Tarihsel Süreçte Cezerȋ Kasım Paşa Camii’nin Mimari ve Süsleme Özelliklerinin Değerlendirilmesi

İstanbul’un Eyüp semtinde, 16.yüzyılın başında inşa edilmiş olan Cezerî Kasım PaşaCamii günümüzde Nişanca Mahallesi’nde yer almaktadır. Cami, tek kubbeli kare planlıbir yapı olup, giriş kapısı üzerinde yer alan kitabeye göre Sultan II. Mahmud Döneminde(1808-1839) kapsamlı bir onarım geçirmiştir. Arşiv belgelerine göre, yapının son cemaatyeri, minare gibi bazı bölümlerinde de onarımlar gerçekleştirilmiştir. Sağlam bir şekildegünümüze ulaşan yapıda renkli taş kullanımı yanı sıra, sınırlı sayıda da olsa çini, hat sanatı,ağaç işi ve kalem işi örnekleri görmemiz mümkündür.

Anahtar Kelimeler:

Eyüp, Cezerî Kasım Paşa Camii, onarım, taş, çini sanatı, hat sanatı, ağaç işi, kalem işi

Evaluation of Architectural and Ornamentation Features of Cezerȋ Kasım Paşa Mosque in the Historical Process

Cezerî Kasım Paşa Mosque, which was built in Eyüp district of Istanbul in the early16th century, is located in Nişanca Neighbourhood today. The mosque is a square plannedstructure with a single dome and, according to the epitaph on the entrance door, has beenthrough a comprehensive restoration within the period of Sultan Mahmud II. (1808-1839)According to archive documents, some restorations also took place on parts like the narthexand minaret. Along with coloured stones, and although limited, there are specimensof tile art, calligraphy, woodwork and hand-drawn ornament in the extant mosque.

Keywords:

Eyüp, Cezerî Kasım Paşa Mosque, restoration, stone, tile art, calligraphy, woodwork, hand-drawn ornament,

PDF

___

Alparslan, Ali, Osmanlı Hat Sanatı Tarihi, İstanbul, Yapı Kredi Yayınları, 1999. Angı, O. Serkan, “İstanbul Tarihi Yarımada’daki Antik Yapılarda Kullanılan Doğal Taşlar ve Korunmuşluk Durumları”, II. Uluslararası Mermer ve Doğal Taşlar Kongresi Bildirileri, http://www.uluslararasitaskongresi.com/dokuman/ 2010_Kongre_Bildirileri.pdf Arıoğlu, Ergin, Arıoğlu, Nihal “Mimar Sinan’ın Seçtiği Taş: Küfeki ve Çekme Dayanımı”, http://www.e-kutuphane.imo.org.tr/pdf/12690.pdf Ayvansarâyî Hüseyîn Efendi, Alî Sâtı Efendi, Süleymân Besîm Efendi, Hadîkatü’l- Cevâmi: İstanbul Câmileri ve Diğer Dînî – Sivil Mi’mârî Yapılar, haz. Ahmed Nezih Galitekin, İstanbul, İşaret Yayınları, 2001. Cantay, Gönül, “Cezeri Kasım Paşa Külliyesi”, Tarihi, Kültürü ve Sanatıyla (11-13 Mayıs 2001) V. Eyüpsultan Sempozyumu Tebliğler, İstanbul, Eyüp Belediyesi Kültür Yayınları, 2009. Demiriz, Yıldız , “Sinan’ın Mimarisinde Bezeme”, Mimar Başı Koca Sinan Yaşadığı Çağ ve Eserleri, 2 cilt, İstanbul, Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları, 1988. Erguvanlı, Kemal, Ahunbay, Zeynep, “Mimar Sinan’n İstanbul’daki Eserlerinde Kullandığı Taşların Mühendislik Jeolojisi ve Mimari Özellikleri”, Mühendislik Jeolojisi Bülteni, s.11, İstanbul, 1989. Erünsal, İsmail E., “Kasım Paşa, Cezerî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, c.24, İstanbul, 2001. Eyice, Semavi, “Cezerî Kasım Paşa Camii”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, c.7, İstanbul, 1993. _________, “Hayreddin, Mimar”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, c.17, İstanbul, 1998. İnalcık, Halil, “Eyüp Projesi”, Eyüp: Dün/Bugün 11-12 Aralık 1993 Sempozyum /Atölye, İstanbul, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1994. Kara, Fahrunnisa Ensari, “Fetih İle Birlikte Kurulan Bir Semt Eyüp ve Fetih’ten Günümüze Ulaşan Mahalleler”, Tarihi, Kültürü ve Sanatıyla (10-12 Mayıs 2003) Eyüp Sultan Sempozyumu VII Tebliğler, İstanbul, Eyüp Belediyesi Kültür Yayınları, 2009. Öngen, Sinan, “Tarihi Yapıların İncelenmesinde ve Restorasyonunda Petrografinin (Kayaç Bilim) Önemi”, Restorasyon ve Konservasyon Çalışmaları Dergisi, s.14, İstanbul, 2012. Özsayıner, Zübeyde Cihan, “Eyüp Cezeri Kasım Paşa Camiindeki Kabe Tasvirli Çini Pano Bağlamında Kabe Tasvirleri”, Tarihi, Kültürü ve Sanatıyla (7-9 Mayıs 2004) VIII. Eyüpsultan Sempozyumu Tebliğler, İstanbul, Eyüp Belediyesi Kültür Yayınları, 2009. Sönmez, Zeki “Türk Çiniciliğinde Tekfur Sarayı İmalatı Çiniler”, Osmanlıda Çini ve Seramik Öyküsü, ed. Ara Altun, İstanbul, İstanbul Menkul Kıymetler Borsası, t.y. Tanyeli, Uğur, Tanyeli, Gülsün, “Osmanlı Mimarlığında Devşirme Malzeme Kullanımı (16-18. Yüzyıl)”, Sanat Tarihi Araştırmaları Dergisi, s.4, İstanbul, 1989. Vardar, Kadriye Figen, “Rüstem Paşa Camii Taş Süslemelerinin Değerlendirilmesi”, Türkiyat Mecmuası, c.27, s.1, İstanbul, 2017. Yüksel, İ. Aydın, Osmanlı Mimarisinde II. Bayezid Yavuz Selim Devri (886- 926/1481-1520) V, İstanbul, İstanbul Fetih Cemiyeti Yayınları, 1983. Arşiv Belgeleri Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA.) İrade Evkaf (İ.EV.) 17/45, 43/55 Şȗra-yı Devlet (ŞD.) 142/21, 149/55, 179/27