1911

Toplumsal Bellek Bağlamında Sarıkamış Harekâtı’nın Türk Romanına Yansıması

İnsan eylemlerinin bir ürünü olan tarihin, ister birey ister toplum yaşamında belirleyici, yönlendirici, biçimlendirici etkisi yadsınamaz. Unutulan, baskılanan, belleğin karanlık odalarına hapsedilen birçok hakikat, günün birinde başka argümanlar kullanarak tekrar bizimle yüzleşir. Bu yönüyle bakıldığında her tarihi olay, şaşılacak bir biçimde bizim kolektif bilinçaltımızda tekrar ortaya çıkacağı ana kadar yaşamaya devam eder. Anımsama ve unutma diyalektiğine dâhil olan olgulardan toplum, bellek ve tarih, kopmaz bağlarla birbirine bağlıdır. Belleğimize yapışan geçmişin, bir toplumsal yaratı olan sanatla bir araya gelmesi ise sanat hayatımıza, tarih temalı romanlar biçiminde yansır. Yazın dünyamızda hep bir felaket imgesi olarak kullanılmış Sarıkamış Harekâtı da unutulmak istendiği oranda kendisini dayatan bu tür yansımalardan biridir. Mekânın, tek başına bir tarihi imgeye dönüştüğü Sarıkamış, negatif bir anımsamadan ziyade, geleceğimizi inşa eden bir özne olarak hem yazınsal hem de toplumsal hayatımızda yerini almaktadır. Çalışmamızın kuramsal çerçeve kısmında, tarihi olaylarla toplumsal belek ilişkisi irdelendikten sonra Türk romanına Sarıkamış Harekâtı'nın nasıl yansıdığı tespit edilmeye çalışılmıştır.

ReflectIon of Sarıkamış OperatIon on the TurkIsh Novel WIth Regards to SocIal Me

The importance of history which is a product of human actions can’t be disregardedin terms of determining, leading, structuring effect. Forgotten, pressed memory and hiddenfacts one day reappear and face us by using other arguments. Each historical event continuesto live in our collective subconsciousness till it reappears. Society, memory and historywhich is involved in recollection and forgetting dialectic depend on each other. The pastwhich is adhered to our memory meets art, a social creation and is reflected in terms of historicalnovels. The Sarıkamış Operation always used as the image of disaster is one of thereflections although wished to be forgotten. Sarıkamış a historical image alone takes place inboth our literary and social life.Within the notional framework of our study, the relation of historical events with thesocial memory is examined and it has been tried to determine how Sarıkamış Operation hasbeen reflected on the Turkish novel.

