Molla Muhammed Timur’un Çağatayca Kelile ve Dimne Tercümesi

Bu makalede Molla Muhammed Timur tarafından 1131 (1718-19) tarihlerinde Kaşgar’da kaleme alınan Çağatayca Kelile ve Dimne tercümesi tanıtılıp söz konusu metnin nüshaları karşılaştırılacaktır. Eserin özgün adı Âŝâru’l-imâmiye’dir. Âŝâru’l-imâmiye de kaynak olarak Kelile ve Dimne’nin Farsça tercümesi olan ve Kaşifi tarafından kaleme alınan Envâr-i Süheylī’ye dayanmaktadır. Hollanda Leiden Üniversitesi Kütüphanesi 6269’da ve Özbekistan Fenler Akademisi Ebu Rayhan Biruni Şarkşinaslık Enstitüsü Yazma Eserler Bölümü P11307’de kayıtlı olmak üzere iki nüshası vardır.

Anahtar Kelimeler:

Molla Muhammed Timur; Çağatay Türkçesi; Kelile ve Dimne; Âŝâru’l-İmâmiye; Envār-ı Süheylī

Chaghatai Turkish Translation of the Kalila and Dimna by Molla Muhammed Timur

İn this article, the Chagatai translation of Kalila and Dimna, written by Molla Muhammed Timur in Kashgar in 1131 (1718-19) will be introduced and different copies of the text will be compared. The original name of the work is Âŝâru’l-imâmiye. Âŝâru’limâmiye originally based on the Persian translation of Kalila and Dimna, Envâr-i Süheylī by Kāshifī. There are two copies of this work: One is in the Library of Leiden University at 6269. The other is in The Science Academy of Uzbekistan in the Manuscript Part of The Institute of Ebu Rayhan Biruni Oriental Studies at P11307.

Keywords:

Molla Muhammed Timur; Chagatai Turkish; Kalila and Dimna; Âŝâru’l- İmâmiye; Envār-ı Süheylī,

PDF

___

Adamovıc M., Kelile ü Dimne. Türkische Handschrift T. 189 der Forschungsbibliothek Gotha : Hildesheim, 1994. Âŝâru’l-imâmiye , Leiden Üniversitesi Kütüphanesi Yazma Eserler Bölümü, 6269, Leiden, Hollanda. Atıf Mehmed, Kaşgar tarihi: Bâis-i Hayret Ahvâl-i Garibesi , haz. Prof. Dr. İsmail Aka, Vehbi Günay, Cahit Telci, Eysi Kitap ve Yayın, Kırıkkale, 1998. Aykut Sait, Beydebâ-İbnü’l-Mukaffa Kelîle ve Dimne , Şûle Yayınları, İstanbul, 2011. Azak Hülya, İbnu’l-Mukaffa’nın Kelile ve Dimne’si İle La Fontaine’nin Fabllarının Karşılaştırılması , Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Erzurum, 1991. Bakan Semra, Kelile ve Dimne’de Yer Alan Masalların Dini ve Ahlakî Eğitime Katkıları , Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi] Erzurum, 2006. Buharayī Mirza Şems, Tarih-i Buhara Hokand ve Kaşgar, ; Mukaddime, Tashih, Tahkik, Muhammed Ekber Aşık, Tahran, 1377/1998. Bülbül Tuncay, Hümâyûn-Nâme İnceleme-Tenkitli Metin , Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, [Yayınlanmamış Doktora Tezi] Ankara, 2009. Çatıkkaş M. Ata, Ahmet Midhat’ın Kelile ve Dimne Tercümesi: Hulasa-i Hümayunname , Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1999. Doğrul Ömer Rıza, Kelile ve Dimne/Beydeba , Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1985. Eşit Sultan, Kelile ve Dimne Çevirisi Türk Dil Kurumu Nüshası (Dil Bilgisi Özellikleri, Metin, Sözlük) , Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Mersin, 2010. Karaismailoğlu Adnan, “Kelîle ve Dimne”, C. XXV, TDVİA , Diyanet Vakfı Neşriyatı, İstanbul, 2002. Kelīle ve Dimne, Özbekistan Fenler Akademisi, Ebu Rayhan Birūnī Şarkşinaslık Enstitüsü, Yazma Eserler Bölümü, P11307, Taşkent, Özbekistan. Ord. Prof. Dr A. Zeki Velidī Togan, Bugunkü Türk İli Türkistan ve Yakın Tarihi , Enderun Kitabevi, (2. baskı) İstanbul, 1981. Prof. Dr. Mehmet Saray, Doğu Türkistan tarihi : Başlangıçtan 1878’e kadar, Doğu Türkistan Vakfı Yayınları, İstanbul, 1998. Schmidt Jan, Catalogue of Turkish Manuscripts in the Library of Leiden University and Other Collections in the Netherlands: Comprising the Acquisitions of Turkish Manuscripts in the Seventeenth and Eighteenth Centuries , Leiden, 2002. Semenova A. A., Sobraniye Vestoçnih Rukopisey Akademi Nauk Uzbekskoy
SSR (11 cilt), Taşkent, Özbekistan, 1952-1987. Tezcan Semih, “Kelile ve Dimne”, Türk Dilleri Araştırmaları:, C. 9, s. 5-15.
İstanbul, 1999. Tezcan Semih, “Manzum Kelile ve Dimne Üzerine Notlar”, Türk Dilleri
Araştırmaları , C. 6, s.81-121. İstanbul, 1996. Tezcan Semih, “Mes’ûd ve XIV. Yüzyıl Türk Edebiyatı Üzerine Yeni Bilgiler”, Türk Dilleri Araştırmaları, C. V, Simurg Yayınları, s. 65-84. Ankara, 1995. Topaloğlu Bekir-Hayreddin Karaman, Kelile ve Dimne (Tercüme ve Metin), Nesil Yayınları, İstanbul, 1990. Toska Zehra, “Kelile ve Dimne’nin Türkçe Çevirileri”, Türklük Bilgisi Araştırmaları , c. 355-380. Harvard, 1991. Toska Zehra, Türk Edebiyatında Kelile ve Dimne Çevirileri ve Kul Mesud
Çevirisi (2 cilt), İstanbul, Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, [Yayınlanmamış Doktora Tezi] İstanbul, 1989. Yazar Sadık, Anadolu Sahası Klasik Türk Edebiyatında Şerh ve Tercüme Geleneği , İstanbul, Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, [Yayımlanmamış Doktora Tezi] İstanbul, 2011.