Cemil SÜSLÜ, Alpaslan ATEŞ, Mehmet Ali GÖK

Turizm Şirketlerinin Finansal Performanslarının Değerlendirilmesi: Türkiye Örneği

Çalışmada, 2015-2016 yılları arasında Borsa İstanbul Turizm Endeksi’ nde işlem gören turizm şirketlerinin finansal performanslarının ölçülmesi amaçlanmaktadır. Çalışmada yöntem olarak Analitik Hiyerarşi Süreci (AHS) kullanılmıştır. Bu doğrultuda 2015 ve 2016 yılları arasındaki finansal performanslarını ölçmek üzere BİST Turizm Endeksi’ nde yer alan 7 turizm şirketi araştırmaya dahil edilmiştir. Şirketlere ait Likidite, Kaldıraç, Karlılık ve Faaliyet oranları ana kriter olarak seçilmiş ve ana kriterlere bağlı olarakta 16 alt kriter seçilerek turizm şirketlerinin finansal performans ölçümleri yapılmıştır. BİST Turizm Endeksi şirketleri performanslarında 2015-2016 dönemleri arasında dalgalanmaların yaşandığı görülmüştür. 2015 ile 2016 yılları arasında Türkiye’ yi dolaylı ve doğrudan etkileyen olaylardan turizm şirketlerin performanslarının etkilendiği saptanmıştır. Turizm şirketlerine olası bir kriz durumunda anında müdahale edebilmeleri ve acil durumlarda alternatif stratejiler oluşturabilmeleri adına önceden hareket ederek gerekli acil durum eylem planları oluşturmaları önerilmiştir. AHS yönteminin turizm şirketlerinin finansal performans ölçümünde kullanılmasıyla ilgili literatürde çok az sayıda çalışmaya rastlanılmıştır. Bu açıdan araştırma sonuçlarının ilgili yazına ve uygulayıcılara katkı sağlaması beklenmektedir.

Keywords:

