Toplumsal Yapının Ulusöncesi Ölçeklere Ayrışması: Bölünmüş Toplum Tipi Örnekleri

Lübnanlaşma, etnik-dinsel/mezhepsel, dilsel, ideolojik vb. açıdan derin bölünmüş, büyükemperyalist güçlerin müdahalesine açık, iç savaş ihtimali yüksek toplumları tanımlamakta kullanılan bir istikrarsızlık sürecini kapsar. Lübnanlaşmada temel problem, etnik-dinsel/mezhepsel gruplara-alt kümelere bağlı, dışlayıcı bir aidiyet üzerine inşa edilmiş bir toplumsal-siyasal yapının varlığı ve bununla ilişkili olarak laik-anayasal yurttaşlığa bağlı bir ulusallığın-üst kümeye bağlı, içselleştirici bir aidiyet eksikliğinin olmasıdır. Örneklerimizde de görüldüğü üzere; bu süreç, ulusal yapıyı etnik-dinsel/mezhepsel vb. ölçeklere parçalamakta ve etnik-dinsel/mezhepsel temsile dayalı bir siyaset ve yönetim modeli üretmektedir. Bu bağlamda, “ulusaltı ölçek”ten kaynaklanan sistem krizlerini aşmak için “ulusal ölçek” önemli bir çözüm aracı olabilir.

Anahtar Kelimeler:

Lübnanlaşma, Bölünmüş Toplum, Ulusallık, Laiklik, Anayasallık, Yurttaşlık, Ulusal Yapı, Ulusöncesi Kimlikler

Disintegration of Social Structure into Pre-national Scales: Samples of Divided Society Type

Lebanonisation expresses a destabilizing process used to describe the societies, which have been deeply divided on ethnic, religious, sectarian, linguistic and ideological grounds and which are open to the intervention of big-imperialist forces and highly susceptible to civil war. The basic problem in Lebanonisation is the presence of a social-political structure built on an exclusive commitment depending upon ethnic, religious, sectarian groups and sub-clusters and, in accord, the absence of an interiorizing belonging to the secular-constitutional citizenship, which constitutes a national upper cluster. As shown in our examples, this process breaks the national structure into ethnic, religious, sectarian pieces and produces a political and governance model based on such representation. In this context, in order to overcome the system crisis caused by “the sub-national scale”, “national-scale” may be an important instrument for solution.

Keywords:

Lebanonisation, divided society, nationality, secularism, constitutionalism, citizenship, national structure, pre-national identities,

