Terbiyeli Çocuk'Tan DinDar nesil'e-akP'nin Çocuk PoliTikası

Bu makale, 19. yüzyılın sonlarından bu yana Türkiye'nin çocuk politikasını üç tarihsel uğrakta (Osmanlı, erken Cumhuriyet ve AKP dönemi) belli süreklilik ve süreksizlikleri tespit etmek için iki temel kavram altında ele almaktadır: "Terbiyeli çocuk" ve "dindar nesil". Buna göre makalede vurgulanan nokta, dönemlerin temel değerleri ve iktidar odakları değişse de "terbiye" kavramında belli bir evrimsel sürekliliğin olduğudur. Fakat aynı zamanda dönemler arasında belli kopuş ve süreksizlikler de mevcuttur. Buna göre, terbiye kavramı geçmişten günümüze benzer veya aynı kalıplar altında yeniden üretilmemektedir. Hem geleneksel hem de modern anlamları bulunan terbiye, bir yandan toplumsal değerlerin temellerinden biri oldu, öte yandan da devletin eğitim, nüfus vb bağlamında çocuk politikasını oluşturan bir kalıp işlevi gördü. Terbiyeli çocuk veya dindar nesil yetiştirme anlayışının altında da hep bir soy kaygısı güdüldü ama her dönemde devletin ideal çocuk tasarımı yukarıdan belli bir resmi toplum mühendisliği pratiğinin önünü açtı. Haliyle çocuğun yukarıdan kodlanıp tanımlanması onun kendi hak ve özgürlüklerini kullanmasını engelledi. Bu, devletin çeşitli araçlarla yeniden ürettiği terbiye anlayışının çocuk hakları açısından demokrasi ile çeliştiğini göstermektedir.

The AKP's Policy of Children from 'Decent Child' to the 'Muslim Race'

This article discusses Turkish policy of child at the three historical moments (late Ottoman, early Republic of Turkey and the period of current Turkish government AKP) in the framework of the concept "terbiye" (decency) in order to determine some continiuties as well as discontinuties in terms of changes related with official ideology on childhood and children. The basic argument is that the notion "terbiye" as an educational and familial tool used in traditional teaching and social relations became dominant in the state and society for all three periods despite some discontinuties. This means that "terbiye" has been reproduced in both traditional and modern patterns since the late Ottoman. It was functioned by the state as a tool of social engineering as well as pattern to found an official policy of child in both religion and nationalism. This policy from top to the bottom prevented the children to use their rights freely, saying that paternalism has been always a powerful ideology in Turkey.