Analitik Hiyerarşi Süreci, Performans Ölçümü, Borsa İstanbul,

PDF

___

Aksoy, E., Ömürbek, N. ve Karaaltı, M. (2015). AHS temelli MULTIMOORA ve COPRAS yöntemi ile Türkiye Kömür İşletmeleri’nin performans değerlendirmesi. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 33(4): 1-28.
Alelaiwi, A. (2018). Evaluating distributed IoT databases for edge/cloud platforms using the analytic hierarchy process. Journal of Parallel and Distributed Computing. (124): 41-46.
Ali, Y., Butt, M., Sabir, M., Mumtaz, U. and Salman, A. (2017): Selection of suitable site in Pakistan for wind power plant installation using analytic hierarchy process (AHS), Journal of Control and Decision, 1-12.
Ar, İ.M., Birdoğan, B. ve Özdemir, F. (2014). Kuruluş yeri seçiminde Bulanık AHS-VIKOR yaklaşımının kullanımı: otel sektöründe bir uygulama, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (13): 93-114.
Avcıkurt, C. ve Erdem, B. (2006, 09–12 Kasım). Turizmde Bölgesel Tanıtma Faaliyetlerinin İç Turizmi Geliştirmedeki Rolü: Eğridir Yöresine İlişkin Bir Model Önerisi. 2. Ulusal Eğirdir Turizm Sempozyumu, Isparta, Türkiye.
Baffoe, G. (2018). Exploring the utility of Analytic Hierarchy Process (AHS) in ranking livelihood activities for effective and sustainable rural development interventions in developing countries. Evaluation and Program Planning (72): 197–204.
Crouch, G. I. and Rıtchıe J. R. B. (1999). Tourism, Competitiveness, and Societal Prosperity. Journal of Business Research, 44(3): 137–152.
Deniz, Y., Özen, Ö. ve Koçak, A. (2017). Bulanık Analitik Hiyerarşi ve Bulanık Dematel yöntemleri kullanılarak kurumsal kaynak planlaması yazılım seçimi ve değerlendirilmesi. Yönetim ve Ekonomi: Manisa Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24(3): 929-957.
Ecer, F. ve Günay, F. (2014). Borsa İstanbul’da işlem gören turizm şirketlerinin finansal performanslarının Gri İlişkisel Analiz yöntemiyle ölçülmesi, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 25(1): 35- 48.
Etongo, D., Kanninen, M., Epule, T. E., and Fobissie, K. (2018). Assessing the effectiveness of joint forest management in Southern Burkina Faso: A SWOT-AHS analysis. Forest Policy and Economics, (90): 31–38.
Göktolga, Z.G. ve Gökalp, B. (2012). İş Seçimini Etkileyen Kriterlerin ve Alternatiflerin AHS metodu ile belirlenmesi”, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 13(2): 71-86.
Gupta, S., Dangayach, G. S., Singh, A. K. and Rao, P. N. (2015). Analytic Hierarchy Process (AHS) model for evaluating sustainable manufacturing practices in Indian electrical panel industries. Procedia- Social and Behavioral Sciences, (189): 208–216.
Günay, Z. ve Ünal, Ö.F. (2016). AHS-TOPSIS yöntemi ile tedarikçi seçimi (bir telekomünikasyon şirketi örneği), PESA Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(1): 37-53.
Güngör, İ., Bakan, H., Aksu, M., Kiremitçi, S., Göksu, A. ve Göçen, S. (2010). Türkiye’de il olması uygun olan ilçelerin AHS yöntemi ile değerlendirilmesi, Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 2(2):1-16.
Gür, Ş., Hamurcu, M. ve Eren, T. (2017). Ankara’da Monoray projelerinin Analitik Hiyerarşi Prosesi ve 0-1 Hedef Programlama yöntemleri ile seçimi, Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 23(4): 437-443.
Hartati, S., Sari, K. P. and Abadi, S. (2018). Model design of performance ımprovement strategy of private higher education using Analytic Hierarchy Process (AHS) method and Mutivariate Data Analysis (MDA), bit-Tech, 1(2): 48-64.
Hell, M., Krneta,M. and Krneta,P. (2013). Application of AHS method for the selection of business plan software, Croatian Operational Research Review (CRORR), 4, 223-234.
Ignatıus, J., Mustafa, A. and Goh, M. (2012). Modelıng fundıng allocatıon problems Vıa AHS-Fuzzy TOPSIS, International Journal of Innovative Computing, Information and Control, 8(5A), 3329-3340.
Kamaruzzaman, S. N., Lou, E. C. W., Wong, P. F., Wood, R. and Che-Ani, A. I. (2018). Developing weighting system for refurbishment building assessment scheme in Malaysia through Analytic Hierarchy Process (AHS) approach. Energy Policy, 112, 280–290.
Karaaltı, M., Ömürbek, N. ve Köse, G. (2014). Analitik Hiyerarşi Süreci temelli TOPSIS ve VIKOR yöntemleri ile futbolcu performanslarının değerlendirilmesi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 29(1): 25-61.
