Ali BİLGİN, Ergün DAYAN, Koray SÖNMEZ

Davras dağı ve çevresinde yüzeylenen kumtaşlarındaki ayrışma ve ayrışma şekilleri

Davras dağı ve çevresinde yüzeylenen kumtaşı üzerinde görülen, ayrışma ve ayrışma şekilleri gerek arazide, gerekse laboratuvarda incelenmiştir .Hem kış hem de yaz aylarında kumtaşında oluşan çözülme şekilleri gözlenmiş, yapılan bu gözlemlerin sonucunda, kumtaşındaki ayrışmanın farklı mevsimlerde değişikliklere uğradığı belirlenmiştir.Kumtaşlarında ayrışma şekilleri olarak eliptik oyuklar belirlenmiştir. Bu şekiller tafonilere benzemekle beraber, almanca kaynaklarda tafonilerden farklı bir şekilde, "Bröckelöcher" olarak adlandırılmaktadır.Eliptik oyuklar tafonilerden farklı olarak, yüzeyi kabuk bağlamamış kayaçlarda oluşmaktadır.Eliptik oyukların oluştuğu kay aç yüzeyleri kabuk bağlamamış olmakla birlikte, kay aç içlerinin belirli kısımlarda dirençli hatlar oluşturduğu görülmektedir .Bunlar sadece kurak iklimlere özgü şekiller olmayıp, aksine günümüzdeki her iklim şartlarında izlenilebilir.Eliptik oyuklar yanında kumtaşlarında gözlenilen diğer bir çözülme şekli ise kanalcıklı lapyalar dır.Bu lapyalar kumtaşı içinde gelişmiş olmalarına rağmen "yalancı lapyalar" (pseudokarren) şeklinde tanımlanmamaktadır. Araştırma sahasında bu çözülmenin etkinliği oldukça karışık ve doku oluşturan çok sayıdaki faktörlere bağlıdır.

Weathering and weathering forms of sandstones giving outcrop around Davras mountain and surrouding area

Weathering features on the sandstone which crops out in Davras Mountain and surrounding area are being studied in the field and also in the laboratory. Weathering features are observed during the winter and also during the summer. These observations reveal that the weathering rate of the sandstone is showing various differences depending on the seasons. Weathering features which are seen on the sandstones are in shapes of elliptical hole. These figures are similar to tafone, but they are considerably different from the tafone which is named as "Bröckellöcher" in German literatures. These elliptical hollows are not crusted on the surfaces as a contrast of tafone. Although they are not showing crusted, structure on the surface of the rock but having weathering resistant zones in the rock. They are not the only features of arid climatic conditions, they can be observed in the different seasons. Channeled lapies are observed near the elliptical holes as the weathering figures. These lapies are developed in the sandstones, they are also known as pseudo lapies "(pseudokarren)". Weathering features in the study area developed under the influence of many factors producing a texture are also very complicated.

___

Alexandrowicz, Z., 1989, Evolution of weathering pits on sandstone tors in the Polisch Carpathians.-Z. Geomorph.N.F.33 : 275-289.
Bilgin, A., Sargın, S., 2004,İsparta yöresindeki yapıtaşlarındaki ayrışma, TMMOB, Maden Müh, Odası, Madencilik Bülteni, Mermer Özel Sayısı, pp.43-54, Ankara.
Bremer, H., 1965, Ayers Rock, ein Bei spiel für klimagenetische Morphologic. Z.Geomorph. N.F.9 : 249-284.
Dayan, E., Bilgin A., Hançer, M., 1999, Die Karsterscheinungen an den östlichen Höngen des Davras Dağı (Westlicher Taurus) : Karren, Dolinen, Uvalas.- Z.für Geomorphologie 43: 321-340 ; Berlin Stuttgart.
Duru, İ., 1998, Sav Köy ( Isparta) güneydoğusunun jeolojisi ve petrografisi. Lisans tezi. Süleyman Demirel üniversitesi, mühendislik-mimarlık fakültesi, jeoloji mühendisliği bölümü, mineraloji-petrografi anabilim dalı, Isparta.
Gürer, Y. Arıkan, A., Çultu, L., 1979, The Analysis of Hydrometeorological Inputs of Bey şehir-Antalya Karst Area.-Hacettepe University Journal of Earth Sciences 5-6 A8-60 ; Ankara.
Höllemann, P., 1975, Formen kavernöser Verwitterung (tafoni) a uf Teneriffa. -Catena 2 :385-410.
Lefevre, R., 1967, Un nouvel element de la geoloie du Taurus Lycien: Les nappes d' Antalya (Turquie).- C.R. Ac. Sci. 263 :1365-1368 ; Paris.
Sancho, C., Benito, G., 1990, : Factors controlling tafoni weathering in the Ebro Basin (NE Spain).-Z. Geomorph.N.F.34: 165-177.
Walter, H., 1957, Klimodiagramm, Weltatlas,_Gustav Fisscher Verlag,Jena. Wilhelmy, H., 1974, Klimageomorphologie in Sichworten.-375 pp. Ferd. Hirt.
Wilhelmy, H., 1981, Geomorphologie in Stichworten.-Teil II. Exogene Morphodynamik. Fercl. Hirt.
Yalçınkaya, S., 1989, Isparta-Ağlasun (Burdur) dolaylarının jeolojisi., İst. Üniv. Fen Bil. Enst. Doktora tezi (basılmamış).