Balkan Savaşları'nın Ardından Osmanlı ile Romanya'nın Politik Temasları ve Dâhiliye Nazırı Talat Bey’in Romanya Ziyaretleri

Özet Dünyanın ilk büyük savaşına sürüklendiği dönemde Türk-Romen ilişkilerinde ilginç/farklı bir etkileşim süreci yaşanmıştı. Nitekim 1914 baharı, siyasal kaygıların şekillendirdiği resmi temaslara bağlı olarak iki ülke arasında yoğun bir yakınlaşma çabasına sahne olmuştu. Nisan ayında Romanyalı General Coanda, İstanbul’da çeşitli temaslarda bulunmuş; ardından Mayıs ayı içinde Talat Bey, Romanya ziyaretini tamamlamıştı. Bu ziyaret gündeme Türk-Romen ittifakını taşıyacaktı. Birinci Dünya Savaşı başladıktan sonra 15 Ağustos’ta Talat Bey ile Meclis-i Mebusan Reisi Halil Bey, Bulgaristan üzerinden Romanya’ya geçmek üzere yola çıkacaklardı. Bulgaristan’daki ilk görüşmeler, Türk kamuoyuna Türkiye, Romanya ve Bulgaristan arasında bir Balkan İttifakı’nın yapılacağı haberleriyle yansımıştı. Talat Bey, Eylül’ün ilk günlerinde; Halil Bey ayın ortalarında Türkiye’ye döndüklerinde artık dönemin gazeteleri, Yunanistan’ın katılmayacağı bir ittifakın gerçekleşmesinin güç olduğu ve Romanya’nın tarafsızlık politikasına rağmen savaşa katılabileceği yorumlarına yer veriyorlardı. Üstelik bu değerlendirmeleri doğrulayacak şekilde Romanya, 30 Ağustos 1916’da Osmanlı Devleti’yle ilişkisini kesecekti. Talat Bey ise anılarında “Romanya’nın savaşın sonuna kadar tarafsızlığını korumaya kesin kararlı olduğuna inandık” diyecekti. Böylece Türk-Romen ilişkilerinde Cumhuriyet’in ilk yıllarına kadar sürecek kesinti ortaya çıkmıştı.Bu çalışma, arşiv belgeleri, süreli yayınlar ve diğer kaynaklara dayanarak Balkan Savaşları sonrasında 1914 bahar başlarından büyük savaşın ilk aylarına kadar uzanan dönemde, Osmanlı Devleti ile Romanya’nın yakınlaşma çabalarını, Balkanların genel konjonktürü bağlamında inceleyerek, özellikle Osmanlı Devleti’nin ittifak arayışları konusundaki literatüre katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. Anahtar Kelimeler: Birinci Dünya Savaşı, Osmanlı Devleti-Romanya İlişkileri, Romanya Gezileri, Talat Paşa. Abstract In the period when the world was drifted into its first great war, there was an interesting and different process of interaction in the Turkish-Romanian relations. Indeed, the spring of 1914 witnessed an intense attempt for amity between the two countries as a result of official visits shaped by political considerations. In April, Romanian general Coanda had several visits in İstanbul; then, in the same year, Talat Bey completed his visit to Romania in May. This visit would carry the Turkish-Romanian alliance on the agenda. After WWI started, on August 15, Talat Bey and the Chairman of the Parliament, Halil Bey, would depart for Romania through Bulgaria. The first talks in Bulgaria were reflected in the Turkish public opinion in the form of news that there would be a Balkan Alliance between Turkey, Romania and Bulgaria. When Talat Bey and Halil Bey returned to Turkey in the first days and midst of September respectively, newspapers of the period were interpreting that an alliance without Greece would be difficult to materialize and Romania might join the war despite its policy of impartiality. Furthermore, as if to verify these comments, Romania would break off its relations with the Ottoman State on August 30, 1916. Yet Talat Bey would later state in his memoir, “We believed Romania to keep its impartiality definitely until the end of the war”. Thus, the interruption in Turkish-Romanian relations, which would last until the first years of the Republican period, emerged. Based on archival documents, periodicals and other sources, this study aims to contribute to the literature particularly about the Ottoman State’s search for alliance by examining the efforts of rapprochement between the Ottoman State and Romania within the general conjuncture of the Balkans in the period after the Balkan Wars, from the spring of 1914 until the first months of the Great War. Key Words: First World War, Ottoman-Romanian Relations, Romania Visits, Talat Pasha.