PDF

___

Akpınar, Arif, (2012), Kardan Kanatlar, Sütun Yayınları, İstanbul.
Akça, Hilal, (2016), “Tarihî Romandan Milli Kimliğe: Sarıkamış/Beyaz Hüzün”, Hikmet-Akademik Edebiyat Dergisi, Yıl 2, S4.
Akşit, Cihangir, (2009), Sarı Sessizlik, Doğan Kitap, İstanbul.
Alpaslan, Teoman, (2013) Sarıkamış, Kamer Yayınları, İstanbul.
Alptekin, Halide, (2008), Kar Bozgunu, Yitik Hazine Yayınları, İstanbul.
Assman, Jan, (2015), Kültürel Bellek, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
Aydemir, Şevket Süreyya, (2016), Suyu Arayan Adam, Remzi Yayınevi, İstanbul.
Aydemir, Talip, (2009), Sürgü, Neden Kitap, İstanbul.
Balkış, Ufkun, (2015), İncecikten Bir Kar Yağar, Mendirek Yayınları, İstanbul.
Behram, Nihat,(2009), Miras, Everest Yayınları, İstanbul.
Bilgin, İsmail, (2015), Sarıkamış, Timaş Yayınları, İstanbul.
Bilgin, Nuri, (2013), Tarih ve Kolektif Bellek, Bağlam Yayınları, İstanbul.
Boyer, C. & Wertsch, J.V., (2015) Zihinde ve Kültürde Bellek, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
Connerton, Paul, (2014a), Toplumlar Nasıl Anımsar?, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
Connerton, Paul, (2014b), Modernite Nasıl Unutturur, Sel Yayıncılık, İstanbul.
Çalık, Kemalettin, (2011), Sarıkamış, Yakın Plan Yayınları, İstanbul.
Çınar, Deniz, (2007), Kutsal Dağın Çıplağı, Kent Kitap, Ankara.
Dağıstanlı, Mehmet, (2014), Yanık Dere, Salıkımsöğüt Yayınları, Erzurum.
Durgun, Sezgi (2013), “Arz’ın Seyahati: Gaia’dan Google Earth’e”, Felsefelogos, S.50, İstanbul.
Ercilasun, Bilge (2014), “Romanda Birinci Dünya Savaşı”, Akademik Bakış, C.7, S.14.
Ertuğrul Osman, (2007), Emret Paşam, Karakutu Yayınları, İstanbul.
Fırat, Derya, (2014), “Bellek, Uzam ve Mücadele”, Sokağın Belleği, Dipnot Yayınları, Ankara.
Gülpınar, Turgay, (2012), “Anıtkabir’in Unutulan Kabirleri”, Neye Yarar Hatıralar?, (Der., Pınar Melis Yel alı Parmaksız), Phoenix Yayınevi, Ankara.
Gülseçgin, Şerife Balkaş, (2013), Sarıkamış, Parşömen Yayıncılık, İstanbul.
Güreşir, Salih Koralp (2006), Edebiyatımızda Sarıkamış Harbi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul.
Huyssen, Andreas, (1999), Alacakaranlık Anıları, Metis Yayınları, İstanbul.
Kızıldağ, Selçuk, (2014), Nargin, Parafiks Yayınevi, Edirne.
Lefebvre, Henri, (2015), Mekânın Üretimi, Sel Yayıncılık, İstanbul.
Leledakis, Kanakis, (2000), Toplum ve Bilinçdışı, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
Lukacs, György, (2008), Tarihsel Roman, Epos Yayınları, Ankara.
Morkaya, Burhan Cahit (1934) Dünkülerin Romanı, Kanaat Kütüphanesi, İstanbul.
Nora, Pierre, (2006), Hafıza Mekânları, Dost Kitabevi Yayınları, Ankara.
Oğuzalp, Alaaddin, (2009), Sarıkamış’ta Ne Var Paşam?, Nesil Yayınları, İstanbul.
Özcan, Nusret, (2006), Kar Kelebekleri, Pozitif Yayınları, İstanbul.
Özeren, Sara Gürbüz, (2014), Donmuş Umutlar Sarıkamış, Damla Yayınevi, İstanbul.
Öztürk, Serdar, (2012), Mekân ve İktidar, Phoenix Yayınevi, Ankara.
Sancar, Mithat, (2016), Geçmişle Hesaplaşma, İletişim Yayınları, İstanbul.
Sarlo, Beatriz, (2012), Geçmiş Zaman, Metis Yayınları, İstanbul.
Susam, Asuman, (2015), Toplumsal Bellek ve Belgesel Sinema, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
Şirokorad, A.B., (2013), Osmanlı-Rus Savaşları, Selenge Yayınları, İstanbul.
Şölçün, Sargut, (1982), Tarih Bilinci ve Edebiyat Bilimi, Dayanışma Yayınları, Ankara.
Taşkıran, Cemalettin, (2015), Ölüme Yürüyüş, Yeditepe Yayınları, İstanbul.
Tekin, Müjgân, (2009), Ağıt, Galata Yayıncılık, İstanbul.
Topsever, Fügen, (1978), Kar Çiçekleri, Meç Yayınları, Ankara.
Urry, John, (2015), Mekânları Tüketmek, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
Ülker, Hamdi, (2010), Bedel, Ravza Yayınları, İstanbul.
Yaşar Kemal, (1995), Kale Kapısı-Kimsecik 2, Adam Yayınları, İstanbul.
Yaşar Kemal, (2014), Tanyerinin Horozları-Bir Ada Hikâyesi, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
Yaşar Kemal, (2016), Yağmurcuk Kuşu-Kimsecik 1, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
Yılmaz, Ahenk, (2014), “Bellek Topoğrafyasında Özgürlük”, Nasıl Hatırlıyoruz? Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
Yılmaz, İsa, (2011), Kars’ta Bir Ermeni Cesedi, Kent Kitap, İstanbul