Serpil AYGÜN CENGİZ, Aysun Ezgi BÜLBÜL, Sevinç GÜLÇİÇEK

TÜRKİYE’DE PSİKANALİTİK FOLKLORUN ÖNCÜSÜ: SEYFİ KARABAŞ

Karşılaştırmalı İngiliz, Fransız ve Türk edebiyatı alanında eğitim alan Seyfi Karabaş (1945-1998) Structure and Function in the Dede Korkut Narratives başlıklı doktora tez çalış- masından itibaren halk kültürüne ilgi duymuş ve folklor alanında pek çok yayın yapmış bir akademisyendir. Amerika Birleşik Devletleri’nden döndükten sonra Orta Doğu Teknik Üniversitesi Yabancı Diller Eğitimi Bölümü’nde öğretim üyesi olarak çalışmış olan ve sıradışı hocalığıyla da bilinen Seyfi Karabaş yapısalcı yaklaşımla ele aldığı Dede Korkut hikâyeleri, türküler, masallar, maniler ve kimi edebiyat metinlerini psikanalitik kuramla çözümleme denemeleri yaparak özellikle Bütüncül Türk Budunbilimine Doğru (1981) ve Dede Korkut’ta Renkler (1996) kitaplarıyla Türkiye’de psikanalitik folklorun öncüsü olmuştur. Bu çalışmada Seyfi Karabaş’ı tanıyan on dört meslektaşı ve öğrencisiyle yapılan görüşmelerden çıkan sonuçlar değerlendirilmiş ve Türkiye’de psikanalitik folklorun öncü metinleri olarak ele alı- nabilecek Bütüncül Türk Budunbilimine Doğru (1981) ve Dede Korkut’ta Renkler (1996) kitapları analiz edilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Seyfi Karabaş, psikanalitik folklor, Bütüncül Türk Budunbilimine Doğru, Dede Korkut’ta Renkler

THE PIONEER OF PSYCHOANALYTIC FOLKLORE IN TÜRKİYE: SEYFİ KARABAŞ

Seyfi Karabaş who studied on literature of English, French and Turkish comparatively, was interested in folklore when studying on his doctoral thesis titled Structure and Function in the Dede Korkut Narratives. He published some books and many articles on folklore when he was teaching English literature courses at the Department of Foreign Language Education in Middle East Technical University after he returned from United States of America. Seyfi Karabaş was the pioneer of psychoanalytic folklore in Türkiye with his works Bütüncül Türk Budunbilimine Doğru (1981) and Dede Korkut’ta Renkler (1996) in which Dede Korkut stories, traditional Turkish quatrains and folk songs were studied through structuralist method and analysed by psychoanalytic theory. This article tries to achieve two goals: the first one is to understand Karabaş’ personality which affects his academic performance with interviewing his fourteen colleagues and students; and the second one is to examine his books as initiating psychoanalitic approach in folklore studies in Türkiye.

Keywords:

Seyfi Karabaş, psychoanalytic folklore, Bütüncül Türk Budunbilimine Doğru, Dede Korkut’ta Renkler,

PDF

___

Arısoy, Süleyman (1973) “Folklor, Etnoğrafya ve San’atta Freudism, Néo-Freudism”. Folklora Doğru Dergisi, Ocak-Şubat, Sayı 27, 15-20.

Aygün Cengiz, Serpil - Gülçiçek, Sevinç - Bülbül, Aysun Ezgi (2014) “Bütüncül Türk Bu- dunbilimine Doğru - Dede Korkut’ta Renkler” (Tanıtma Yazısı). Millî Folklor Dergisi, Cilt 13, Yıl 26, Sayı 102, 182-186.

Bronner, Simon J. (2007) The Meaning of Folklore -The Analytical Essays of Alan Dundes. Utah: Utah State University Press.

Cankara, Murat (2002) “Dede Korkut’ta Renkler Üzerine”. Millî Folklor Dergisi, 55, 110- 114.

Çobanoğlu, Özkuş (1999) Halkbilim Kuramları ve Araştırma Yöntemleri Tarihine Giriş. Ankara: Akçağ Basım Yayın.

