Ağaç Motifli Osmanlı Saltanat Rüyasının Tabir İlmi Açısından Değerlendirilmesi

Saltanat rüyalarının asıl gayesi, hanedanın/hükümdarın meşrû olduğunu göstermektir. Osmanlı Devleti’nin “kuruluş manifestosu” olarak değerlendirilen çeşitli saltanat rüyalarının da böyle bir amacı vardır. Bu rüyaların anlamı ise rüyalarda geçen sembollerin anlamı ile yakından ilgilidir. Ancak bunlar üzerinde henüz bir değerlendirilme yapılmamıştır. Bu çalışma, ilk dönem kaynakları tarafından en fazla rivayet edilen Göbekten Çıkan Ağaç Motifli Rüya’yı ele almaktadır. Bu rüyanın dile getirdiği mesajı doğru anlayabilmek için tabir ilmi açısından rüya unsurları ile içerdiği semboller incelenmiştir. Bu unsurlar; rüya sahibi, rüyanın görüldüğü mekân, zaman, rüyaya hazırlık, rüyada geçen semboller, tabirci ve rüyanın tabiri ile mesajıdır. Tabir ilmine göre rüya-yı sâdıka özelliği taşıdığı anlaşılan bu rüya, Osmanlı hanedanının egemenliği ile bereket geleceği müjdesini vermektedir. Bu mesajın rüya-yı sâdıka aracılığı ile dile getirilmiş olması ise, ilahî takdirin bu yönde olduğunu anlatmak içindir.

Anahtar Kelimeler:

Osman Bey, Osmanlı, Saltanat Rüyası

Evaluation of the Ottoman Royal Dream With Tree Motif in Terms of Science of Dream Interpretation

The main goal of royal dreams is to indicate the legitimacy of a dynasty/ruler. As a “manifest of foundation” of the state various royal dreams which were narrated about the foundation of the Ottoman State have also such aims. The meaning of dream depends on the symbols of dream closely. However the meanings of symbols in the dreams have been not evaluated yet. As the most widely narrated royal dream by the early cronicles The Dream With Motif of Tree Emerging from the Navel is analysed by the article. The elements of the dream are brought under the scope to understand the massage correctly. These are dream-seer, place, time, preparations and symbols of the dream, dream-teller and his interpretation and the message of the dream. The dream bearing the peculiarity of right dream (rüya-yı sâdıka) gives the good news of fertility and abundance that will come with the Ottoman hegemony. Expressing the message by means of right dream aims to explaine that God’s Will is in this direction.

Keywords:

