Hac ve İktidar: Haremeyn’de Erken Dönem Osmanlı İmar Faaliyetleri

Müslümanların iki kutsal kentini (Haremeyn) içine alan Hicaz bölgesi 1517 yılındaOsmanlı topraklarına katılmıştır. Ancak Osmanlı sultanları bu tarihten önce de Haremeyn’eyakın ilgi göstermişlerdir. Erken dönemde başlayan bu ilgileri, her yıl Haremeynahalisine yardımlar göndermek tarzında gelişmiştir. Sultan I. Selim’den sonra ise durumdeğişecek ve Osmanlı Sultanları Hicaz bölgesinin bütün sorumluluğunu üstleneceklerdir.Hac ibadetinin sağlıklı yerine getirilmesi için, yol güzergâhlarının bakım ve onarımı,güvenliğin sağlanması Sultanların temel vazifeleri arasına girecektir. Ancak OsmanlıSultanları bölgenin imar ve gelişmesi için de özel olarak ilgilenmişlerdir. Başka bir ifadeile bölgeyi imar ederek, yatırım yaparak kendi güç ve iktidarları ile hilafet prestijlerinisürekli kılmışlardır. Bu makalede Osmanlı Devleti’nin erken dönemde (16. yüzyıl)Haremeyn’de hayata geçirdiği imar faaliyetleri ve bu konuda Sultanların gösterdiklerihassasiyetler ele alınmaktadır.

Pilgrimage and Power: Reconstraction Activities of the Two Sacred Cities of Macca and Medinah under the The Early Ottoman Rule

The Hedjaz region comprising the two sacred cities for the Muslims was annexed tothe Ottoman territories in 1517. However, even before that date, the Ottomans paid attentionto Hedjaz region. With such interest emerged in an early period, the Ottomans sentaid and presents to the people of Hedjaz in many occassions. After Sultan Selim I, thisinterest changed its scope and the Ottoman sultans took the responsibility of the wholeHedjaz region. In order to provide good conditions to the pilgrims to Mecca, the Sultansrepaired and maintained the roads, ensured security as their primary responsibilities. TheSultans also personally interested in these processes and they invested in these regionswith an attemp to perpetuate their power and prestige. This study attempts to examine thereconstruction works accomplished by the Ottomans in Hejaz in the early period (16thcentury) and analyze the sensibility of the Ottoman sultans shown towards the region.

___

  • Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Mühimme Defterleri (MD) 3,5, 6, 7, 10, 12, 21, 29, 31, 35, 36, 47, 48, 64, 67, 70.