Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İçtihadının Danıştay Kararları Üzerindeki Etkilerine Dair Bir Değerlendirme

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin Anayasa'nın 90. maddesinin beşinci fıkrası uyarınca ulusal hukukun bir parçası olması, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihadının da ulusal yargı tarafından göz önünde bulundurulmasını zorunlu kılmıştır. Türkiye aleyhine verilen ihlal kararlarının sayısı dikkate alındığında, Avrupa Konseyi düzeyinde sözleşmesel ya da içtihat yoluyla kabul görmüş temel hak standartlarına uyulmasında, Danıştay'ın yetersiz kaldığı dikkat çekmektedir. Söz konusu durumun önüne geçilebilmesi amacıyla Danıştay, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'ni kararlarında daha sık norm olarak kullanmaya başlamış, sıklıkla Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihadına referans yapmıştır. Danıştay içtihatları göz önünde bulundurulduğunda mülkiyet hakkı ve adil yargılanma hakkı yönünden Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihadına yapılan referansların ağır bastığı tespit edilebilir. Hatta bazı kararlarda Danıştay'ın ulusal mevzuat ve içtihadın dışına çıkarak, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihadı doğrultusunda hukuk yarattığı dahi söylenebilir. Bunun yanında, kanaat, ifade, örgütlenme özgürlüğü ile yaşam hakkı bakımından da Danıştay'ın sıklıkla Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihadına atıf yapmakta olduğu karşımıza çıkmaktadır. Atıfların niteliği ve atıf yapılan kararların sayısı göz önünde bulundurulduğunda, uluslararası içtihattan yararlanmasının henüz başlangıç aşamasında olduğunu söylemek mümkünse de, özellikle adil yargılanma hakkı bakımından olmak üzere, çok sayıda kararında Danıştay uluslararası içtihadı ulusal mevzuattan dahi öncelikli olarak uyguladığı yadsınamaz bir gerçektir

Assessing the Impact of the European Court of Human Rights' Case Law on the Decisions of the Council of State

The fact that the European Convention on Human Rights is part of the national law in accordance with the fifth paragraph of Article 90 of the Constitution obliges the European Court of Human Rights' jurisprudence to be taken into account by the national courts. Considering the number of violation judgments against Turkey, it is argued that the Council of State is inadequate in meeting the basic rights standards accepted at the Council of Europe level, whether contractual or case-law. In order to over-come this situation, the Council of State has frequently used the European Convention on Human Rights as a norm in its decisions and frequently referred to the case law of the European Court of Human Rights. Considering the case law of the Council of State, it can be determined that the reference to the case law of the European Court of Human Rights mostly concerns the right to property and the right to a fair trial. Even in some cases, it can be said that the Council of the State has created law in the direction of jurisprudence of European Court of Human Rights, independent from national legislation and case law. In addition, it is considered that the Council of the State frequently refers to the case law of the European Court of Human Rights in terms of freedom of opinion, expression, association and the right to life. Given the nature of the references and the number of decisions referred, it is possible to say that the Council of State has just begun taking into consideration the international jurisprudence; but in many cases, especially in terms of the right to a fair trial, the Council of State has applied international jurisprudence even prior to the national legislation.

___

AKYÜREK, Güçlü, "Ceza Yargılamasında Hukuka Aykırı Delillerin Değerlendiril- mesi Sorunu", Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Y. 2012, S. 101.

BÜLBÜL, Erdoğan, "Perde - Yasa Kuramının Türk Hukukunda Uygulanabilirliği," Yıldızhan Yayla'ya Armağan, Galatasaray Üniversitesi Yayınla- rı Armağan Serisi No: 4, 2003.

ÇINAR, Ali Rıza, Hukuka Aykırı Kanıtlar, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Y. 2004, S. 55.

DİJK, Pieter van, HOOF, Fried van, RİJN, Arjen van, ZWAAK, Leo, Theory and Pra- ctice of the European Convention on Human Rights, 4th edition, Intersentia, Oxford: Intersentia Press, 2006.

ERMUMCU, Osman, "Türk İdari Yargısında Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Uy- gulaması" Danıştay Dergisi, S. 138, 2015.

GEMALMAZ, H. Burak, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde Mülkiyet Hakkı, İs- tanbul: Beta Yayınevi, 2009.

GÖZÜBÜYÜK, Abdullah Şeref, GÖLCÜKLÜ, Feyyaz, Avrupa İnsan Hakları Söz- leşmesi ve Uygulaması, 9. bası, Ankara: Turhan Kitabevi, 2011.

MACOVEİ, Monica, İfade Özgürlüğü Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin Uygulan- masına İlişkin Klavuz, Ankara: İnsan Hakları El Kitapları No: 2.

ÖKTEM, Akif Emre, Uluslararası Hukukta İnanç Özgürlüğü, İstanbul: Liberte Ya- yınları, 2002.

ŞAHİN, Yahya, Danıştay Kararlarında İfade Özgürlüğü ve Sınırlamaları, www.ana- yasa.gov.tr. (Erişim Tarihi: 11.08.2016)

ŞİMŞEK, Tacettin, "Danıştay Kararlarında İHAS ve İHAM'ın Etkisi", Anayasa Hu- kuku Dergisi, C. 4, S. 7, Y. 2015.

TANÖR, Bülent, YÜZBAŞIOĞLU, Necmi, 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku, 12. bası, İstanbul: Beta Yayınevi, 2012.