arachidic acid were identified by GC and their amounts were calculated. As a result, N-308 and N-10 lines, produced more stabil fatty acids than those of other seeds' lines and oleic and linoleic acids in these lines, were in balance. It is also observed that these lines in Şanlıurfa conditions have good fatty acid compositions.

PDF

___

AKGÜL, A., 1993. Baharat Bilimi ve Teknolojisi. Gıda Teknolojisi Derneği Yayınları No: 15, Ankara. ANONYMOUS, 1964. Standard Methods of the Oils and Fats. 5 th ed., Butterworths, London, 1.2.3. ANONYMOUS, 1971. Yağlı tohumlarda yağ miktarı tayini. TS 973. TSE, Ankara. ANONYMOUS, 1975a. Official Methods of Analysis (12th ed.) Official Analytical Chemists, Washington, DC, USA. ANONYMOUS, 1975b. Baharat; Toplam Kül Miktarının Tâyini TS 2131, TSE, Ankara. ANONYMOUS, 1979. Alinorm 79/17, Report of the tenth Session of the Codex Committee on Fats and Oils. ANONYMOUS, 1990. Oifficial Methods and Recommended Practices, Vol. 1, 4th ed. American Oil Chemists' Society, Champaigne, IL, USA. ANONYMOUS,1991 .Bitkilerden elde edilen boyalarla yün liflerinin boyanması. Sanayii ve Tic. Bakanlığı, Küçük Sanayi Böl. ve St. Gn. Md. Bülteni, Ankara, 167 s. BAYRAKTAR, N., 1984. Aspir (Carthamus tinctorius L.)'6e tabii melezlemenin tohum verimi ve bazı özelliklere etkisi üzerinde araştırmalar. Doktora tezi (basılmamış). BAYTOP, T. 1984. Türkiye'de Bitkiler ile Tedavi İstanbul Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Yayın No:49, istanbul. DOĞAN, A. ve F.BAŞOĞLU, 1985. Yemeklik Bitkisel Yağ Kimyası ve Teknolojisi Uygulama Klavuzu, Ankara Üniv. Ziraat Fak. Yay No: 951, Ankara. DOĞAN, A., M. SEVİNÇ, 1990. Seçilmiş bazı aspir (Carthamus tinctorius L) döllerinin yağ kaliteleri üzerinde araştırmalar. Gıda Dergisi, Cilt:15 Sayı 1'den ayrı basım. EKİZ, E., A. DOĞAN, N. BAYRAKTAR, B. DİKMEN, 1986. Aspir (Carthamus tinctorius L) yağında yağ asitleri bileşimi. A.Ü. Ziraat Fakültesi Yıllığı, 36, (1)'den ayrı basım. GHANAVATİ, N.A.and P.F. KNOWLES, 1977. Variation Among Winter Type Selection of Safflower Crop Science, 17(1): 44-46. HABY, V.A.r A.L. BLACK, J.W. BERGMAN, R.A. LARSON, 1982. Nitrogen fertilizer requirements of irrigated Safflower in the Northern Great Plains. Agronomy Journal 72, (2), 331-335. KAUFMANN, HP., J.G.THIEME. 1956. Neuzeitliche Technologie der Fette und Fettprodukte, 1. lieferung: Die Rohstoffe, Ihre Gewinnung, ihr Transport und ihre Lagerung. Aschendorffsche Verlagsbuchadlung, Münster Wstf. s. 68. KAYAHAN, M. 1981. Beslenme ve insan Sağlığı Açısından Bitkisel Yağların Önemi. Gıda, Yıl 6, 5,23-30. KEYS, A., J.T. ANDERSON, F. GRANDE 1965. Serum Cholesterol Response to Changes in the Diet. Metabolism, 14,74. KEYS, A., 1985. Mortalita in 15 anni nellacoorti del Seven Countries Study. In: 1. Congr. Nazionale di Terapia, Roma (italia) 8- 12 die. KNOWLES, P.F. 1958. Safflower. University of California Davis. USA. MUNDEL, H.H., H.C. HVANG, L.D. BURCH AND F. KEIEHN, 1985. Saffire Safflower. Canadien Journal of Plant Science. 65 (4): 1079-1081. ÖZKAYA, H. ve B. KAHVECİ, 1990. Tahıl ve ürünleri analiz yöntemleri. Gıda Teknolojisi Derneği Yay. No: 14, Ankara. PRASAD, R.D. and M.S.S. RAO. 1986. Safflower in the Plateau Region of Bihar. Constrahs and Oportunies. Field Crop Abst. Feb. 39 (2): 1501. RAHMAN, N.Q., N. AKHTOR and F.Z. MAJID, 1971. Oil Seed Crops in Cast Pakistan II. Effect of Plant Spacing on Safflower. Field Crop Abst. SWERN, D., 1979. Baileys industrial oil and fat products, Vol. I ve II, John Wiley and Sons Inc. VIOLA, P. and M. AUDISIO, 1987. Olive Oil and Health. International Olive Oil Council, Madrid (Spain) 34 s. WACHS, W. 1964. Öle und Fette, II Teil, Gewinnung und Verarbeitung von Nahrungstfetten. Verlag Paul Parey in Berlin und Hamburg. 158-168. YAZDISAMADI, B..A.SARAFI, A.A. ZALI, 1975. Heterosis and Inbreeding Estimates in Sunfflower. Crop Science, 15(1), 81-83. YAZICIOĞLU, T., A. KARAALİ, 1983. Türk Bitkisel Yağlarının Yağ Asitleri Bileşimleri TÜBİTAK, Mar.Bil. ve End. Araştırma Enst,Yayın No: 70,105, 42-45.