___

  • Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), BEO, Dosya No:4246, Gömlek No:318385.
  • BOA, BEO, Dosya No:4249, Gömlek No:318660.
  • BOA, BEO, Dosya No:4256, Gömlek No:319160.
  • BOA, BEO, Dosya No:4313, Gömlek No:323448.
  • BOA, DH.EUM.5.Şb, Dosya No:1, Gömlek No:41.
  • BOA, DH.EUM.5.Şb, Dosya No:14, Gömlek No:7.
  • BOA, DH.KMS, Dosya No:63, Gömlek No:64.
  • BOA, MV, Dosya No:193, Gömlek No:14.
  • Babacan, H. (1991). Mehmed Talât Paşa 1874-1921. Altınpost Yayıncılık, Ankara (2012).
  • Bayur, Y. H. (1991). Türk İnkılâbı Tarihi. c.II/III, Türk Tarih Kurumu (TTK) Yayınları, Ankara.
  • Bayur, Y. H. (1991). Türk İnkılâbı Tarihi. c.II/IV, TTK Yayınları, Ankara.
  • Bayur, Y. H. (1991). Türk İnkılâbı Tarihi. c.III/I, TTK Yayınları, Ankara.
  • Kader Yılları, S. Sazonov’un Anıları-Rusya Eski Dışişleri Bakanı (1910-1916), (2002). Çev.: Betil Önuçak, Haz.: Sabahattin Özel, Derin Yayınları, İstanbul.
  • Esatlı, M. R. (2007). İttihat ve Terakki’nin Son Günleri, Suikastlar ve Entrikalar. Haz.: İsmail Dervişoğlu, Bengi Yayınları, İstanbul.
  • Kurat, A. N. (2011). Türkiye ve Rusya, XVIII. Yüzyıl Sonundan Kurtuluş Savaşına Kadar Türk-Rus İlişkileri (1798-1919). TTK Yayınları, Ankara.
  • Özalp, K. (1998). Milli Mücadele 1919-1922. c.I, TTK Yayınları, Ankara.
  • Talat Paşa’nın Anıları (2003). Haz.: Alpay Kabacalı, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
  • Tarihte Türk-Rumen İlişkileri (2006). Genelkurmay Atase ve Denetleme Başkanlığı Yayınları, Ankara.
  • Til, E. T. (2004). Gazeteler ve Gazeteciler. Haz.: İbrahim Şahin, Bilge Yayınları, Ankara.
  • Avcı, H. E. (2010). I. Dünya Savaşı Öncesinde Türk Hükümeti’nin Rus Baskısını Azaltma Girişimleri: Türk-Rus Komitesi’nin Kurulması ve Talat Bey’in Livadya Gezisi. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Güney-Doğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, sy.18, s.87-112.
  • Keleşyılmaz, V. (1999). Belgelerle Türkiye’nin Birinci Dünya Savaşına Giriş Süreci. Erdem, XII/31 (Mayıs), s.139-153.
  • Malkoç, E. (2014). 1930’ların İlk Yarısında Türk Basınının Penceresinden Balkan Konferansları ve Arnavutluk. 3. Uluslararası Dil ve Edebiyat Kongresi (Tiran 30 Ekim-1 Kasım 2014), Bildiri Kitabı 1, Tiran, s.189-212.
  • Malkoç, E. (2015). Birinci Dünya Savaşı’na Uzanan Süreçte Türk-Romen İlişkilerinden Bir Kesit: Türk ve Romen Öğrencilerin 1914 Gezileri/A Cross-Section from the Turkish-Roman Relations Approaching the First World War: The 1914 Tours of Turkish and Romanian Students. ICSS 2015 International Conference On Social Sciences (Pristina 10-11 April 2015), Conference Proceedings, Volume: I, s.463-470.
  • Malkoç, E. (2011). Büyük Savaş Öncesi Üniversitelilerin Diyalog Örneği: Türk ve Romen Öğrencilerin 1914 Gezileri. Türkoloji Kültürü, c.4, sy.8, s.109-123.
  • Malkoç, E. (2015). Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Balkanlarla Gayri Resmi Kültürel Temaslar: Darülfünun Öğrencilerinin Romanya Gezisi. 7. Uluslararası Atatürk Kongresi (Üsküp-Manastır 17-22 Kasım 2011), Bildiriler, c.III, Ankara, s.1945-1970.
  • Özçelik, M. (2012). 1918 Bükreş Antlaşması. Turkish Studies, Volume:4/4 (Kasım/November), s.261-275.
  • Özel, S. (1998). Balkan ve Birinci Dünya Savaşları Arasındaki Dönemde Osmanlı Devleti Rusya İlişkileri. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Güney-Doğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, sy.12, s.237-257.
  • Sancaktar, F. M. (2011). Ali Fethi (Okyar) Bey’in Bulgaristan Sefirliği Dönemindeki Faaliyetleri (Ekim 1913-Aralık 1917). Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, c.XXVII, sy.81 (Kasım), s.577-602.
  • Cumhuriyet (8 Kasım 1946-19 Kasım 1946).
  • İkdam (23 Nisan Efrenci 1914-7 Haziran Efrenci 1914).
  • Peyam (22 Teşrin-i Sani Efrenci 1913-26 Teşrin-i Sani Efrenci 1913).
  • Sabah (23 Nisan Efrenci 1914-14 Haziran Efrenci 1914).
  • Tanin (28 Nisan Efrenci 1914-30 Teşrin-i Evvel Efrenci 1914).
  • Tasfir-i Efkar (22 Nisan 1914-16 Eylül 1914).
  • Tercüman-ı Hakikat (3 Teşrin-i Sani Efrenci 1913-16 Teşrin-i Evvel Efrenci 1914).
Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi-Cover
  • ISSN: 1303-0094
  • Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
  • Başlangıç: 1991
  • Yayıncı: Gaziantep Üniv. Sosyal Bilimler Enst.
Sayıdaki Diğer Makaleler

