Ana Hatlarıyla Friglerde Din

Bu çalışmada, Frig Devletinde dini düşünce ve hayat hakkında genel bir değerlendirme yapılmıştır. Din bir toplumun en önemli değerlerindendir. Bilindiği üzere M.Ö.13. yüzyılın sonlarından itibaren Anadolu’da yaşadığı anlaşılan, fakat MÖ.8. yüzyılda büyük bir güç haline gelen Frigler, başta Hititler olmak üzere, Mitanni gibi M.Ö.2. binyılın büyük devletlerini çökerten Ege göçlerinden sonra Anadolu’nun siyasi güçlerinden biri olmuştur. Frigler’in bugün artık Herodotos ve Strabon’un da bildirdikleri gibi Trak asıllı bir kavim oldukları çağımız bilginlerinin çoğu tarafından kabul edilmiştir. Arkeolojik buluntularda ise Trakya ve Makedonya’daki Tümülüsler ve içlerindeki eşyalarla Frigler’in kullandıkları eşyalar benzerlikler göstermektedir. Arkeolojik kanıtlar antik zamanlarda Frigler’in Ana Tanrıça dedikleri inançlarına dair bulgular ortaya koymuştur. Frigler tarafından Kybele (Cybele) olarak bilinen büyük Frig Ana Tanrıçası Anadolu’da doğa tanrılarından sadece biri idi.

Anahtar Kelimeler:

Frig, Din, Tümülüs, Gordion, Kybele.

A General View On Religion In The Phrygs

This study includes general assessment of information about the religional thought and life in the Kingdom of Phrygia. Religion is the most important value of a society. As it known the Phrygians have a special place in Anatolia. They have appeared in Anatolia from the end of the 13th century B.C. and became a major power in the 8th century B.C. They became a political power of Anatolia after Sea Peoples Migration which destroyed such great states of the Second Millennium B.C. as Hittites, Mittannies. It has already been accepted by many of the contemporary scholars that Phrygians was a tribe of Thrac origin as we are informed by Herodotos and Strabon. Also as far as archeological excavations indicated that there are indications that the artifacts used by tumulus in Thracian and Macedonia were similar to those used by Phrygians. In ancient times, archaeological evidence for Phrygian religious cult indicates that the major divinity was Mother Goddess known to the Phrygians as Kybele (or Cybele) was the great Phrygian Mother of the Gods, a primal nature goddess of Anatolia.

Keywords:

