Murat GÜL, Hayati KOÇ, Kemal ZORLU, Özgür KALELİOĞLU

Gildirli ve Kaplankaya formasyonları geçişindeki kırıntılı sedimanların özellikleri ve ortamsal etkileri (Adana Havzası- G Türkiye)

Güney Türkiye'de yer alan önemli Neojen yaşlı havzalardan biri de Adana Havzasıdır. Bu havza içinde, Alt Miyosen döneminde, Tersiyer öncesi birimleri, uyumsuzlukla üzerleyen taban çakütaşları ve akarsu çökellerinden oluşan Gildirli formasyonu, sığ denizel birimlerden oluşan Kaplankaya formasyonu ile geçişli bir ilişkiye sahiptir. Bu ilişki Mersin ili kuzeyindeki Soğucak-Bekiralanı köylerinde belirgin bir şekilde izlenebilmektedir. Bu alanda ofiyolitik karışık üzerine uyumsuzlukla gelen, Kaplankaya formasyonu resif al ürünleri normal gelişimlerini tamamlayamadan, Gildirli formasyonu kırıntılıları ile kesilmiştir. Kırmızı renkli çakıllı ve kumlu akarsu çökelleriyle başlayan kırıntılı çökeller havza içine doğru incelmektedir ve pelesipodlu, ekinidli, Ostrea'lı, karbonat çimentolu birimlere (Kaplankaya formasyonu) geçiş göstermektedir. Kırıntılı malzemenin etkisini yitirmesiyle ve ortamın sakinleşmesiyle, resifal kireçtaşları tekrar gelişmeye başlamıştır.

Environmental effects and properties of the clastic sediments in the transition of the Gildirli and Kaplankaya formations (Adana Basin- S Turkey)

One of the important Neogene basins in the southern Turkey is the Adana Basin. Gildirli formation contains basal conglomerate and fluvial deposits, unconformably overlies the pre-Tertiary units and has a transitional relation with shallow marine deposits of Kaplankaya formations in this basin during the Lower Miocene time. This relation is significantly observed in Soğucak-Bekiralanı villages at the north of Mersin. The Kaplankaya formation unconformably overlies the ophiolitic complex and was ceased by the Gildirli formations elastics without completing their normal development. The deposition starts with red colored gravelly and sandy fluvial deposits and is thinning towards the basin interior and passing into pelecypoda, echinoid, Ostrea bearing and carbonate cemented units (the Kaplankaya Formation). The reef limestone was started to develop again, after the elastics lose their effect and calm down of the environment.

