Ağrıs//AğrasKELİMESİNİN ETİMOLOJİSİ VE TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE ÖZEL AD OLARAK KULLANIMI ÜZERİNE

Makalede, *ağırış//*ağrıs//ağras kelimesinin etimolojisinden art ve eş zamanlı olarak söz edilmiş, kişi adlarının etnik, dini, milli, psikolojik ve sosyokültürel kullanım eğilimleri üzerinde durulmuştur. A:q//ak//ağ kök, oR ve oI ek morfemlerinin füzyon birleşimi sonucunda ağır//ağrı- sözcüklerinin türediği gösterilmiştir. Bu leksik-morfolojik birleşime -ş çatı ekinin getirilmesiyle *ağırış- fiili, ı?a ve ş?s fonetik yer değiştirimleriyle ise ağrıs//ağras leksik özel ad varyantları oluşmuştur: Ağ//akağır//ağrı//*ağırış//*ağrıs//ağras. Ağrıs ve ağras kelimeleri, Türkiye Türkçesinde hem toponim hem de antroponim olarak kullanılmaktadır

On the etymology of the word Ağrıs//Ağras and its use as a proper name in Turkey Turkish

In this essay, the etymology of the words *ağırış//*ağrıs//ağras (to hurt or ache together) are mentioned diachronically and simultaneously. Moreover, the ethnical, religious, national, psychological and sociocultural use tendencies of proper names are dwelt on. It is shown that combining a:q//ak//ağ as the stem, and oR and oI as the affix morphemes in a fusion way, the words ağır//ağrı- are derived. When the voice-morpheme -ş is brought into this lexical-morphologic combination, the verb *ağırış- is obtained; by changing the phonetical locations of ı?a and ş?s, lexical proper name variamts of the word ağrıs//ağras are procured: Ağ//ak- ağır//ağrı//*ağırış//*ağrıs//ağras. The words ağrıs and ağras are still used in Turkey Turkish as both toponym and atoponym

