Birinci Dünya Savaşı’nda Irak Cephesinde Osmanlı Devleti ile İngiltere Arasındaki Çarpışmalar (1915)

Birinci Dünya Savaşı’na girerken Irak cephesinde özellikle 12. ve 13. Kolorduların kuvvet olarak yer aldıkları görülür. Zira savaşa girerken İngiltere’nin bu bölgeye bir harekât düzenleyeceği düşünülmemiştir. Savaşın başlamasıyla birlikte İngiltere Irak cephesinde Basra’yı ele geçirmiştir. Bununla birlikte İngiliz kuvvetleri, yetersiz Türk birlikleri karşısında rahat bir şekilde güneyden kuzeye doğru ilerlemeye başlamıştır. Bu bağlamda İngilizler yapılan Kurna, Şuaybe, Amare, Nasıriye, Kutü’l-Amare Savaşlarını kazanarak bu bölgeleri zapt etmişlerdir. İngilizlerin bu derece kolay bir şekilde ilerlemelerinin temel sebebi karşılarında düzenli ve yeterli donanıma sahip bir ordunun bulunmamasıdır. Bu ilerleme sırasında yapılan çarpışmalar, Osmanlı ordusunda silah ihtiyacını ortaya çıkarmıştır. Bu noktada bölgedeki kuvvetler tarafından, 4. Ordu ve Başkomutanlık Vekâleti’ne silah ve mühimmat ihtiyacını belirten şifre telgraflar gönderilmiştir. Telgraflar karşısında Başkomutanlık ilgili yerlere haber göndererek gerekli silah ve cephanenin sağlanarak Irak’a gönderilmesini temin etmiştir. Bu bağlamda Erzurum, Van, Antalya, Halep ve Suriye’den Musul’a cephane sevkine karar vermiştir. Ancak eksikliklerin fark edilip kapatılmaya çalışılması yeterli olmamıştır.

Anahtar Kelimeler:

Birinci Dünya Savaşı, Irak Cephesi, Kurna, Nasıriye, Kutü’l-Amare.

Collisions Between Britain And Ottoman Empire In Iraq Front During the World War I (1915)

Soon after the outbreak of the World War I, 12th and 13th Army Corps as a power were settled in the Iraq front because a British campaign was not expected in this front. By the beginning of the war, British powers captured Basra in Iraq. However, these powers easily had a rapid advance from South to North because of the weakness of Ottoman Powers. Britain captured this region after defeating Ottoman Powers at the battles of Kurna, Shaibe, Amara, Nasırıyeh and Kut Al Amara. The main reason of this rapid advance by British Powers was the insufficiency and the weakness of Ottoman army. Collisions between Britain and Ottoman Empire in Iraq Front showed that Ottoman Army had the need of arms and military supplies.The powers settled in this region sent secret coded telegraphs to 4th Army and the Minister of Supreme Command through their needs for arms and military supplies. Supreme Command provided necessary arms and military supplies from the different parts of the Empire for Iraq Front. He decided to send ammunition from Erzurum, Van, Antalya, Aleppo and Syria to Mosul but all of these efforts could not be sufficient.

Keywords:

World War I, Iraq Front, Kurna, Nasırıyeh, Kut Al Amara. ,

PDF

___

CEMAL PAŞA, Hatıralar, Yayına Hazırlayan: Alpay Kabacalı, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2001.
ÇALIŞLAR İzzettin, On Yıllık Savaşın Günlüğü Balkan, Birinci Dünya ve İstiklal Savaşları, Hazırlayan: İsmet Görgülü, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 1997.
HALİL PAŞA, İttihad ve Terakki’den Cumhuriyet’e Bitmeyen Savaş, Yayına Hazırlayan: Taylan Sorgun, Kum Saati Yayınları, İstanbul 2003.
MOBERLY F. J.,Irak Seferi 1914-1918, C. 1, Matbaa-i Askeriye, İstanbul 1928.
SABİS Ali İhsan, Harp Hatıralarım,C. 2-3,Güneş Matbaası, Ankara 1951.
SANDERS Liman Von, Türkiye’de Beş Sene, Çeviren: Osmanlı Genelkurmayı Askeri Tarih Encümeni Tercüme Heyeti, Yayına Hazırlayan: Mustafa Albayrak, Yeditepe Yayınları, İstanbul 2006.
TOWNSHEND Charles Vere Ferrers, Irak Seferi ve Esaret, Çeviren: Tarih-i Asker-i Osmâni Encümeni, Sadeleştiren: Recep Ahıshalı, Yeditepe Yayınları, İstanbul 2007.
Tetkik Eserler ve Makaleler KARAL Enver Ziya, Osmanlı Tarihi, C. IX, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1996.
POMİANKOWİSKİ Joseph, Osmanlı İmparatorluğu’nun Çöküşü 1914-1918 I. Dünya Savaşı,
Tercüme Eden: Kemal Turan, Kayıhan Yayınları, İstanbul 1990.
SAKİN Serdar, “Ordu Lojistik Sisteminin Önemi Açısından Kutü’l-Amare Savaşı ve Resulayn-Musul Menzil Hattı”, Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, Yıl: VII, S. 14, Eylül 2009, s. 13-25.
Türk Silahlı Kuvvetleri Tarihi 1908-1920, C. 3, Kısım 6, Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik
Etüt Başkanlığı Yayınları, Ankara 1996.
Türk Silahlı Kuvvetleri Tarihi Osmanlı Devri Birinci Dünya Harbi İdari Faaliyetler ve Lojistik, C. X, Genelkurmay Başkanlığı Yayınları, Ankara 1985.
UZUNÇARŞILI İsmail Hakkı, Osmanlı Devleti’nin Merkez ve Bahriye Teşkilâtı, Türk Tarih Kuru- mu Yayınları, Ankara 1988. Sözlükler
PAKALIN Mehmet Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, C. II, Milli Eğitim Ba- kanlığı Yayınları, İstanbul 1993.
ŞEMSETTİN SAMİ Kâmûs-ı Türkî, Çağrı Yayınları, İstanbul 1996.