Kitabü'l-idrak li lisâni'l-etrâk'te alıntı kelimeler

Bir dilde alıntı kelimelerin tespiti o dilin hem öz söz varlığını ortaya çıkarmak hem de o dili konuşan milletin geçmişte hangi topluluklarla kültürel ve siyasal ilişkiler içerisinde olduğunu görmek açısından önemlidir. Türkçe sözlükçülük tarihinin en velut dönemlerinden biri Memlûk- Kıpçak sahasıdır. Bu sahanın Türkçe öğretimi amacıyla yazılmış sözlüklerinde, alıntılar kimi müelliflerce titizlikle belirtilip orijinal şekilleri ortaya konurken, kimi müelliflerce ise Türkçe kabul edilmiştir. Bu çalışmada ise Memlûk sahasının önde gelen filologlarından Ebû Hayyânın önemli eseri Kitabül-İdrak li Lisânil-Etrâkte alıntılar ele alınıp kökenleri aydınlatılacaktır

Loanwords in kitab al-ıdrak li lisan al-atrak

Definition of loanwords in any language is important to unveil its own lexicon as well as to observe with what communities the people speaking the language was in cultural and political relationship. Mamluk-Kipchak area is one of the most productive terms in Turkish lexicography. Loanwords in those glossaries written in the area, were meticulously defined and explained about their origin by some authors but by the other authors they were considered Turkish. In this paper, loanwords in Kitabü l-İdrak li Lisâni l-Etrâk which is the work of Abu Hajjan the most eminent philologist are discussed and clarified about their origins.

PDF

___

ATALAY, Besim (1945), Ettuhfet-üz-Zekiyye fil-Lûgat-it-Türkiyye, TDK Yayınları, İstanbul.
BAALBAKI, Rohi (1995), Al-Mawrid - A Modern Arabic-English Dictionary, Beyrut.
CLAUSON, Sir Gerard (1972), An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish, Oxford.
DANKOFF, Robert (1995), Armenian Loanwords in Turkish, Wiesbaden.
DLT = ATALAY, Besim (2006), Divanü Lûgat-it-Türk (Çeviri) I-II-III-IV, TDK Yayınları, Ankara.
DOERFER, Gerhard (1965), Türkische und Mongolische Elemente im Neupersichen, Band II, Wiesbaden.
DS= Derleme Sözlüğü IX (L-R), TDK Yay., Ankara.
EREN, Hasan (1999), Türkçenin Etimolojik Sözlüğü, İstanbul.
ERMERS, Robert (1999), Arabic Grammars of Turkic, The Arabic Linguistic Model Applied to Foreign Languages & Translation of Abû Hayyân al-'Andalusî's Kitâb al-'Idrâk li-Lisân al-Atrâk, Leiden- Boston-Köln.
GÜLENSOY, Tuncer (1995), Türkçe Yer Adları Kılavuzu, TDK Yay., Ankara.
GÜLENSOY, Tuncer (2007), Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü - Etimolojik Sözlük Denemesi I (A-N), II (O-Z), TDK Yayınları, Ankara.
HAMILTON, James Russel (1998), İyi Prens Kötü Prens Öyküsü (Çev.: Vedat KÖKEN), TDK Yay., Ankara.
JOHANSON, Lars (2003), Türkçe Dil İlişkilerinde Yapısal Etkenler (Çev.: Nurettin DEMİR), TDK Yay., Ankara.
Kİ = CAFEROĞLU, Ahmet (1931), Abû Hayyân - Kitâb al-İdrâk li-lisân al-Atrâk, İstanbul Evkaf Matbaası, İstanbul. KTS = TOPARLI, Recep vd. (2007), Kıpçak Türkçesi Sözlüğü, TDK Yay., Ankara.
LESSING, Ferdinand (1960), A Mongolian-English Dictionary, Berkeley And Los Angeles.
NİŞANYAN, Sevan (2007), Sözlerin Soyağacı Çağdaş Türkçenin Etimolojik Sözlüğü, Adam Yayınları, Genişletilmiş 3. Basım, İstanbul.
ÖZYETGİN, A. Melek (2001), Ebū Hayyān Kitābu'l-İdrāk li Lisāni'l-Etrāk - Fiil: Tarihî-Karşılaştırmalı Bir Gramer ve Sözlük Denemesi, KÖKSAV, Ankara.
RADLOFF, W. (1899), Opıt' Slovarya Tyurskih Nareçiy / Versuch Eines Wörterbuches Der Türk- Dialecte, St. Petersbourg.
STEINGASS, F. (1998), A Comprehensive Persian-English Dictionary, Beirut.
THOMASON, Sarah G. (2001), Language Contact, Edinburgh University Press, Edinburgh.
TIETZE, Andreas (2002), Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugati Cilt 1 ( A-E ), Simurg Yay., İstanbul. TS = Türkçe Sözlük (2009), TDK Yay. Ankara.
TOPARLI, Recep (2000), Kitâb-ı Mecmû-ı Tercümân-ı Türkî ve Acemî ve Mugalî, TDK Yay., Ankara.
WEHR, Hans (1995), A Dictionary of Modern Written Arabic, New York.