PDF

___

ACIPAYAMLI, Orhan (1992), "Türk Kültüründe "Ad Verme Folkloru"nun Morfolojik ve Fonksiyonel Yönlerden İncelenmesi", IV. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi Bildirileri - IV. Cilt Gelenek, Görenek ve İnançlar, Ankara: Kültür Bakanlığı Halk Kültürlerini Araştırma ve Geliştirme Genel Müdürlüğü Yayınları, 1992, s. 1-14.
BAYRAKTAR, Nesrin (2014), "Türkçede Kişi Adlarında Renk Adları",Acta Turcica: Kültürümüzde İsim Sayısı, Yıl: 6, S. 1-1, Ocak 2014.
BERGE, Vardar (1989), Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, Ankara.
BLAGOVA G. F. (1997), "Antroponimiya". Sravnitel'no-istoriçeskaya grammatika tyurkskix yazıkov, IV. Leksika, ?oskva, Nauka, s. 619-723.
BOSTANCI ÇOLAK, Gülcan (2009), "Kişilere İsim Vermenin Sahne Arkası", Turkish Studies, Volume: 4/3, Spring, ss. 362-375.
CLAUSON, Sir Gerard (1974), An Etymological Dictionary of Pre-Thirteen-Century Turkish Oxfo AT THE CLARENDON PRESS.
DEVELLİOĞLU, Ferit (2002), Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Ankara: Aydın Kitabevi.
Dilçilik ensiklopediyası. I cild, 513 s.; II cild, 526 s. (d?rs v?saiti), Bakı, Müt?rcim, 2006-2008
DİTRİX V. (2002), "Vliyanie yazıkov Amerkanskix indeytsev na romansskie yazıki (II): "obşie yazıki: atstekskiy, keçua i tupi. Substrat, adstrat ili interstrat". Voprosı Yazıkoznaniya No 2. s. 64-85.
DOBROVOL'SKİY D. O. (1998), "Natsional'naya-kul'turnaya spetsifika vo frazeologii(II)". Voprosı Yazıkoznaniya No 6. ?. 48-56.
Drevnetyurkskiy slovar, izd-vo "Nauka", Leningradskoe Otdelenie, Leningrad, 1969 (Eski Türk Sözlüğü). Rusça.
ERKMAN-AKERSON, Fatma (2005), Göstergebilime Giriş, MULTILINGUAL, Klodfarer Cd. 40/6 Çemberlitas-İstanbul, 262 s.
GÖZAYDIN, Nevzat (2004), "Ad Verme ve Değiştirme", Türk Dili, S. 630, ss. 496-504.
GÜLENSOY, Tuncer (2007), Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu yayınları.
GÜLENSOY, Tuncer (1998), "Anadolu Yer Adlarına Genel Bir Bakış", Folkloristik: Prof. Dr. Dursun Yıldırım Armağanı, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Matbaası, s. 41-48.
http://nisanyanmap.com/ Erişim Tarihi: 15 Kasım 2015
https://tr.wikipedia.org/wiki/ Erişim 22. 04. 2016.
http://www.nvi.gov.tr/Files/File/Istatistikler/Isimler/en%20%C3%A7ok%20kullan%C4%B1lan% 20soyad.pdf/(Erişim Tarihi: 23.02.2016).
KARAHAN, Leylâ (2008), Türkçede Dinî Anlamlı Bazı Kişi Adlarını Ekle Değiştirme Geleneği. Bu yazı, Romanya'nın başkenti Bükreş'te Temmuz 2008'te "The 51 st Meeting of the Permanent International Altaistic Conference (PIAC 51)'ta sunulan bildiri metnidir
Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü - I (1991), Komisyon Başkanı: Ahmet Bican Ercilasun, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü- II-Dizin (1992), Komisyon Başkanı: Ahmet Bican Ercilasun, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
KIYICI, Mahmut (1995), Çevre Tarihi İçinde Atabey ve İz Bırakanlar, Ankara: Göltaş Kültür Yayınları.
KORMUŞİN İ.V. (1997), "Tsvetooboznaçeniya". Sravnitel'no-istoriçeskaya grammatika tyurkskix yazıkov, IV. Leksika, ?oskva, Nauka, s.592-608.
LES 1990: Lingvistiçeskih Entsiklopediçeskiy Slovar', Moskava "Sovetskaya Entsiklopediya", 1990, 683 s.
?O???C ?. ?. (1983), "Osnovaniya teorii znakov". V kn.Yu. S. Stepanova (Sost. İ obş. Red.) Semiotika. Moskva: Raduga s. 37-89.
MUSAOĞLU, Mehman (2002), Türkoljinin Çeşitli Sorunları Üzerine Makaleler-İncelemeler, Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, 320 s.
MUSAOĞLU, Mehman (2004), "Avrasya Türkçelerinin Karşılaştırmalı İncelenmesi", Dil Dergisi, Sayı: 124 Nisan-Mayıs-Haziran, Ankara, 53-81.
MUSAOĞLU, Mehman (2010), Kemal Abdullanın Eserleri Türkiye Türkçesinde, Kültür Ajans Yayınları, Ankara, 207 s.
MUSAOĞLU, Mehman (2013a), "Kamal Abdulla'nın Unutmağa Kimse Yok Romanı (Kavramlar Dünyası ve Bazı Özel Metin Kurucu İşaretlerin Kullanılması Üzerine)", Prof. Dr. Leylâ Karahan Armağanı, Ankar: Akçağ, s.741-758.
MUSAOĞLU, Mehman (2013b), "Türk Dilinin Problemleri, Perspektifleri ve Yapılacak Çalışmalar", Yeni Türkiye, Kasım-Aralık 2013 Yıl 9 Sayı 55, s. 539-558.
MUSAYEV, Mehman (2012), Türkoloji dilcilik, Bakı: Müt?rcim, 456 s.
MUSAYEV, Mehman, C?f?rov, Qüdr?t (2014), Az?rbaycan dilinin funksional qrammatikası: morfologiyaya yeni baxışlar v? leksematika,II cild, Bakı:"Prestige çap evi", 326 s. MUSAOĞLU, Mehman (2015), "Kelime, Kelâm ve Söz Kavramları Üzerine", Kültür Evreni, Bahar, Sayı 24, s.9-17.
PİRS Ç. S. (1983), İz rabotı "Elementı logiki. Grammatica speculativa". V kn.Yu. S. Stepanova (Sost. İ obş. Red.) Semiotika. Moskva: Raduga, s. 151-210-89.
RADLOFF, Wilhelm (1888-1911). Versuch Eines Wörterbuches Der Türk-Dialecte, 1, 2, 3, 4 (Türk Lehçeleri Sözlük Denemesi: Sözlük, 1888-1911 yıllarında S. Petersburg'da yayımlanmış, 1960 yılında Almanya'da tıpkı baskısı yapılmıştır.). Rusça ve Almanca.
SAMİ, Şemseddin (2010), Kamus-ı Türkî, Hazırlayan: Paşa Yavuzarslan, Ankara: Türk Dil Kurumu yayınları.
SEVORTYAN E.V. (1974), Etimologiçeskiy slovar' Tyurkskix yazıkov, Moskva: Nauka
SEZEN, Tahir (2006), Osmanlı Yer Adları (Alfabetik Sırayla), Yayın Nu: 21, Ankara: T. C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü.
SONGUN, Gülden (2006), 10120 Numaralı Temettuat Defterine Göre Atabey Kazasının Sosyal ve Ekonomik Durumu (1844-1845), Yüksek Lisans Tezi, Tez Danışmanı: Prof. Dr. Fahrettin Tızlak, Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı.
Sravnitel'no-istoriçeskaya grammatika tyurkskix yazıkov, Leksika, Moskva "Nauka", 1997, 799 s.
STARİÇENOK V. D. (2008), Bol'şoy lingvistiçeskiy slovar'. Rostov-na-Donu, "Feniks", 811 s.
ŞEN, Semra (2006), "Türklerde Ad Verme Törenleri, Adların Önemi, Ad Verme İle İlgili Gelenek ve İnançlar", Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, S. 6, ss. 153-159.
TUNÇEL, Harun (2010), "Türkiye'de İsmi Değiştirilen Köyler", Elazığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 10, Sayı: 2, s. 23-34.
YALÇINKAYA, Betül (2015), "Almanca ve Türkçe Ad Verme Gelenekleri", AÜ DTCF Dergisi, Cilt:55, S.1, ss. 363-379.
VEYS?LLİ, F?xr?ddin (2010), Semiotika, Studia Philolgica, Bakı, Müt?rcim, 334 s.