Dundes, Alan (1992) “Introduction”, Fire in the Dragon and Other Psychoanalytic Essays on Folklore içinde, Géza Róheim. New Jersey: Princeton University Press.

Ergin, Muharrem (2002) Dede Korkut Kitabı. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.

Gökçe, Yeşim (2002) «İlkel Toplumları Kapsamayan Bir Teori: Psikanaliz». Millî Folklor Dergisi, 55, 119-122.

Günay, Umay (1998) “Dede Korkut Hikâyelerinde Karakterlerin Tahlili”. Millî Folklor Dergisi, 37, 3-12.

Jones, Ernest (2007) “Psikanaliz ve Folklor”. (Çev.: B. Yılmaz). Millî Folklor Dergisi, 19(74), 104-115

Hüseyin Galib (2014) “Freud Mesleği”. Dergâh Giriş-Çeviriyazı-Dizin (III-IV. Cilt), s. 23- 26. Haz.: Arslan Tekin – Ahmet Zeki İzgöer. Ankara: Türk Tarih Kurumu.

Karabaş, Seyfi - Bear, Joshua (1996) Nasreddin Hoca Folk Narratives from Turkey. Ankara: Middle East Techical University.

Karabas, Seyfi (1990) “The Use of Eroticism in Nasreddin Hoca Anecdotes”. Western Folk- lore, Vol. 49, No. 3 (Jul.), 299-305.

Karabaş, Seyfi (1996) Dede Korkut’ta Renkler. Ankara: Yapı Kredi Yayınları.

Karabaş, Seyfi (1995) “Ekinlerarası Hoşgörünün Kaynağı Olarak Halkbilgileri”. Uluslara- rası Hoşgörü Kongresi Bildirileri, 10-12 Haziran, Antalya (s. 93-96).

Karabaş, Seyfi (1993a) “Türk Budunbilgisiyle Karikatürümüzde Saç Göstergesi”. Gül Di- ken Mizah Kültürü Dergisi, Yaz, Sayı 1, 83-101.

Karabaş, Seyfi (1993b) “Dede Korkut ve Oğuz Kağan’da Alplik”. Halk Ozanlarının Sesi Dergisi, 5, 36-40.

Karabaş, Seyfi (1992) “Dede Korkut Anlatılarının Toplumsal İşlevi”. Millî Kültür Dergisi, 91, 65-69.

Karabaş, Seyfi (1981) Bütüncül Türk Budunbilimine Doğru. Ankara: ODTÜ Yayınları.

Karabaş, Seyfi (1978) “İnançlarımızda Manilerimizde İmge Bütünlüğü». Ulusal Kültür, Temmuz, 1, 55-63.

Karabaş, Seyfi (Ocak, 1977a) “Bir Mani Derlemesinin Düşündürdükleri”. Halkbilimi, 23, 3-14.

Karabaş, Seyfi (Mayıs, 1977b) “Manilerin Simgesel Evreni”. Halkbilimi, 27, 3-18.

Karabaş, Seyfi (1977c) “Düzenci Tipi ile Nasreddin Hoca”. Halkbilimi, Ağustos, 30, 3-14.

Karabaş, Seyfi (1976) “Dilsel Budunbilim Ürünleri Çalışmaları Üstüne Notlar”. Halkbilimi, Mart, 14, 5-13, 30.

Karabaş, Seyfi (1975) “Folklorun Tanımı”. Türk Folklor Araştırmaları, Ağustos, 313, 7396-7397.

Karabaş, Seyfi (1970) “Kızılcıklar Oldu Mu”. Türk Folklor Araştırmaları, Eylül, 254, 5734-5177.

Karabaş, Seyfi (1969) “İnce Giyerim, İnce”. Türk Folklor Araştırmaları, Mart, 263, 5220- 5222.

Karabaş, Seyfi - Yeşilçay, Yaşar (Haz.) (1977) Türkiye’de Toplumsal Bilim Araştırmalarına Yaklaşımlar ve Yöntemler. Ankara: ODTÜ Türk Halkbilimi Topluluğu Yayınları.