Ergenin Beş Faktör Kişilik Özellikleri ile Sosyal Yetkinlik, Bilişsel Hatalar ve Anne Baba Beş Faktör Kişilik Özellikleri İlişkisi

Mehmet BİLGİN

Toplumsal Değişim Sürecinde İletişim ve Teknoloji: Erken Dönem İletişim Kuramlarının Eleştirel Bir Değerlendirmesi

Banu DURDAĞ

Türkiye’nin Almanya, Rusya Ve Çin İle Ticari İlişkileri: Girdi-Çıktı Analizi İle Bir Uygulama

Ş.mustafa ERSUNGUR, Turgut BAYRAMOĞLU, Hakan PABUÇCU

Balkan Savaşları'nın Ardından Osmanlı ile Romanya'nın Politik Temasları ve Dâhiliye Nazırı Talat Bey'in Romanya Ziyaretleri

Eminalp MALKOÇ

Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Osmanlı’da Öğretmen Yetiştiren Kurumlara Öğrenci Giriş Şartları İle Usullerinin Belirlenmesi ve Değerlendirilmesi (Nizamnâme ve Talimatnâmelere Göre)

Eyüp CÜCÜK, ERDAL BAY, AYHAN DOĞAN

8. Sınıf Öğrencilerinin Problem Çözme Hakkındaki Düşünceleri, Matematiksel İnançları, Öğrenilmiş Çaresizlikleri ve Akademik Başarıları Arasındaki İlişki

Ercan MASAL, Gülay AĞAÇ

Türk Hukukunda Kamu Görevlileri Sendikalarının Kuruluş ve Örgütlenmesi

Hakan Cindemir

Üniversite Öğrencilerinin Yeşil Satın Alma Tutumlarının İncelenmesine Yönelik Bir Araştırma: Gaziantep Üniversitesi Örneği

Cihan ÇETİNKAYA, Eren ÖZCEYLAN

Eminalp Malkoç

Türkiye'nin Almanya, Rusya Ve Çin İle Ticari İlişkileri: Girdi-Çıktı Analizi İle Bir Uygulama

Turgut BAYRAMOĞLU, Hakan PABUÇCU, Ş. Mustafa ERSUNGUR