Yürüyüşteki Akış Durumunun Tespitine Yönelik Keşifsel Bir Araştırma ve Ölçek Önerisi

Günümüzde akış kavramı, boş zaman davranışlarını açıklamaya ışık tutan temel kavramlardan biri olarak görülmektedir. Akış durumunun farklı sportif ve rekreasyonel aktivitelerde yaşanması söz konusu olsa da bunlar arasında yürüyüş, geniş kitlelerin katılımına imkân veren bir aktivite olarak dikkat çekmektedir. Doğal ve kültürel çekicilikleri yakından görme ve inceleme fırsatı da veren yürüyüş esnasında, ortaya çıkabilecek akış durumunun ele alınarak incelenmesi, sadece spor ve rekreasyon araştırmaları için değil, turizm araştırmaları için de önem arz etmektedir. Bu araştırmanın temel amacı, yürüyüşteki akış durumunun nasıl bir yapıya sahip olduğunun belirlenmesi ve otaya çıkan bu yapının ölçülmesini sağlayabilecek bir ölçüm aracının tasarlanmasıdır. Bu amacın gerçekleştirilmesi için, öncelikle keşifsel bir araştırma ile yürüyüşteki akış durumu değişkeninin kavramsal çerçevesi belirlenmiştir. Bu çerçeveye dayalı olarak oluşturulan ölçek ile, Göreme Tarihi Milli Parkı sınırları içerisindeki vadilerde yürüyüş yapan yerli ve yabancı turistlerden veri toplanmıştır. Keşfedici faktör analizi sonrasında, yürüyüşteki akış durumunun üç boyutlu bir yapıya sahip olduğu belirlenmiş ve boyutlar: “kapılma”, “odaklanma” ve “kendinelik” olarak isimlendirilmiştir. Doğrulayıcı faktör analizi, ortaya çıkarılmış üç boyutlu yapıyı teyit etmiş ve böylece, oldukça güvenilir ve geçerli bir ölçme aracı elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Akış, Yürüyüş, Akış Durumu, Akış Ölçümü