___

Atabey E., 1999, Mut Havzasında Orta Miyosen karbonat yığışımlarının litofasiyes özellikleri ve evrimi, Orta Toroslar, 52. Türkiye Jeoloji Kurultayı Bildiriler Kitabı, 295-309.
Bassant, P., Lomando, A. and Buchem, F. V., 2001, The Lower Miocene of the Mut Basin, South Central Turkey: an excellent analogue for the sub-surface Miocene carbonate platforms of the Pearl River Mouth Basin, China. Fourth International Turkish Geology Symposium, Adana, 293.
Braga, J. C. and Martin, J. M., 1998, Geometries of reef advance in response to relative sea level changes in a Messinian (uppermost Miocene) fringing reef (Cariatiz reef, Sorbas Basin, SE Spain). Sedimentary Geology, 118,1-4, 37-54.
Brandano, M. and Çorda, L., 2002, Nutrients, sea level and tectonics: constraints for the fades architecture of a Miocene carbonate ramp in central Italy. Terra Nova, 14,257-262.
Dabrio, C. J., Esteban, M. and Martin, J. M., 1981, The coral reef of Nijar, Messinian (uppermost Miocene), Almeria Province, S. E. Spain. Journal of Sedimentary Research (JSR), 51, 2, 521-539.
Demirtaşlı, E., Turhan, N., Bilgin, A. Z. and Selim, M., 1984. Geology of the Bolkar Mountains, International Symposium on the Geology of the Taurus Belt, Ankara, 125-141.
Dunham, R. J., 1962. Classification of carbonate rocks according to depositional texture. In Ham, W. G. (ed.) Classification of Carbonate Rocks; Amer. Assoc. Petroleum Geologists Mem. 1:108-121.
Esteban, M., 1979. Significance of the Upper Miocene coral reefs of the Western Mediterranean. Palaeogeography Palaeoclimatology Palaeoecology 29, 169-188.
Esteban, M., 1996. An overview of Miocene reefs from Mediterranean area: general trends and fades models. In: Fransen, E.K., Esteban, M., Ward, W.C., Rouchy, J.-M. (Eds.), Models for carbonate stratigraphy from Miocene reef complexes of the Mediterranean regions. SEPM (Soc. Sediment. Geol.) Spec. Publ., 3 -53.
Franseen, E.K. and Mankiewicz, C., 1991, Depositional sequences and correlation of middle (?) to late Miocenecarbonate complexes, Las Negras and Nijar areas, southeastern Spain: Sedimentology, 38, 871-898.
Gedik, A., Birgili, Ş., Yılmaz, H. ve Yoldaş, R., 1979, Mut-Ermenek-Silifke yöresinin jeolojisi ve petrol olanakları. TJK Bülteni, 22; 7-26, Ankara.
Gökten, E., 1976, Silifke yöresinin temel kaya birimleri ve Miyosen stratigrafisi. Türkiye Jeoloji Bülteni. 19-2, 117-126.
Görür, N., 1979, Karaisalı Kireçtaşının (Miyosen) Sedimentolojisi. Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni, 22:227-232.
Görür, N., 1980, Karaisalı Kireçtaşının (Miyosen) diyajenetik evrimi. Türkiye 5. Petrol Kongresi Bildirileri, Ankara, 123-128.
Gül, M., 2001, Mut formasyonu (Orta Miyosen, Mut-Mersin) resifal kireçtaşlar ının fasiyes özelliklerinin incelenmesi. Mersin Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 101 s. (yayınlanmamış).
Gül, M. and Eren, M. 2003, The sedimentary characteristics of Dagpazarı patch reef (Middle Miocene, Mut-Içel/Turkey). Carbonates and Evaporites, 18,1,51-62.
Gül, M. ve Koç, H. 2003, Karaisalı Kireçtaşı Gözne resifinin (Gözne-Mersin) sedimantolojik özellikleri. Geosound, 42, 53-59.
Gürbüz, K., 1993, Identification and evolution of Miocene submarinfans in the Adana Basin, Turkey. Ph D Thesis. Keele University (UK). 327p. (unpublished).
Gürbüz, K., 1999, Regional implications of structural and eustatic controls in the evolution of submarine fans: an example from the Miocene Adana Basin, Southern Turkey. Geological Magazine, 136, 3, 311-319.
Hayward, A.B., 1982, Reefs in coarse clastic sedimentary environments. J. Coral Reefs 1, 109-114. Full Text via CrossRef.
Hayward, A.B., 1984, Miocene clastic sedimentation related to the emplacement of the Lycian Nappes and the Antalya Complex, SW Turkey In: J.E. Dixon and A.H.F. Robertson (Eds), The Geological Evolution of the Eastern Mediterranean, Spec. Publ.-Geol. Soc. Lond, 17, 287-300.