Phryg, Religion, Tumulus, Gordion, Kybele.,

PDF

___

BERNDT Dietrich, “Caroline Henriette Emilie Haspels ve Frigya”, Friglerin Gizemli Uygar- lığı, Y.K.Y., İstanbul 2007.
BULUÇ Sevim, “Anadolu’da Kremasyon-Ölü Yakma Geleneği”, 1992 Yılı Ana. Med. Müzesi Konf., 1993.
BULUÇ Sevim, “Ankara Kabartmaları”, IX. Türk Tarih Kongresi, Cilt 1, Kongreye Sunulan Bil- diriler, Ankara 1981.
ÇEVİK Nevzat, Urartu Kaya Mezarları ve Ölü Gömme Gelenekleri, TTK Yayınları, Ankara2000.
ÇIVGIN-YARDIMCI İzzet-Remzi, İlkçağ Tarihi, Maya Akademi, Ankara 2007.
DARGA A.Muhibbe, Hitit Sanatı, Akbank Kültür Sanat Yayınları, 1992.
DREW-BEAR Thomas, “Yeni Frigçe Yazıtlar”, Friglerin Gizemli Uygarlığı, Y.K.Y., İstanbul DURMUŞ İlhami, “Sakalar ve Hunlar Döneminde Anadolu’da Türk Varlığı”, Eski Ön Asya Uygarlıklarından Günümüze Anadolu’da Türk Varlığı, Genelkurmay ATASE. Y., Ankara 2008.
ERDOĞAN Serap, Gordion Tümülüsleri Işığında Frigler’de Oda Mezarlara Ölü Gömme Gelenekleri, Yüksek Lisans Tezi, Konya 2007.
ESMEN-KISAKÜREK Evin-Arda, Bizimkiler Anadolu Merkezli Dünya Tarihi, M.Ö. 1800-560 Devletler.
GENZ Hermann, “Kızılırmak Bölgesi’nde Demir Çağı”, Friglerin Gizemli Uygarlığı, Y.K.Y., İstanbul 2007.
GLENDİNNİNG Matt, “Frig Pişmiş Toprak Mimari Levhaları”, Friglerin Gizemli Uygarlığı, Y.K.Y., İstanbul 2007.
GÖNÇER Süleyman, Afyon İli Tarihi, Karınca Matbaacılık, Cilt 1, İzmir 1971.
GÜR Selçuk, Antik Dünya’da Günlük Yaşam, Yaylacık Matbaası, Antalya 2005.
GÜR Selçuk, İlk İnsandan Selçuklu’ya Anadolu Uygarlıkları ve Antik Şehirler, Alfa Basım, İstan- bul 2007.
IŞIK Fahri, “Batı Uygarlığının Kökeni”, Türk Arkeoloji Dergisi, Sayı 28, Ankara 1989.
IŞIK Fahri, “Karanlık Dönem”in Aydınlığı ve Frig Sanatının “Anadoluluğu” Üzerine”, Ana- dolu/ Anatolia, Sayı 24, 2003.
IŞIK Fahri, “Likya Kaya Tapınakları”, 1994 Yılı Anadolu Medeniyetleri Müzesi Konferansları (1995).
IŞIK Fahri, Doğa Ana Kubaba: Tanrıçaların Ege’de Buluşması, Akdeniz Medeniyetleri Araş. Ens., 1999.
IŞIK Fahri, Frigler Bir Trak Halkının Anadolu’da Doğuşu, 2002 Yılı Ana. Med. Müzesi Konf., Ankara 2003.
KALAYCIOĞLU N., “Müzemizce Satın Alınan Bir Grup Frig Fibulaları”, Ana.Med.Müz. Yıllığı, 1988.
KORTANOĞLU R.Eser, Hellenistik ve Roma Dönemlerinde Dağlık Phrygia Bölgesi Kaya Mezarları, T.C. Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir 2008.
MACQUEEN J.G.,Hititler ve Hitit Çağında Anadolu, Çev. Esra Davutoğlu, Arkadaş Y., Ankara MAKRİDİ T.H., “Ankara Höyüklerindeki Hafriyata Dair”, Maarif Vekaleti Mecmuası, 6, 1926.
MEMİŞ Ekrem, Eskiçağ Medeniyetleri Tarihi, Ekin Kitabevi, Bursa 2006.
MEMİŞ Ekrem, Eskiçağda Mezopotamya, Ekin Kitabevi, Bursa 2007.
MEMİŞ Ekrem, Türk Kültür Tarihi, Çizgi Kitabevi, Konya 2003.
METİN Mustafa, “Ankara (Ankyra) ve Frigler”, Friglerin Gizemli Uygarlığı, Y.K.Y., İstanbul MUSCARELLA Oscar White, “Frig Fibulaları”, Friglerin Gizemli Uygarlığı, Y.K.Y., İstanbul NEVE Peter, Hattuşa Stadt der Götter und Tempel, Neue Ausgrabungen in der Hauptstadt der Hethiter, 1993.
ÖZGÜÇ Tahsin, Demir Devrinde Kültepe ve Civarı, TTK Yayınları, Ankara 1971.
ÖZGÜÇ-AKOK Tahsin-Mahmut, “Anıtkabir Alanında Yapılan Tümülüs Kazıları”, Belleten, , TTK Yayınları, Ankara 1947.
PARMAN Ebru, Ortaçağda Bizans Döneminde Frigya (Phrygia) ve Bölge Müzelerindeki Bizans Taş Eserleri, T.C. Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir 2002.
ROLLER Lynn E., “Frig Dini ve Kült Uygulamaları”, Friglerin Gizemli Uygarlığı, Y.K.Y., İs- tanbul 2007.
SALTUK Secda, Arkeoloji Sözlüğü, Inkılap Kitabevi, İstanbul 1989.
SAMS G.Kenneth, “Gordion ve Frigler”, Friglerin Gizemli Uygarlığı, Y.K.Y., İstanbul 2007.
SAMS-TEMİZSOY G.Kenneth-İlhan, Gordion Rehberi. SEVİN Veli, Başlangıçtan Persler’e Kadar Anadolu Arkeolojisi, Der Yayınları, İstanbul 2003.
SEVİN Veli, Frygler, Anadolu Uygarlıkları Ansiklopedisi, Cilt 2, 1982.
SİVAS Taciser Tüfekçi, “Batı Frigya’da Frig Yerleşmeleri ve Kaya Anıtlarının Araştırılma- sı”, Friglerin Gizemli Uygarlığı, Y.K.Y., İstanbul 2007.
SİVAS Taciser Tüfekçi, “Frigler ve Frig Uygarlığı”, Friglerin Gizemli Uygarlığı, Y.K.Y., İstanbul SİVAS Taciser Tüfekçi, Eskişehir-Afyonkarahisar-Kütahya İl Sınırları İçindeki Phryg Kaya Anıtla- rı, Anadolu Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, Eskişehir 1999.
TEKÇAM Tamay, Arkeoloji Sözlüğü, Alfa Yayınları, İstanbul 2007.
TEMİZSOY İlhan, “Mamaderesi Tümülüsü Kazısı Küçük Buluntular”, Ana. Med. Müzesi Yıllığı, 1993.
TUNA Celal, Kentten İmparatorluğa Anadolu’nun Eski Yerleşim Yerleri, Cilt 2, İletişim Y., İs- tanbul 2002.
TUNA Numan, “ODTÜ Müzesi’nin Ankara Frig Nekropolü’nde Araştırma ve Kurtarma Kazıları”, Friglerin Gizemli Uygarlığı, Y.K.Y., İstanbul 2007.
UÇANKUŞ Hasan Tahsin, Ana Tanrıça Kybele’nin ve Kral Midas’ın Ülkesi Phrygia, Ankara 2002.
UÇANKUŞ Hasan Tahsin, Tarih Öncesi Çağlardan Perslere Kadar Anadolu, KB.Y., Ankara 2000.
ULUBAŞ-DAĞ Tolga-Sezgin, İlk Çağlardan Günümüze Dünya Tarihi Ansiklopedisi, Kayhan Matbaası, İstanbul 2007.
ÜNAL Ahmet, “Hititlerde Ölülere Sunulan Kurban Hakkında Bazı Düşünceler”, Anadolu , 1975/1976.
VOİGHT Mary M., “Gordion Kazıları”, Friglerin Gizemli Uygarlığı, Y.K.Y., İstanbul 2007.
YILDIRIM Recep, Eskiçağ’da Anadolu, Meram Yayıncılık, İzmir 1996.