Karakaş, Rezan (2013) “Dede Korkut Hikâyelerinde ‘Tutsaklıktan Kurtarma Motifi’ ve ‘Bey Oğulları’ Arasındaki İlişki”. Turkish Studies, Volume 8/1, 1867-1879.

Korkmaz, Zeynep (2006) “Dede Korkut Hikâyelerinde İnsan ve Doğa”. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, 657, 250-257.

Malinowski, Bronisław Kasper (1927) Sex and Repression in Savage Society. London: Ke- gan Paul, Trench, Trubner & Co.

Sami Paşazade Sezai (2005) Sergüzeşt. Ankara: Elips.

Ruhi, Şükriye - Zeyrek, Deniz (Haz.) (2000) Seyfi Karabaş Armağanı. Ankara: ODTÜ Ya- bancı Diller Eğitimi Bölümü. KAYNAK KİŞİLER

(Görüşmelerin hepsi Mayıs, Haziran, Temmuz 2014’te yapılmıştır.)

Bağçe, Hülya Yıldız (Yrd. Doç. Dr., ODTÜ, Görüşmeciler: Ezgi Bülbül, Bircan Yıldız)

Erkan, Boğaç (ODTÜ Yabancı Diller Eğitimi Bölümü mezunu, Editör, Görüşmeci: Aysun Ezgi Bülbül)

Genç, Ömer (İngiliz Dili Eğitimi Bölümü mezunu, Yazar, Görüşmeci: Aysun Ezgi Bülbül)

İçöz, Nursel (Prof. Dr., ODTÜ, Görüşmeciler: Ezgi Bülbül, Bircan Yıldız, Remzi Polat)

Koç, Sabri (Prof. Dr., ODTÜ, Görüşmeciler: Aysun Ezgi Bülbül, Sevinç Gülçiçek)

Kutlu, M. Muhtar (Prof. Dr., Ankara Üniversitesi, Görüşmeci: Serpil Aygün Cengiz)

Oğuz, M. Öcal (Prof. Dr., Gazi Üniversitesi, Görüşmeciler: Serpil Aygün Cengiz, Sevinç Gülçiçek, Aysun Ezgi Bülbül, Eren Zencirden, Meryem Karagöz)

Onat Bayır, Gülin (ODTÜ Bilgisayar Mühendisliği Bölümü mezunu, özel sektör çalışanı, Görüşmeciler: Bircan Yıldız, Sevinç Gülçiçek, Aysun Ezgi Bülbül)

Özen, Çiğdem (ODTÜ Yabancı Diller Eğitimi mezunu, Öğretim görevlisi, Görüşmeci: Ay- sun Ezgi Bülbül)

Özer, Emek (ODTÜ Yabancı Diller Eğitimi Bölümü mezunu, Okutman, Görüşmeci: Aysun Ezgi Bülbül)

Soydam, Ece (ODTÜ ODTÜ İngilizce Öğretmenliği Bölümü mezunu, Belgesel yönetme- ni, Görüşmeci: Aysun Ezgi Bülbül)

Tığlı, Oya (ODTÜ Sosyoloji Bölümü mezunu, Özel sektör çalışanı, M. Turan’ın konuyla ilgili görüşleri 23.05.2014’te düzenlenen “Türkiye’de Psikanalitik Folklorun Öncüsü: Seyfi Karabaş” kolokyumuna katılımı sırasında alınmıştır.)

Turan, Metin (Folklor/Edebiyat Dergisi Genel Yayın Yönetmeni, Görüşmeciler: Aysun Ezgi Bülbül, Sevinç Gülçiçek)

Yükselen Baysallı, Aslı (ODTÜ İngilizce Öğretmenliği Bölümü mezunu, Okutman, Gö- rüşmeci: Aysun Ezgi Bülbül)

* Seyfi Karabaş üzerine yaptığımız çalışmaya desteklerinden ötürü Eren Zencirden, Bircan Yıldız, Remzi Polat’a ve çalışmamızın içine incelikle yerleşen katkıları için Meryem Karagöz’e teşekkür ederiz.