İsmi Unutulmuş Bir Müellif: Osmancıklı Hüseyin Sabri Efendi’nin Hayatı ve Eserleri

XIX. asrın ikinci yarısında ve XX.asrın ilk yıllarında Osmancık’ta yaşamış olan HüseyinSabri Efendi, adı her ne kadar Osmanlı ulemasının arasında, o devrin âlim ve şairlerinitanıtan eserlerde yer almasa da yaşadığı devrin önemli âlimlerinden biridir. İslâmîilimler, lisâniyyat ve edebiyat başta olmak üzere pek çok sahada eser telif etmiş olmasınarağmen hakkında şimdiye kadar müstakil bir çalışma yapılmamıştır. Çorumlu şairler hakkındabilgi veren bir eserde yer alan kısa malumat ve “Hıfzu’l-Lisân” isimli eseri hakkındasunulmuş bir tebliğ dışında kitabî kaynaklarda kendisine dair bilgi bulunmamaktadır.Bu sebepten dolayı bu makalede, daha ziyade Başbakanlık Osmanlı Arşivi’ndeki ilgilivesikalardan istifade edilerek ve eserlerinde yer alan bazı bilgi ve karinelerden yola çıkılarakmüellifin hayatı aydınlatılmaya çalışılmış ve tespit edilebilen bütün eserleri anahatlarıyla tanıtılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Osmancıklı Hüseyin Sabri Efendi, Osmancık, Türk edebiyatı

A Forgotten Scholar: The Biography and Works of Osmancıklı Hüseyin Sabri Efendi

During the second half of 19th century and in the early years of 20th century, HüseyinSabri Efendi, also known as Hüseyin Sabri Efendi of Osmancık, lived in Osmancık.Although his name is not mentioned among the Ottoman scholar circles or in the worksintroducing the scholars and poets of that period, he was one of the prominent scholarsof his time. Despite his works on Islamic sciences, philology, literature and manyother fields, there has been no exclusive work on Hüseyin Sabri Efendi and his works.Apart from a small part in a book on poets of Çorum, and a report on his book named as“Hıfzu’l-Lisân”, there is no relevant information about Sabri Efendi in academic sources.Therefore, this article, by utilizing the documents in the Ottoman Archives of the PrimeMinistry and considering certain information and traces in his works, attempts to shedlight on the author’s life. Besides, this article aims to introduce generally all the works ofHüseyin Sabri Efendi.

Keywords:

Hüseyin Sabri Efendi of Osmancık, Osmancık, Turkish literature,

PDF

___

1. Arşiv Vesikaları Başbakanlık Osmanlı Arşivi [=BOA] Dahiliye Nezareti Mektûbî Kalemi [=DH.MKT], nr. 2504/20; 2515/30. Dahiliye Nezareti Sicill-i Ahval İdaresi Memur Sicil Zarfları [=DH.SAİD. MEM], nr. 13/8/1; 13/8/5. Dahiliye Nezareti Sicill-i Ahvâl İdaresi Sicil Defterleri [=DH.SAİD.d], nr. 85/445. 2. Yazma Eserler Ahmed Feyzi b. Alî Arif Çorûmî, İcâzet-nâme-i İlm-i Ferâiz, Ankara Milli Kütüphane (Milli Ktp.), nr. 2291/2, vr. 4b-5a. Hüseyin Sabri, Divan, (Abdulhadi Uysal arşivi). _________, Keffu’l-Lisân, Milli Ktp., nr. 06 Mil Yz A 4691. Hüseyin Sabrî b. Hâfız Ömer Osmâncıkî, Nevâdirü’l-Hükema, Milli Ktp., nr. 06 Mil Yz B 26. _________, Esrârü’l-Cin, Milli Ktp., nr. 06 Mil Yz A 2875. _________, El-Lugât [Hıfzu’l-Lisân], Çorum Hasan Paşa Yazma Eser Kütüphanesi, nr. 19 Hk 34895. _________, Meârif-i İlahiyye, Milli Ktp., nr. 06 Mil Yz A 2874. Hüseyin Sabrî b. Ömer, Risâle-i Kavâid-i Fârisî [Sühanistân], Milli Ktp., nr. 06 Mil Yz A 2917. Hüseyin Sabri ibnü’ş-Şeyh Hâfız Ömer Recâî el-Osmancıkî, Esâmî, (Abdulhadi Uysal arşivi). Hüseyin Sabri Osmancıkî, Nûr-i Îmân, (Abdulhadi Uysal arşivi). 3. Araştırma ve İncelemeler Ercan, Abdullah, XIV. Yüzyıldan Günümüze Çorumlu Şairler, Çorum, Hitit Festivali Komitesi, 1991. İpşirli, Mehmet, “Cer”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, Diyanet Vakfı Yayınları, c.VII, 1993. Özdemir, Abdurrahman, “Osmancıklı Ömer Recâîzâde Hüseyin Sabri Efendi ve “Hıfzu’l-Lisân” Adlı Eseri”, Uluslararası Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Çorum Sempozyumu, Çorum, c.II, 2008. Sarıyıldız, Gülden “Sicill-i Ahvâl Defterleri”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, Diyanet Vakfı Yayınları, c.XXXVII, 2009.