PDF

___

Akgündüz, Y. ve Kızılcalıoğlu, G. (2016). Likya Yolu’nu Yürüyen Turistlerin Seyahat Motivasyonları ve Memnuniyet Düzeyleri. Yonetim ve Ekonomi, 23(3), 817–836.
Ayazlar, R. A. (2015). Akış Deneyiminin Yamaç Paraşütü Deneyim Doyumu ve Yaşam Doyumuna Etkileri. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Adnan Mendereres Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
Bayat, B. (2014). Uygulamalı Sosyal Bilim Araştırmalarında Ölçme, Ölçekler ve “Likert” Ölçek Kurma Tekniği. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16/3(3), 1–24.
Çalık, M., Aaltunışık, R. ve Sütütemiz, N. (2013). Bütünleşik Pazarlama İletişimi, Marka Performansı ve Pazar Performansı İlişkisinin İncelenmesi. International Journal, 9(19).
Cheng, T. M., Hung, S. H., ve Chen, M. T. (2016). The Influence of Leisure Involvement on Flow Experience During Hiking Activity: Using Psychological Commitment as a Mediate Variable. Asia Pacific Journal of Tourism Research, 21(1), 1–19.
Clarke, S. G. ve Haworth, J. T. (1994). ‘Flow’ experience in the daily lives of sixth-form college students. British Journal of Psychology, 85(4), 511–523.
Csikszentmihalyi, M. (1975). Beyond boredom and anxiety. San Francisco: Jossey-Bass Publishers.
Csikszentmihalyi, M. (1988). The flow experience and its significance for human psychology. Içinde M. Csikszentmihalyi ve I. S. Csikszentmihalyi (Ed.), Optimal experience: Psychological studies of flow in consciousness (ss. 15–35). Cambridge: Cambridge University Press.
Csikszentmihalyi, M. (1990). Flow : the psychology of optimal experience (1st ed.). New York: Harper ve Row.
Csikszentmihalyi, M. (1999). If we are so rich, why aren’t we happy? American Psychologist, 54(10), 821–827.
Csikszentmihalyi, M. ve Lefevre, J. (1989). Optimal Experience in Work and Leisure. Journal of Personality and Social Psychology, 56(5), 815–822.
Filep, S. (2008). Applying the dimensions of flow to explore visitor engagement and satisfaction. Visitor Studies, 11(1), 90–108.
Fornell, C. ve Larcker, D. F. (1981). Evaluating Structural Equation Models with Unobservable Variables and Measurement Error. Journal of Marketing Research, 18(1), 39.
Frochot, I., Elliot, S. ve Kreziak, D. (2017). Digging deep into the experience – flow and immersion patterns in a mountain holiday. International Journal of Culture, Tourism and Hospitality Research, 11(1), 81–91.
Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2014). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri (2. Baskı). Ankara: Seçkin Yayınevi.
Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J. ve Anderson, R. E. (2010). Multivariate Data Analysis : A Global Perspective. (Seventh Ed). Upper Saddle River: Pearson Education.
Hill, E., Goldenberg, M. ve Freidt, B. (2009). Benefits of hiking: A means-end approach on the Appalachian Trail. Journal of Unconventional Parks, 2(1), 19–27. Jackson, S. A., Ford, S. K., Kimiecik, J. C. ve Marsh, H. W. (1998). Psychological Correlates of Flow in Sport. Journal of Sport and Exercise Psychology, 20(4), 358–378.
Jackson, S. A., ve Marsh, H. W. (1996). Development and Validation of a Scale to Measure Optimal Experience: The Flow State Scale. Journal of Sport and Exercise Psychology, 18(1), 17–35.
Jackson, S. A., Martin, A. J. ve Eklund, R. C. (2008). Long and Short Measures of Flow: The Construct Validity of the FSS-2, DFS-2, and New Brief Counterparts. Journal of Sport and Exercise Psychology, 30(5), 561–587.
Jackson, S., ve Eklund, R. (2002). Assessing flow in physical activity: The Flow State Scale-2 and Dispositional Flow Scale-2. Journal of Sport ve Exercise Psychology, 24(2), 133–150.
Kalaycı, Ş. (2009). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri (4. Baskı). Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
Karasar, N. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemi (24. Basım). Ankara: Ankara: Nobel Yayin Dagitim.
Kay, G. ve Moxham, N. (1996). Paths for whom? Countryside access for recreational walking. Leisure Studies, 15(3), 171–183.
Kim, H., Lee, S., Uysal, M., Kim, J. ve Ahn, K. (2015). Nature-Based Tourism: Motivation and Subjective Well-Being. Journal of Travel and Tourism Marketing, 32(sup1), 76–96.
Koçak, G. N. (2017). Bilimde Yapısal Kavrayışlar (1. baskı). Ankara: Detay Yayıncılık.
Mannell, R. C. ve Iso-Ahola, S. E. (1987). Psychological nature of leisure and tourism experience. Annals of Tourism Research, 14(3), 314–331.
Mills, A. S. ve Butler, T. S. (2005). Flow Experience Among Appalachian Trail Thru-Hikers. Içinde Proceedings of the 2005 Northeastern recreation research symposium (ss. 366–371). USDA Forest Service.
Moneta, G. B. (2004). The Flow Experience Across Cultures. Journal of Happiness Studies, 5 (July 2001), 115–121.
Moneta, G. B. ve Csikszentmihalyi, M. (1996). The Effect of Perceived Challenges and Skills on the Quality of Subjective Experience. Journal of Personality, 64(2), 275–310.
Munusturlar, S., Kurnaz, B., Yavuz, G., Özcan, Ö. ve Karaş, B. (2017). Boş Zaman Davranışını Açıklamaya Işık Tutan Kuramsal Yaklaşımlar. Ulusal Spor Bilimleri Dergisi, 1(1), 1–19.
Nah, F. F. H., Eschenbrenner, B., Zeng, Q., Telaprolu, V. R. ve Sepehr, S. (2014). Flow in gaming: literature synthesis and framework development. International Journal of Information Systems and Management, 1(1/2), 83–124.
Nakamura, J. ve Csikszentmihalyi, M. (2009). The concept of flow. Içinde S. J. Lopez ve C. R. Snyder (Ed.), Oxford handbook of positive psychology (ss. 195–206). Oxford: Oxford University Press.
Nordbø, I. ve Prebensen, N. K. (2016). Hiking as Mental and Physical Experience. Advances in Hospitality and Leisure, 11, 169–186.
Privette, G. ve Bundrick, C. M. (1987). Measurement of Experience: Construct and Content Validity of the Experience Questionnaire. Perceptual and Motor Skills, 65(1), 315–332.
Rheinberg, F., Vollmeyer, R. ve Engeser, S. (2003). Die erfassung des flow-erlebens. Içinde Diagnostik von Motivation und Selbstkonzept. Tests und Trends, Vol. 2 (ss. 261–279). Hogrefe.
Rodrigues, Á., Kastenholz, E. ve Rodrigues, A. (2010). Hiking as a relevant wellness activity - an exploratory study of hiking tourists in portugal. Journal of Vacation Marketing, 16(4), 331–343.
Tsaur, S. H., Yen, C. H. ve Hsiao, S. L. (2013). Transcendent experience, flow and happiness for mountain climbers. International Journal of Tourism Research, 15(4), 360–374.
Wöran, B. ve Arnberger, A. (2012). Exploring Relationships Between Recreation Specialization, Restorative Environments and Mountain Hikers’ Flow Experience. Leisure Sciences, 34(2), 95–114.
Wu, C. H. J. ve Liang, R. Da. (2011). The relationship between white-water rafting experience formation and customer reaction: A flow theory perspective. Tourism Management, 32(2), 317–325.