PDF

___

Akşit, Elif Ekin. (2012), Kızların Sessizliği. Kız Enstitülerinin Uzun Tarihi, İstanbul: İletişim yayınları, 2. Baskı.
Akyüz, Emine. (1999), "Cumhuriyet Döneminde Çocuk Hukukundaki Gelişmeler" İçinde: Bekir Onur (der.), Cumhuriyet ve Çocuk, Ankara: Ankara üniversitesi ÇOKAUM
Altınyelken, Hülya Koşar. (2010), Changing Pedagogy. A Comparative analysis of reform efforts in Uganda and Turkey, Amsterdam, Kendi Yayını
Araz, Yahya. (2013), 16. Yüzyıldan 19. Yüzyıl Başlarına Osmanlı Toplumunda Çocuk Olmak, İstanbul: Kitap Yayınevi
Ariès, Phillippe. ( 1973), L'enfant et la vie familiale sousl'Ancien Régime, Paris: Éditions du Seuil.
Balsoy, Gülhan Erkaya. (2015) Kahraman Doktor İhtiyar Acuzeye Karşı. Geç Osmanlı Doğum Politikaları, İstanbul: Can Yayınları
Bein, Amit. (2013), Osmanlı Uleması ve Türkiye Cumhuriyeti. Değişimin Failleri ve Geleneğin Muhafızları, çev. Bülent Üçpunar, İstanbul: Kitapyayınevi.
Berkes, Niyazi. (2016) Türkiye'de Çağdaşlaşma, Ahmet Kuyaş (der.), İstanbul: YKY
Bianet, "Erdoğan: 1-2-3-4 Çocuk, Gerisi Allah Kerim", 22 Aralık 2014, http://bianet.org/ bianet/siyaset/160991-erdogan-1-2-3-4-cocuk-gerisi-allah-kerim [Erişim Tarihi: 21 Mart 2016]
Copeaux, Etienne. (2006), Tarih Ders Kitaplarında (1931-1993) Türk Tarih Tezinden Türk- İslam Sentezine, çev. Ali Berktay, İstanbul: İletişim yayınları
Cumhurbaşkanları, Başbakanlar ve Milli Eğitim Bakanlarının Milli Eğitimle İlgili Söylev ve Demeçleri-II, (1990), Ankara: Türk Devrim Tarihi Enstitüsü Yayınları
Cunnigham, Hugh. (1995), Children and Childhood in Western Society Since 1500, Londra: Longman.
Sinan Tartanoğlu, "Doğum Yapmak Vatani, Görev",Cumhuriyet, 4 Şubat 2016
Durkheim. Emile.(1956), Education and Sociology, Çev.Sheerwood D. Fox, New York: The Free Press.
Durkheim, Emile. (1973), Moral Education. A Study in the Theory and Application of the Sociology of Education, Çev. Everett K. Wilso n and Herman Schnurer, New York: The Free Press.
Dwyer, J. G. (2012) 'Parents' self-determination and children's custody: a new analytical framework for state structuring of children's family life. Faculty Publications 1281. Available from: http://scholarship.law.wm.edu/facpubs/1281.Retrieved on: 29th April 2016.
Fortna, Benjamin. (2002),Imperial Classroom. Islam, the State, and Education in the Late OttomanEmpire, Oxford University Press
Fortna, Benjamin. (2011),Learning to Read in the Late Ottoman Empire and the Early Turkish Republic, New York: Palgrave Macmillan
Franklin, Bob. (der.)(1993), Çocuk Hakları, Çev. Alev Türker, İstanbul: Ayrıntı yayınları
Gökalp, Ziya. (1987), Türkçülüğün Esasları, Mahir Ünlü ve Yusuf Çotuksöken (haz.), İstanbul: İnkılâp Kitabevi, 3. Baskı
İnal, Kemal. (2004), Eğitim ve İktidar. Türkiye'de Ders Kitaplarında Demokratik ve Milliyetçi Değerler, Ankara: Ütopya.
İnal, Kemal. "AKP'nin Reform Mantığı ve 4+4+4'ün İdeo-Pedagojik Eleştirel Analizi", Eğitim, Toplum, Bilim Dergisi, Cilt:10, Sayı: 39, Yaz 2012, ss. 78-92.
İnal, Kemal. (2014), Çocuk ve Demokrasi, İstanbul: Ayrıntı yayınları
İnal, Kemal. "Paternalistic model of child: a comparison between the late Ottoman society and the early Republic of Turkey", Eurasian Journal of Anthropology, 6 (2): 65-80, 2015
İnan, Afet. (2000), Medeni Bilgiler ve M. Kemal Atatürk'ün El Yazıları, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi
İnan, Arı. (1991), Düşünceleriyle Atatürk, İsmet Parmaksızoğlu (sadeleştiren), Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Karabekir, Kazım. (2015), Çocuk Davamız, Haz. Ziver Öktem, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları
Köse, Hilal. "Savaşsınlar diye mi çocuk doğuralım?", Cumhuriyet, 5 Şubat 2016
Küçüka, Necip Ali. (1933), Çocuk Hukuku, Ankara
Lewis, Bernard. (1993) Modern Türkiye'nin Doğuşu, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları
Locke, John. (1996), Some Thoughts Concerning Education and of the Conduct of the Understanding. Eds. Ruth W. Grant and NathanTarcov. Indianapolis: Hackett Publishing Co., Inc.
Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) (2004), İlköğretim Hayat Bilgisi Dersi (1,2,3. Sınıflar) Öğretim Programı, Ankara: MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı
NTV, (2002), "AKP 'Acil Eylem Planı'nın tam metni", http://arsiv.ntv.com.tr/news/188080. asp [Erişim Tarihi: 21 Mart 2016]
Okay, Cüneyd. (1998) Osmanlı Çocuk Hayatında Yenileşmeler 1850-1900, İstanbul: Kırkambar Yayınları.
Ortaylı, İlber. (2000) Osmanlı Toplumunda Aile, İstanbul: Pan Yayıncılık
Ölçen, A.N. (1993), İslam'da Karanlığın Başlangıcı ve Türk-İslam Sentezi, Ankara: Ekin
Postman, Neil. (1982), The Disappareance of Childhood, Londra: W.H. Allen (Çocukluğun Yokoluşu, çev, Kemal İnal, Ankara: İmge Kitabevi yayınları, 1995)
Rousseau, Jean-Jacques. (2011), Emile ya da Eğitim Üzerine, çev. Yaşar Avunç, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür yayınları, 3. Baskı.
Sabah, "Gürbüz Çocuklar Ordusu", http://www.sabah.com.tr/galeri/turkiye/gurbuz_ cocuklar_ordusu [Erişim Tarihi: 09.03.2016];
Sancar, Nuray. "Dindar ve kindar nesillere doğru" Mart 2012, Sayı:227http://www. ozgurlukdunyasi.org/arsiv/243-sayi-227/545-dindar-ve-kindar-nesillere-dogru [Erişim Tarihi: 21 Mart 2016]
Somel, Selçuk Akşin. (2010), Osmanlı'da Eğitimin Modernleşmesi (1839-1908). İslamlaşma, Otokrasi ve Disiplin, çev. O. Yener, İstanbul: İletişim
Sünbüloğlu, Nurseli Yeşim. (2013), Erkek Millet Asker Millet. Türkiye'de Militarizm, Milliyetçilik ve Erkek(lik)ler, İstanbul: İletişim yayınları
Tartanoğlu, Sinan. "Doğum yapmak vatani görev", Cumhuriyet, 4 Şubat
Thomä, Dieter. (2011), Babalar. Modern Bir Kahramanlık Hikâyesi, çev. Fikret Doğan, 2016 İstanbul: İletişim.
Timuroğlu, Vecihi. (1991), Türk-İslam Sentezi, Ankara: Başak
Tözeren, Ayşegül. (2015), "Asım'ın Nesli Olmaktan Ara Elemanlığa", İçinde: Kemal İnal, Nuray Sancar, Ulaş Başar Gezgin (Haz.), Marka, Takva, Tuğra. AKP Döneminde Kültür ve Politika, İstanbul: Evrensel Kültür Kitaplığı, 472-476
Yücel, Hasan Ali. (2011), İyi Vatandaş İyi İnsan, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Genişletilmiş 5. Baskı.