Çaybağı havzası mineralojik verilerinin istatistiksel yöntemlerle değerlendirilmesi

Çalışmada 54 tümkayaç ve 27 kil fraksiyonu verilerine istatistiksel yöntemler uygulanarak havza analizi yapılmış ve bu çalışmanın bulguları sedimantolojik verilerle karşılaştırılmıştır. Örneklerin mineral içerikleri ve bağıl çoklukları XRD yöntemi ile saptanmıştır, ilk aşamada örnekler bir birlik (populasyon) olarak ele alınmış, daha sonraki aşamada ise kayaç grupları tek başına değerlendirilmiştir. Minerallerin istatistiksel dağılımlarında kalsit ve kil normal dağılım, dolomit, kuvars, opal ve feldispat logaritmik dağılım, killerde ise illit, klorit normal, smektit ve S-C (korensit) logaritmik dağılım göstermiştir. Korelasyon analizinde kalsit-kil, feldispat-kuvars arasında pozitif, kalsit-dolomit, kalsit-feldispat, dolomit-kil mineralleri arasında negatif korelasyon, killerden smektit, illit, klorit, korensit arasında pozitif korelasyon görülmüştür. Anakitle ortalamaları tahmin teorilerinde havzada en yüksek miktardaki mineral kalsittir. Killerden en yüksek mineral smektit ve en düşük mineral illittir. Ölçülü kesitlerde yapılan varyans analizleri (ANOVA), kil dışı minerallerin kesitlerde farklı, kil minerallerinin benzer olduğunu göstermiştir. Bu sayısal verilerle killerin volkanik malzeme ağırlıklı kökene sahip olduğu, kalsitin bolluğundan dolayı ortamın alkalen göl ortamı olduğu, mineral çokluk değişimlerinin ortamın zaman zaman göl ve nehir rejimlerinin etkisinde olduğu saptanmıştır. Bu bulgular sedimantolojik çalışma bulguları ile uyum sağlamaktadır.

Statistical evaluation of the mineralogic data from Çaybağı basin

Whole rock analysis data of samples and clay fraction data of 27 samples are evaluated using statistical methods and findings are correlated with sedimentological data. Mineral associations and relative abundances are investigated employing XRD techniques. The study is conducted accepting the whole data as a single population first and then evaluating data of every rock group individually. Distribution patterns of calcite and clay are of normal distribution, those of dolomite, quartz, opal and feldspar logaritmic and clay minerals; illite, chlorite, smectite and S-C (corrensite) logaritmic. There are strong positive correlations between calcite-clay, feldspar-quartz and clay minerals, and, negative correlations between calcite-dolomite, caldte-feldspar and dolomite-clay minerals. The population mean quess theories indicate that the dominant mineral of the basin is calcite. The most common clay mineral is smectite andthe least common is illite. The variance analysis (ANOVA) of measured sections show that clay minerals are similar and the other minerals are different in the sections. The data indicate that the basin environment was alkalen lacustrine and changed into fluvial from time to time and those changes were reflected to the geochemistry and that in turn reflected to the mineralogical changes in the basin.

___

Akkoca, D,. 2000. Çay bağı (Elazığ) Killerinin Mineralojisi, Jeokimyası ve Ekonomik Değerlendirme Olanakları, Fırat Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi (yayınlanmamış), 150s.
Boom,G., 1981. Auswertung Geochemisher Prospektionsergebnisse Bender, F., Angewandte Geowissenschaften Bond 1, 347-358, Ferdinond Enke,Verlag, Studgart.
Carter, G., 1983. Maden Ekonomisi Mineral Kaynaklaının Değerlendirilmesi Teknik ve Ekonomik Kavram, Değer, Kriter ve Yöntemler, M.T.A Enst. Yayınlarından, Ankara, 27, 206s.
Davis, J.C., 1990. Statistics And Data Analysis in Geology. John Wiley and Sons., Newyork, 656p.
Koch, G.S., 2002. Statistical Analysis of Geologycal Data, Dover Pubns, 832pp.
Özdamar, K., 1999. Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizleri (1), Eskişehir, 510s.
Sinclair, A.J., 1985. Univariate Analysis:ed.Govet,G.J.S., Handbook of Exploration Geochemistry,vol.2 (ed. Howarth, R.J.), Statistics and Data Analysis in Geochemical Prospecting, 59-81, Elsevier, Amsterdam.
Swan, A. R. and Sandilands, M. H.1995. Introduction to Geological Data Analysis, Blackwell Publishers, 448pp.
Türkmen, İ., 1988. Palu-Çaybağı (Elazığ Doğu'su) Yöresinin Sedimantolojik İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi (yayınlanmamış), F. U. Fen Bilimleri Enst., Elazığ, 79s.
Temur, S., 1995. Jeolojide Veri Analizleri Ders Notları, Selçuk Üniversitesi, Mühendislik-Mimarlık Fakültesi, 21,376s.
Temur, S., 1997, Jeolojide Veri Analizleri, Cilt 1, Selçuk Üniversitesi, Mühendislik-Mimarlık Fakültesi, 21,376s.