AHMET HAMDİ TANPINAR’IN ŞİİRLERİNDE DEVAMLILIK DÜŞÜNCESİ

Ahmet Hamdi Tanpınar, Tanzimat’la birlikte Batılılaşma yolunda yeni bir yaşam biçimi seçilirken bir yandan edebiyatçıların Batı edebiyatını örnek alması gerektiğini kaçınılmaz görürken, öte yandan şairlerin kendi şiir kaynaklarıyla münasebetini kaybedip Fransız şiirinin takip ve taklitçisi durumuna düşmesine karşı çıkar. Türk şairinin köklerine dönmesini öneren Tanpınar’a göre şiir kaynakları divan ve halk şiiridir. Tanpınar bütün kusurlarına rağmen Yahya Kemal’e kadar Türk insanının ve dilinin divan şiirinde yaşadığını belirtir. Divan şiirini yalnızca Türk insanını ve dilini yaşattığı için değil aynı zamanda Türk klasiği olarak değerlendirilecek eserler de bunlar arasından çıktığı için önemser. Başta Fuzulî, Bâkî, Nedim, Galip, Nef’î, Nailî, Neşatî olmak üzere birçok şairi yani divan şiirini Türk klasiği olarak değerlendirir. Tanpınar halk şiirini kaynaklardan biri olarak görse de bu şiirin sınırlayıcı ve kısıtlayıcı yanlarına da dikkat çeker. Türk şiirinin devamlılık içinde değişmesi gerektiğini önerir. Tanpınar’ın “şiir ve kültürde devamlılık” görüşü aslında Yahya Kemal’in “imtidâd” düşüncesinin bir uzantısıdır. Tanpınar’ın değişerek devam etmek, devam ederek değişmek düşüncesi ise Hilmi Yavuz’da sürekli değişen içinde değişmeyeni; ârazlar içinde özü bulmak ve bugüne ulaştırabilmek biçiminde sürer. Ahmet Hamdi Tanpınar, Batı şiirine kapılarını açmasına karşı gelmese de kendi kökleriyle ilişki kurmayan ve sürekliliğini kaybeden Türk şiirinin Henri Bergson’un ifadesiyle söylersek “yaşam atılımı”nı gerçekleştiremeyeceğini savunur. Tanpınar, şairlerin Batı taklitçiliğinden kurtulup kendini tekrar etmeden, seçme ve ayıklama yoluyla, kendi şiir geleneğiyle bağını sürdürmesi gerektiğini düşünür.

THOUGHT OF CONTINUITY IN THE POEMS OF AHMET HAMDİ TANPINAR

While Ahmet Hamdi Tanpınar sees the men of letters’ taking the Western Literature as an example inevitable in the process of choosing a new lifestyle in the path to the Westernization with the Tanzimat, he opposes to the poets’ falling to the position of being follower and imitator of French Poetry with losing their ties with their own poetical roots. Tanpınar suggests that the Turkish poetry should head back to its roots that comprise divan and folk poetry. Tanpınar states that Turkish people and their language lived in the divan poetry until the works of Yahya Kemal despite its all deficiency. And also it was given importance not only because of it supplied an habitat to Turks and their languages but also literary works that can be labelled as Turkish classics are produced in this genre. He credits many poets, being in the lead Fuzuli, Baki, Galip, Nef’i and Neşati, or divan poems as the Turkish classics. Though Tanpınar sees folk poetry as one of the sources, he also underlines the restrictive and delimitative sides of it. He defends that Turkish poetry should change in accordance with the continuity. Actually Tanpınar’s idea of “continuity in poetry and culture” is a continuation of Yahya Kemal’s idea of “imtidâd.” Tanpınar’s idea of continuation with change and change with continuation proceeds in Hilmi Yavuz’s writing as finding the changeless among the changing, the essence among the signs and conveying it to today. Though Ahmet Hamdi Tanpınar does not object the idea of being open to the Western poetry, thinks the Turkish poetry that does not maintain ties with its own poetic tradition cannot keep its, in Henry Bergson’s words, “élan vital or creative evolution.” Ahmet Hamdi Tanpınar thinks that the poets should maintain their tie with their own poetic tradition without leaving themselves by escaping the imitation of the West through selection and sorting out.

___

ALPTEKİN, Turan, Ahmet Hamdi Tanpınar: Bir Kültür Bir İnsan, İletişim Yayınları, İstanbul 2010.

Bergson, hzl. Ali Osman Gündoğan, Say Yayınları, İstanbul 2007.

Gasset, José Ortega Y, Sistem Olarak Tarih, çev. Neyyire Gül Işık, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2011.

TANPINAR, Ahmet Hamdi, Edebiyat Üzerine Makaleler, hzl. Zeynep Kerman, Dergâh Yayınları, İstanbul 2000.

_. Ahmet Hamdi Tanpınar, “Medeniyet Değiştirmesi ve İç İnsan”, Yaşadığım Gibi, Dergâh Yayınları, İstanbul 2000.

_. Yahya Kemal, Dergâh Yayınları, İstanbul 2001.

_. Mücevherlerin Sırrı, hzl. İlyas Dirin-Turgay Anar-Şaban Özdemir, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2002.

_. Bütün Şiirleri, hzl. İnci Enginün, Dergâh Yayınları, İstanbul 2010.

Yahya Kemal, Aziz İstanbul, İstanbul Fetih Cemiyeti-YKY, İstanbul, 2005.

YAVUZ, Hilmi, “Gelenek, Değişen İçinde Değişmeyen’i Bulmak ve Bugüne Ulaştırabilmektir” Şiir Henüz, Est Non, İstanbul 1999.

_. “Tanpınar, Divan Şiiri’ni Reddetti m?”, Zaman, 27 Haziran 1999.

AHMET HAMDİ TANPINAR’IN ŞİİRLERİNDE DEVAMLILIK DÜŞÜNCESİ