PDF

___

ATLIOĞLU, Yasin, “Lübnan’da Seçimler ve Siyasal Bölünmüşlük”, http:// www.tasam.org/index.php?altid=1230&syf=2. (Erişim Tarihi:18.12.2009)
BAUMAN, Gerd, Çokkültürlülük Bilmecesi: Ulusal, Etnik ve Dinsel Kimlikleri Yeniden Düşünmek, (Çev. Işıl DemIrakın), Ankara: Dost Yayınları, 2006. 52 Bu kavramsallaştırmayla ilgili olarak ayrıntı için şu çalışmamıza bkz. Cenk Reyhan, “Bölünmüş
Toplumlarda Yurttaşlığın İnşası: Kavramsal Bir Çerçeve”, Amme İdaresi Dergisi, Cilt 45, Sayı 2,
Haziran 2012. (Yayınlanacak makale).
CHATTERJEE, Partha, Ulus Parçaları: Kolonyal ve Post-kolonyal Tarihler, Çev. İs- mail Çakem, İstanbul: İletişim Yayınları, 2002.
De WENDEN, Catherine Wihtol “Ulus ve Yurttaşlık: Hem Rakip Hem Ortak”, Uluslar ve Milliyetçilikler (Hazırlayan, Jean Leca) (Türkçesi, Siren İdemen), İstan- bul: Metis Yayınları, 1998, s. 39-48.
DİRLİK, Arif, Kriz, Kimlik ve Siyaset: Küreselleşme Yazıları, (Çev. Sami Oğuz), İs- tanbul: İletişim Yayınları, 2009.
ERGUN, Doğan, Kimlikler Kıskacında Ulusal Kişilik, Ankara: İmge Yayınları, 2000
ERKMEN, Serhat, “Irak’ta İşgal Sonrası Siyasal Yaşam ve 2010 Parlamento Seçimleri”,Ortadoğu Etütleri, Cilt 2, Sayı 3, Temmuz 2010, s. 107-145.
GLAZER, Nathan, “Indiidual Rights and Group Rights”, The Rights of Minority Cultures, (Ed. Will Kymlicka), Oxford: Oxford University Press, 1995, s. 123-138.
GUÉHENNO, Jean-Marie, Demokrasinin Sonu, (Çev. Mehmet Emin Özcan), Ankara: Dost Yayınları, 1998.
GÜÇLÜ, Abdülbâki; Uzun, Erkan, Uzun, Serkan; Yolsal, Ümit Hüsrev, Felsefe Sözlüğü, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, 2003.
GÜNGÖR, Celaleddin, Sömürgeden Ulusa: Hint Milliyetçiliğinin Kökenleri, Ankara: Gazi Yayınları, 2001.
HEATER, Derek, Yurttaşlığın Kısa Tarihi, (Çev. Meral Delikara Üst), Ankara: İmge Yayınları, 2007.
KADIOĞLU, Ayşe, “”Vatandaşlığın Ulustan Arındırılması: Türkiye Örneği”, Vatandaşlığın Dönüşümü: Üyelikten Haklara, (Hazırlayan, Ayşe Kadıoğlu) (Türkçesi, Can Cemgil), İstanbul: Metis Yayınları: 2008, s. 31-54.
KAUFMANN, Eric P., “Introduction, Dominant Ethnicity: From Background to Foreground” Rethinking Ethnicity: Majority Groups and Dominant Minorities, Ed. Eric P. Kaufmann, London and New York, Routledge, 2004, s.1-12.
KAVIRAJ, Sudipta, “Bir Çelişkiler Devleti: Hindistan’da Sömürgecilik Son- rası Devlet”, Devletler ve Yurttaşlar, (Der. Quentin Skinner ve Bo Strath), (Çev. Gökhan Aksay), Ankara: İş Bankası Kültür Yayınları, 2011, s. 173-196.
KOHN, Hans, The Idea of Nationalism, A Study in Its Origins and Background, A Study in Its Origins and Background, Transactıon Publıshers, New Brunswick (U.S.A.) and London (U.K.), 2005.
KYMLICKA, Will, Çokkültürlü Yurttaşlık: Azınlık Haklarının Liberal Teorisi, (Çev. Abdullah Yılmaz), İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 1988.
KYMLICKA, Will and Norman, Wayne, “Citizenship in Culturally Diverse So- cieties: Issues, Contexts, Concepts”, Citizenship in Diverse Societies, Edited by Will Kymlicka and Wayne Norman, Oxford: Oxford Unıversity Press, 2003, s. 1-44.
MAKDISI, Ussama, The Culture of Sectariainism: Community, History and Violence in Nineteenth-Century Otoman Lebanon, University of California Press, London, 2000.
OBERSCHALL, Anthony, Conflict and Peace Building in Divided Societies: Responses to Ethnic Violence, London and New York, Routledge, 2007.
RAWLS, John, Siyasal Liberalizm, (Çev. Mehmet Fevzi Bilgin, İstanbul: İstan- bul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2007.
REINKOWSKI, Maurus ve Saadeh, Sofia (2007), “Bölünmüş Bir Ulus: Lübnan’da Dini Paylaşım Sistemi”, Vatandaşlık ve Etnik Çatışma: Ulus Devletin Sorgulanması, (Haz. Haldun Gülalp), (Çev. Ebru Kılıç), İstanbul: Metis Yayınları, s. 131-153.
REYHAN, Cenk, “Bölünmüş Toplumlarda Yurttaşlığın İnşası: Kavramsal Bir Çerçeve”, Amme İdaresi Dergisi, Cilt 45, Sayı 2, Haziran 2012. (Yayınlanacak makale).
SCHNAPPER, Schnapper, Dominique, “Yurttaşlar Cemaati”, Dersimiz Yurttaşlık, (Haz. Turhan Ilgaz), (Çev. Birkan Işık), İstanbul: Kesit Yayınları, 1998, s.145-156.
SCHNAPPER, Dominique, Yurttaşlar Cemaati: Modern Ulus Fikrine Doğru, (Çev. Özlem Okur), İstanbul: Kesit, 1995.
SMITH, Anthony D., Millî Kimlik, (Çev. Bahadır Sina Şener), İstanbul: İletişim Yayınları, 2004.
SMITH, Anthony D., “Ethnic Cores and Dominant Ethnies”, Rethinking Ethni- city: Majority Groups and Dominant Minorities, (Ed. Eric P.Kaufmann), London and New York, Routledge, 2004, s.15-34.
SMITH, Anthony D., Ulusların Etnik Kökeni, (Çev. Sonay Bayramoğlu, Hülya Kendir), Ankara: Dost Yayınları, 2002.
SMITH, Anthony D., “The Ethnic Sources of Nationalism”, Ethnic Conflict and International Security, (Ed. Michael E. Brown), Princeton University Press, Prince- ton, New Jersey, 1993, s. 27-42.
SOMERSAN, Semra, Sosyal Bilimlerde Etnisite ve Irk, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2004.
TOK, Nafiz, Kültür, Kimlik ve Siyaset, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2003.
Türkçe Sözlük, (Haz. Komisyon), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2005.
TURNER, Bryan (2008), “Bir Vatandaşlık Kuramının Anahatları”, Vatandaş- lığın Dönüşümü: Üyelikten Haklara, (Hazırlayan, Ayşe Kadıoğlu) (Türkçesi, Can Cemgil), s. 107-139 (İstanbul: Metis Yayınları).
UZGEL, ilhan, “Sosyalizmden Ulusçuluğa: Yugoslavya’da Ulusçuluğun ye- niden Canlanışı”, Ankara Üniversitesi, SBF Dergisi, Sayı: 1-2, Cilt: 47, s. 217-244
ÜSTEL, Füsun, Yurtaşlık ve Demokrasi, Ankara: Dost Yayınları, 1999.
VOLKAN, Vamık D., Kanbağı: Etnik Gruptan Etnik Teröre, İstanbul: Bağlam Yayınları, 1999.
WALZER, Michael, “Pluralism: A Political Perspective”, The Rights of Minority Cultures, (Ed. Will Kymlicka), Oxford: Oxford University Press, 1995, s. 322-332.
ZUBAIDA, Sami, “Irak’ta Sivil Toplumun Yükselişi ve Düşüşü”, Vatandaşlık ve Etnik Çatışma: Ulus Devletin Sorgulanması, (Haz. Haldun Gülalp), (Çev. Ebru Kılıç), İstanbul: Metis Yayınları, 2007, s. 151-172.
http://groups.yahoo.com/group/kerkuk/message/2315 (Erişim Tarihi: 06.12.2009).
http://www.bbc.co.uk/turkish/indepth/story/2004/01/040129_Irak_konseyu- ye.shtml (Erişim Tarihi: 06.12.2009)
http://www.britanica.com/EBchecked/topic/50323/Balkanization. (Erişim Tarihi: 10.01.2012).