Osman Beg, Ottoman, Royal Dream ,

PDF

___

ANNUS Amar, “On the Beginnings and Continuities of Omen Sciences in the ancient World”, Divination and Interpretations of Signs in the Ancient World, Ed. Amar An- nus, Chicago: The Oriental Institute of the University of Chicago, 2010, s. 1-18.
Anonim Tevârih-i Âl-i Osman (Giese Neşri), Yay. N. Azamat, İstanbul: Marmara Üniversitesi Yayınları, 1992.
ÂŞIKPAŞAOĞLU AHMED ÂŞIKÎ, “Tevârîh-i Âl-i Osman”, Osmanlı Tarihleri I, yay. Çiftçioğlu N. Atsız, Türkiye Yayınevi, İstanbul.
BAŞGÖZ İlhan, “Dream Motif in Turkish Folk Stories and Shamanistic Ini- tiation”, Asian Folklore Studies (Asian Ethnology), vol. 26-1 (1967), s. 1-18. Erişim: 12.11.2011, http://nirc.nanzan-u.ac.jp/publications/afs/pdf/a181.pdf
ÇETİN Halil, “Osmanlı Saltanat Rüyaları ve Tarihî Bağlam”, Tarih İncelemeleri Der- gisi, Cilt/Volume XXVII, Sayı/Number 1 (Temmuz/July 2012), (Yayım Aşamasında).
DAIBER H., “Ru’ya”, Encyclopaedia of Islam, VIII, Leiden: E. J. Brill, s. 647-648.
EVGİNER Nilüfer, Psikolojik ve Dini bir Fenomen Olarak Rüya, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2010.
FAHD Toufy, “Ru’ya”, Encyclopaedia of Islam, VIII, Leiden: E. J. Brill, s. 645-647.
FAHD Toufy, “The Dream in Medieval Islamic Society”, The Dream and Human Societies, Ed. G.E. Von Grunebaum and R. Caillois, Berkeley: University of Cali- fornia Press, 1966, s. 351-363.
FINKEL Caroline, Rüyadan İmparatorluğa Osmanlı, Çev. Zülal Kılıç, İstanbul: Timaş Yayınları, 2010.
FREUD Sigmund, Düşlerin Yorumu, c. I, Çev. E. Kapkın, İstanbul: Payel Yay., 1996.
HADİDÎ, Tevarih-i Al-i Osman, Yay. N. Öztürk, İstanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi, 1991.
IMBER Colin, “Osmanlı Hanedan Efsanesi”, Söğüt’ten İstanbul’a, Der. O. Özel, M. Öz, İmge, Ankara 2000, s. 243-270.
İNALCIK Halil, “Aşıkpaşazâde Tarihi Nasıl Okunmalı?”, Söğüt’ten İstanbul’a, Der. O. Özel, M. Öz, İmge, Ankara 2000, s. 119-145.
İNALCIK Halil, “Osman I”, TDVİA, c. 33, s. 443-453.
İNALCIK Halil, “Osmanlı Sultanlarının Unvanları (Titülatür) ve Egemenlik Kavramı”, Doğu-Batı, Makaleler II, Ankara: Doğu Batı Yayınları, 2008, s. 187-192.
JACOBS John, “Traces of Omen Series Šumma izbu in Cicero, De divinatione”, Divination and Interpretation of Signs in the Ancient World, Ed. Amar Annus, The Ori- ental Institute of the University of Chicago, Oriental Institute Seminars, Num- ber 6, Chicago 2010, s. 317-341.
KAFADAR Cemal, İki cihan Âresinde, Çev. C. Çıkın, Ankara: Birleşik Yayınevi, 2010
KAFADAR Cemal, “Mütereddit Bir Mutasavvıf: Üsküplü Asiye Hatun’un Rüya Defteri 1641-1643”, Kim Var İmiş Biz Burada Yoğ İken, Metis, İstanbul, s.123-191.
KARADENİZ Hasan Basri, “Türklerde ‘Kut’ Kavramı ve Osmanlıların Kutsi- yet Elde Etme Çabaları”, Akademik Bakış, sayı: VII (Eylül 2005), s. 1-14, Erişim, 11.8.2011, http://www.akademikbakis.org/pdfs/7/kutahya.pdf
KINBERG Von Leah, “Literal Dreams and Prophetic Hadits in Classical Islam – A Comparison of Two Ways of Legitimation”, Der Islam, Band 70, Heft 2 (1993), s. 279-300.
Kitab-ı Mukaddes, Eski ve Yeni Ahit, İstanbul: Servetifünun Matbaası, 1976.
KÖPRÜLÜ M. Fuad, Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu, Ankara: TTK Yayınları, 1991.
Kur’an-ı Kerim, Erişim: 12.02.2012, http://diyanet.gov.tr/turkish/dy/dijital_
yayin/kuran_meal/KURAN_output/web/index.html
LECERF Jean, “The Dream in Popular Culture”, The Dream and Human Societi- es, Ed. G.E. Von Grunebaum and R. Caillois, Berkeley: University of California Press, 1966, s. 365-379.
LINDNER Rudi Paul, Ortaçağ Anadolu’sunda Göçebeler ve Osmanlılar, Çev. M. Günay, Ankara: İmge, 2000.
MAVROUDI Maria, A Byzantine Book on Dream Interpretation: The Oneirocriticon of Achmet and Its Arabic Sources, The Medieval Mediterranean: Peoples, Economies and Cultures, 400-1453, vol. 36, Leiden, E. J. Brill, 2002.
MEHMET NEŞRÎ, Kitâb-ı Cihân-nümâ, I, Yay. F. R. Unat ve M. A. Köymen, Ankara: T.T.K. Yayınları, 1987.
MÉNAGE, V. L., “On The Recessions of Uruj’s History of the Ottomans”, BSOAS, 30 (1967), s. 314-322.
OCAK Ahmet Yaşar, Babaîler İsyanı, İstanbul: Dergâh Yayınları, 2009.
OCAK Ahmet Yaşar, Zındıklar ve Mülhidler, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1998.
ORUÇ BEĞ, Oruç Beğ Tarihi, Yay. N. Atsız, İstanbul: Tercüman Yayınları, 1972.
SCHIMMEL Annemarie, Dinler Tarihine Giriş, Ankara: AÜİF Yay., 1955.
SCHIMMEL Annemarie, Halifenin Rüyaları, İslam’da Rüya ve Rüya Tabiri, Çev. Tuba Erkmen, İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2005.
YÜKSEL Hasan Avni, Türk İslam Tasavvuf Geleneğinde Rüya, İstanbul: Milli Eği- tim Bakanlığı Yayınları, 1996.
ZE’EVI Dror, Müslüman Osmanlı Toplumunda Arzu ve Aşk 1500-1900, Çev. F. Aytuna, İstanbul: Kitap Yayınevi, 2008.