Bedensel ve Görme Engelli Bireylerin Çeşitli Değişkenler Açısından Boş Zaman Tutumlarının İncelenmesi

Bu çalışmanın amacı, spor yapan ve yapmayan bedensel ve görme engelli bireylerin boş zamana karşı tutumlarının, belirlemesi ve katılımcıların boş zaman tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesidir. Iğdır ilinde bulunan Yeni Ufuklar, Sevgi Kuşağı ve Yeşil Iğdır Rehabilitasyon Merkezlerinde ve Ağrı ilinde bulunan Altı Nokta Körler Derneği, Ümit Aras Özel Eğitim Merkezi, Serhat Bakım Merkezinde bulunan 87’si ortopedik, 21’i görme olmak üzere toplam 108 engelli birey çalışmamıza katılmıştır. Ragheb ve Beard tarafından (1982) geliştirilen Türkçe’ ye uyarlaması Akgül ve Gürbüz tarafından (2011) yapılan ‘Boş Zaman Tutum Ölçeği’ görme engellilere araştırmacılar tarafından okunarak, bedensel engellilere ise onlara eşlik ederek uygulanmıştır. Verilerin analizinde SPSS 17 paket programı kullanılmıştır. Analizler Mann-Whitney U Testi ve Kruskall Wallis testleri ile analiz edilmiştir. Boş zaman tutumu duyuşsal, bilişsel, davranışsal alt boyutlarında spor yapma durumuna göre yapılan analizde farklılık belirlenmiştir. Bilişsel yönden spor yapanların anlamlı yönde daha yüksek boş zaman tutumuna sahip olduğu belirlenmiştir (U= 645; p<.05). Engel durumunun oluş zamanına göre yapılan analizlerde; davranışsal boyutta, sonradan engelli olan bireylerin boş zaman tutumları anlamlı olarak daha yüksek bulunmuştur (U= 986,5; p<0.05). Son olarak ise araştırmaya katılan engelli bireylerin eğitim durumlarının çok düşük olduğu belirlenmiştir. Çalışmamızın sonuçları, spor yapan engelli bireylerin daha olumlu boş zaman tutumuna sahip olduğunu, spor yapmanın engellileri boş zamana karşı tutum açısından olumlu olarak etkileyebileceğini göstermektedir. Bir diğer taraftan ise sonradan engelli olan bireylerin boş zamana karşı daha pozitif tutum sergilemelerinin, engel oluşmadan önceki deneyimlerine bağlı olduğu düşünülmektedir. Ayrıca engelli bireyleri eğitim öğretim sürecine dâhil edici önlemlerin alınması gerektiği ifade edilebilir. Araştırmanın bulguları ilgili alan yazın doğrultusunda tartışılarak bazı öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