Karaman, A., Sunar, H. ve Coşkuner, M. (2016, 29 Nisan 2016). Ruble Krizi ve Türk turizmine etkileri, VIII. Lisansüstü Turizm Öğrencileri Araştırma Kongresi, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi. Nevşehir, Türkiye.
Kargın, M. (2010). Bulanık Analitik Hiyerarşi Süreci ve ideal çözüme yakınlığa göre sıralama yapma yöntemleri ve tekstil sektöründe finansal performans ölçümü’2, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1): 195-216.
Kecek, G. ve Yüksel, R. (2016). Analitik Hiyerarşi Süreci (AHS) ve Promethee teknikleriyle akıllı telefon seçimi, Sosyal Bilimler Dergisi, (49): 46-62.Kılınç, C., Ateş, A., Sunar, H. and Coşkuner, M. (2016, 24-26 November). Crisis affecting tourism relations between Turkey And Russia, 6th International Youth Science Forum “Litteris Et Artibus”. Lviv, Ukraine.
Koyuncu, O. ve Özcan, M. (2014). Personel seçim sürecinde Analitik Hiyerarşi Süreci ve TOPSİS yöntemlerinin karşılaştırılması: otomotiv sektöründe bir uygulama. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 32(2): 195-218.
Kuşçu Şimşek, Ç., Türk, T. ve Ödül, H. (2019). Determination of paragliding fields with GIS-based Analytic Hierarchy Process. Cografya Dergisi – Journal of Geography. 38: 1-10.
Li, S. X., Knights, P. and Dunn, D. (2008). Geological uncertainty and risk: Implications for the viability of mining projects. Journal of Coal Science and Engineering, (14): 176–180.
Lu, M. and Zhu, K. (2018, 5–6 July). Performance evaluation of the insurance companies based on AHS, in AIP Conference, Maharashtra, India.
Neely, A., Adams, C. and Crowe, P. (2011). The performance prism in partice, Measuring Businness Excellence, 5(2): 6-12.
Özbek, A. ve Demirkol, İ. (2019). Avrupa Birliği ülkeleri ile Türkiye’nin ekonomik göstergelerinin karşılaştırılması, Yönetim ve Ekonomi 26(1): 71-91.
Özbek, A. ve Eren, T. (2012). Üçüncü Parti Lojistik (3PL) firmanın Analitik Hiyerarşi Süreciyle (AHS) belirlenmesi. International Journal of Engineering Research and Development, 4(2), 46-54.
Qian, Y. and Wang, H. (2018). Training helicopter selection based on Analytic Hierarchy Process. 7th International Conference on Energy, Environment and Sustainable Development (ICEESD 2018). Atlantis Press.
Saaty, T. L. (2008). Decision making with the analytic hierarchy process. International Journal of Services Sciences, 1, 83–98.
Sunar, H., Gökçe, F., Ateş, A., Kılınç, C. ve Yılmaz, R. (2018, 20-21 Nisan). 2013-2016 Karlılık Oranları ile AHS- TOPSİS yöntemleri kullanılarak performans değerlendirilmesi: Borsa İstanbul’da yer alan turizm şirketleri örneği 2013-2016. VII. Ulusal III. Uluslararası Doğu Akdeniz Turizm Sempozyumu, İskenderun Teknik Üniversitesi, Hatay, 1167-1182.
Süt, N.İ., Hamurcu, M. ve Eren, T. (2019). Kampüste yeşil ulaşım uygulaması: ring araçlarının seçimi için bir karar verme süreci, Gazi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 5(1): 9-21.
Tayyar, N., Akcanlı, F., Genç, E. ve Erem, I. (2014). BİST’e kayıtlı bilişim ve teknoloji alanında faaliyet gösteren işletmelerin finansal performanslarının Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHS) ve Gri İlişkisel Analiz (GİA) yöntemiyle değerlendirilmesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, Ocak Sayısı, 19-40.
Travel & Tourısm Economıc Impact 2019 World, WTTC, (2019).https://www.wttc.org/-/media/files/reports/economic-impact-research/regions-2019/world2019.pdf (Erişim Tarihi: 10.02.2019).
Türkiye İstatistik Kurumu, TUİK (2019). http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist. (Erişim Tarihi: 14.03.2019).
Ünal, Ö. F. (2011). Analitik Hiyerarşi Prosesi ve personel seçimi alanında uygulamaları, Akdeniz Üniversitesi Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 3(2): 18-38.
Yanık, L. ve Eren, T. (2017). Borsa İstanbul’da işlem gören otomotiv imalat sektörü firmalarının finansal performanslarının AHS, TOPSIS, ELECTRE ve VIKOR yöntemleri ile analizi. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 7(13): 165-188.
Yılmaz, M., Eroğlu, A. ve Erdaş, M.L. (2017). AHS ve TOPSİS yöntemleri ile işletme kredibilitesinin değerlendirilmesi: Borsa İstanbul endeksinde kayıtlı işletmeler üzerinde bir çalışma, International Journal of Academic Value Studies, 3 (9):411-432.
Yoloğlu, Y. (2015). İktisadi büyüme yönüyle turizm sektörünün ekonomik etkileri ve fayda artırıcı politikalar, (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi) Gaziantep Üniversitesi, Turizm İşletmeciliği Anabilim Dalı, Gaziantep.