Hayward, A.B., Robertson A.H.F. and Scoffin, T.P., 1996, Miocene patch reefs from a Mediterranean marginal terrigeneous setting in southern Turkey In: E.K. Franseen, M. Esteban, W.C Ward and J.M. Rouchy (Eds), Models for Carbonate Sequence Stratigraphy from Miocene Reef Complexes of Mediterranean Regions. Concepts in Sedimentology and Paleontology, Spec. Pub.-SEPM, 5,160-173.
İşler, F., 1989/1990, Fındıkpınarı ofiyolitlerinin (Mersin) jeolojisi. Cumhuriyet Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dergisi Seri A, Yerbilimleri, 6-7, 1-2, 45-53.
Karabıyıkoğlu, M., Tuzcu, S., Çiner, A., Deynoux, M., Örçen S. and Hakyemez, A., 2005, Fades and environmental setting of the Miocene coral reefs in the late-orogenic fill of the Antalya Basin, western Taurides, Turkey: implications for tectonic control and sea-level changes. Sedimentary Geology, 173,1-4, 345-371.
Kelling, G., Robertson, A. H. F. and Buchem, F. V., 2005, Cenozoic sedimentary basins of southern Turkey: an introduction. Sedimentary Geology, 173, 1-4, 1-13.
Leinfelder, R., 1997, Coral reefs and carbonate platforms within a siliciclastic setting general aspects and examples from the late Jurassic of Portugal. Proc 8th Int. Coral Reef Sym 2:1737-1742.
Mankiewicz, C., 1995, Response of reef growth to sea-level changes (Late Miocene Fortuna Basin, Southeastern Spain). Palaios, 10, 322-336.
Nazik, A., 1993, Gözne (Mersin) Bölgesindeki kırıntılı istifin ostrakot biyo stratigrafisi ve ortamsal yorumu. Doğa-Türk Yerbilimleri, 2,167-173.
Özer, E., Koç, H., Taşlı, K. and Zorlu, K. 2004, Origin of the Fındıkpınarı Melange (S Turkey). 5th International Symposium on Eastern Mediterranean Geology, Thelassaloniki, Greece, 150-152.
Özgül, N., 1976, Torosların bazı jeolojik özellikleri. Türkiye Jeoloji Bülteni. 19-1,65-78.
Pampal, S., 1984, Arslanköy-Tepeköy (Mersin) yöresinin jeolojisi. Selçuk Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi Dergisi, 247-258.
Parlak, O., Delaloye, M. and Bingöl, E., 1995, Origin of sub-ophiolitic metamorphic rocks beneath the Mersin Ophiolite, Southern Turkey. Ofioliti, 20-2, 97-110.
Perry, C. T. and Lacombe, P., 2003, Marginal and non-reef building coral environments. Coral reefs, 22, 427-432.
Pomar, L., 1991, Reef geometries, erosion surfaces and highfrequency sea- level changes, upper Miocene Reef Complex, Mallorca, Spain. Sedimentology, 38,243-269.
Reinhold, C, 1999, Guild structure and aggradation pattern of Messinian porites patch reefs: ecological succession and external environmental control (San-Miguel de Salinas Basin, SE Spain). Palaeo geography P alae o climatology Palaeoecology, 153,1-4,17-40.
Schmidt, G. C, 1961, Stratigraphic nomenclature for the Adana region petroleum district VII. Petroleum Administration Bulletin, 6., 47-63 (in Turkish).
Sevimli,U.İ., 2003, Demirhisar (KD Mersin) Bölgesinin jeolojik ve sedimantolojik özellikleri. Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 55 s. (yayınlanmamış).
Şafak, Ü., Kelling, G., Gökçen N.S. and Gürbüz, K., 2005, The mid-Cenozoic succession and evolution of the Mut basin, southern Turkey, and its regional significance. Sedimentary Geology, 173, 1-4,121-150.
Ünlügenç, U. C., Kelling, G. and Demirkol, C, 1990, Aspects of basin evolution in the Neogene Adana Basin, SE Turkey. In: Savaşçın, M. Y., Er onat, A. H. (eds), Proc. Int. Earth Science Cong. On Aegean Region, İzmir, 1, 353-370.
Vecsei, A. and Sanders, D.G.K., 1999, Fades analysis and sequence stratigraphy of a Miocene warm-temperate carbonate ramp, Montagna della Maiella, Italy. Sedimentary Geology 123,103-127
Yaman, S., 1991, Mersin Ofiyolitin Jeolojisi ve Metallojenisi. Ahmet AcarJeoloji Sempozyumu, Bildiriler Kitabı, s. 255-267, Adana.
Yetiş, C, 1988, Reorganization of the Tertiary stratigraphy in the Adana Basin, southern Turkey. Stratigraphy Newsletters, 20,43-58.
Yetiş, C. ve Demirkol, C, 1986, Adana Baseni Batı Kesiminin Detay Jeolojik Etüdü: MTA Raporu derleme no. 8037-8037a (yayınlanmamış), 187 s.
Yetiş, C, Kelling, G., Gökçen, S. L. and Baroı, F., 1995, A revised stratigraphic framework for Later Cenozoic sequences in the northeastern Mediterranean region. Geologishe Rundschau, 84, 794-812.