: Engelli Birey, Boş Zaman

PDF

___

Akgül, B. M.,& Gürbüz, B. (2011) Boş zaman tutum ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi. 16(1), 37-43. Beggs, B.A. Elkins, D.J. (2010), The Influence of Leisure Motivation on Leisure Satisfaction, The Cyber Journal of Applied Leisureand Recreation Research, http://larnet.org/2010-02.html, Erişim Tarihi: 20.10.2017. Bozacı, İ. (2016). Engelli tüketicilerin alışveriş ortamında karşılaştığı sorunlar ve engelli olmayanların bu sorunlar hakkındaki algılamaları: karşılaştırmalı bir alan araştırması. Journal of International Social Research, 9(47). Çevik, O.,& Kabasakal, K. (2013). Spor etkinliklerinin, engelli bireylerin toplumsal uyumuna ve sporla sosyalleşmelerine etkisinin incelenmesi. Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi, (2), 74-83. Çınar, H., Arslan, A. R., Öztürk, A. M., & Bülbül, R. (2015). Kamu binaları: engellilerin donatı ve mobilya kullanımına yönelik yaşam analizi. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 3(3), 329-337. Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü (ESYH) (2014). Türkiye Engelliler Araştırması Temel Göstergeleri. Ergüden, A.D. (2008) Sosyal dışlanma açısından bedensel engelli bireylerin yaşantılarının incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Hizmet Anabilim Dalı. Evci, A.,& Şahin, C.K. (2017). Bedensel Engelli Bireylerin Erişilebilir Turizmi Değerlendirmesi Üzerine Bir Araştırma. Nevşehir Bilim ve Teknoloji Dergisi, 6(2), 681-689. Hacıoğlu, N., Gökdeniz, A., Dinç, Y., (2009), Boş Zaman ve Rekreasyon Yönetimi, Detay Yayıncılık, Ankara. Kabasakal K. (2007) Zihinsel Engellilik, Zihinsel, Ruhsal, Duygusal Engellilik, Lokomotif Medya, Ünimat Ofset Matbaası, Konya. Kağıtçıbaşı, Ç. (2010). Günümüzde İnsan ve İnsanlar. Evrim Yayınevi, 12. Baskı, İstanbul. Karlı, Ü., Polat, E., Yılmaz, B., Koçak, S., (2008), “Serbest Zaman Tatmin Ölçeği’nin (SZTÖ-Uzun Versiyon) Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması”, Spor Bilimleri Dergisi, Cilt: 19, Sayı: 2, ss. 80- 91. Kaya, E. (2016). Engelli Bireylerin Rekreatif Faaliyetlere Ilişkin Tutumları Ve Sportif Rekreasyon Alanlarının Engellilere Uygunluk Düzeylerinin Incelenmesi; Torku Arena Stadyumu, Kelebekler Vadisi Parkı Örneği Selçuklu-Konya. Yayımlanmış Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Küçük, V., Koç, H. (2004). Psiko-sosyal gelişim süreci içerisinde insan ve spor ilişkisi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 9(1), 211-223. Laferrier, J. Z.,Teodorski, E., & Cooper, R. A. (2015). Investigation of theimpact of sports, exercise, and recreation participation on psychosocial out comes in a population of veterans with disabilities: a cross-sectional study. American journal of physical medicine & rehabilitation, 94(12), 1026-1034. Özaydın, L.,& Çolak, A. (2011). Okul öncesi öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ve “okul öncesi eğitimde kaynaştırma eğitimi hizmet içi eğitim programı” na ilişkin görüşleri. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 1(1), 189-226. Özcan, Y.(2008). Engelli Standartlarının Adana Kenti Açık ve Yeşil Alanlarında Analizi ve Uygulama Önerileri, Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü. Purutçuoğlu, E.,& Aksel, C. (2017). Engelli kadınların beden imajı algısı ile yaşam doyumunun belirlenmesi. Journal of International Social Research, 10(50). Ragheb, M. G. &Beard, J. G. (1982). Measuring Leisure Attitude. Journal of Leisure Research, 14(2): 155-167. Sirel B.,Boyacıgil, O., Duymuş,H., Konaklı,N., Altun kasa, F., Uslu, C. (2012). Çukurova Üniversitesi Yerleşkesi Açık Alanlarının Fiziksel Engelliler Bakımından Ulaşılabilirliğinin Değerlendirilmesi, Çukurova Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 27(1). Sporner, M. L., Fitzgerald, S. G., Dicianno, B. E., Collins, D., Teodorski, E., Pasquina, P. F., & Cooper, R. A. (2009). Psycho social impact of participation in the national veterans Wheel chairgames and winter sports clinic. Disability and rehabilitation, 31(5), 410-418. Teaff, J. et al (1975). An Elderly Leisure Attitude Schedule. 28th Annual Meeting of the Gerontological Society. Oct-26-30. Louisville, Kentucky. Topsaç, M.,&Bişğin, H. (2015). Üniversitede okuyan engelli öğrencilerin fiziksel aktivite düzeylerinin incelenmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 40(40). Wilson, P.E.,&Clayton, G.H. (2010). Sports and disability. PM&R;2(3):46–54. Yetim, A. (2014). II. Uluslararası Engellilerde Beden Eğitimi ve Spor Kongresi bildiri kitapçığı, pp:3-9. 2-4 Mayıs 2014, Batman.