OĞU KARADENİZ HAYVANCILARI VE ÇOBANLARI ARASINDA GELENEKSEL MESLEK HUKUKUNUN TEMSİLLERİ

Yazılı hukuk düzenlemelerinin henüz gelişmediği veya mevcut düzenlemelerin halk hayatının çeşitli alanlarında ihtiyacı karşılayamadığı durumlarda, topluluk tarafından sözlü ve geleneksel karakterde geliştirilen hukuk kuralları işlerlik kazanmıştır. Halk gruplarının her biri bir ölçüde bir çeşit halk hukukuna sahiptir. Doğaları gereği çoğu zaman değişime dirençli olan geleneksel hukuk kuralları, başlangıçta karmaşık koşulları karşılamak üzere ortaya çıkarlar. Mevcut koşullar devam ettiği sürece işlerliklerini koruyan kurallar, koşulların değişmesi halinde değişime uğrarlar. Geleneksel nitelikler taşıyan meslek organizasyonlarında halk hukukunun temsilinde sosyal hukukun genel ilkelerine, icra edilen mesleğin doğasından kaynaklanan özel hükümler de eklenmektedir. Bu bağlamda çobanlık gibi uygulama ve üretime dayalı dinamik mesleklerde, meslekî süreçlerin çeşitlilikleri ile uyumlu olarak uygulanan süreçler içinde ortaya çıkan ve takip edilebilen özel kurallar da geliştirilebilmektedir. Katılımcıları aynı amaçlar etrafında birleştirmenin ve harekete geçirmenin yanında üretimin sürekliliğini sağlamayı amaçlayan her bir geleneksel kural, mesleğin zamanla bütün bir kurallar sistemine sahip olmasını sağlamaktadır. Bu çalışmada, Doğu Karadeniz bölgesinde hayvancılığa dayalı bir ekonomik modelle geçimlik ihtiyaçlarını karşılayan toplulukların ve bu topluluklar içinde çoban vasfıyla yer alan temsilcilerin meslek ekseninde geliştirdikleri veya uygulamaya devam ettikleri enformel hukuk kuralları değerlendirilmeye çalışılacaktır. Alan araştırmaları ile tespit edilen geleneksel hükümlerin meslekî uygulama alanları ve işlevleri çok yönlü olarak değerlendirilecektir.

THE REPRESENTATIONS OF TRADITIONAL OCCUPATIONAL LAW AMONG THE HERDERS AND SHEPHERDS OF THE EASTERN BLACK SEA REGION

In societies where there is no developed legal code or existing rules and arrangements fall short meeting certain social needs in life, oral and traditional rules and norms function instead of law. Each folk group has its own sort of folk law. Traditional legal rules, which are usually resistant to change by nature, are born out of the need to solve complex situations. These rules maintain their validity and functionality until the existing situations change. In professional organizations that have traditional characteristics, specific professional norms and general principles of social law are added to the representation of folk law. In this context, in dynamic professions such as shepherding that are based on application and production, special rules that are born in coherence with the diversity of professional processes can be developed. Each traditional rule that aims at bonding and mobilizing the members of professional groups as well as maintaining the continuity of production, gradually serve as constituting components of a system of rules. This study aims to analyze and evaluate the informal legal professional rules that are developed and practiced by the shepherds who belong to the folk groups that rely on subsistent economic model in the Eastern Black Sea region animal husbandry societies. The professional application areas and functions of traditional rules that are compiled during field research are also evaluated with a multidimensional perspective in the scope of this study.

PDF

___

Dundes - Renteln, Alison ve Dundes, Alan. (1995). Folk Law - Essays in the Theory and Practice of Lex Non Scripta: Volume-I. Madison-Wisconsin: The University of Wisconsin Press.
Eliade, Mircea. (1991). Kutsal ve Dindışı. (Çev.: Mehmet Ali Kılıçbay). Ankara: Gece Yayınları.
Gennep, Arnold Van. (1992. The Rites of Passage. (Translate: Monika B. Vizedom and Gabrielle L. Caffee). Chicago: University of Chicago Press.
Haberal, Hikmet. (2015). Turizmde Kültürel Miras Rize. Ankara: Kalkan Matbaacılık.
Hogg, Michael A. ve Vaughan, Graham M. (2011). Sosyal Psikoloji. (Çev.: İbrahim Yıldız ve Aydın Gelenez). İstanbul: Ütopya Yayınları.
Honko, Lauri. (2006). “Ritüellerin Oluşum Süreci”. (Çev.: Ruhi Ersoy). Millî Folklor, 9 (69), s. 129140.
Keçe-Türker, Seher. (2012). “Çoban ve Konuk Ağırlaması”. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 14 (23), 83-88.
Malinowski, Bronislaw. (1998). İlkel Toplum. (Çev.: Hüseyin Portakal). Ankara: Öteki Yayınevi.
McCarl, Robert S. (1996b). “Occupational Folklore”. Folk Groups And Genres: An Introduction, (Ed. Eliot Oring). Utah: Utah State University Press, s. 71-91.
Oğuz, Burhan. (2002). Türkiye Halkının Kültür Kökenleri-2/A (Tarım-Hayvancılık-Meteoroloji). İstanbul: Anadolu Aydınlanma Vakfı Yayınları.
Örnek, Sedat Veyis. (1995). Türk Halkbilimi. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Simpson, Jacqueline ve Roud, Steve. (2000). A Dictionary of English Folklore. Oxford: Oxford University Press.
Tezcan, Mahmut. (1985). “Ülkemizde Geleneksel Halk Hukuku Uygulamaları”. Türk Folkloru Araştırmaları 1985/2, 93-109.
Üçer, Müjgan. (2011). “Sivas’ta Çobanlık”. Çoban Kitabı. (Ed. Emine Gürsoy Naskali). İstanbul: Kitabevi Yayınları, s. 249-271.
Yılmaz, Anıl ve Telci, Cahit. (2010). “Türk Kültür Terminolojisinde Göç Kavramı Üzerine”. Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, 7 (2), s. 14-33.
Yund, Kerim. (1963). “Türk Hukuk Folkloru Üzerine”. Türk Folklor Araştırmaları, S. 170, s. 31813182.
Zaman, Mehmet. (2001). “Geleneksel Yayla Şenliklerinin Doğu Karadeniz Bölümü Yayla Turizminin Geliştirilmesindeki Rolü”. Doğu Coğrafya Dergisi, 7 (6), s. 188-214.
KK-1: Mustafa Akaydın, Trabzon/Akçaabat 1963, Yüksekokul, Tekniker
KK-2: Hüseyin Aktaş, Trabzon/Yomra 1956, Okuryazar değil, Çoban.
KK-2: Cemil Aydın, Trabzon/Maçka 1960, İlkokul, Kaloriferci-Çoban
KK-3: Ali Karagül, Trabzon/Maçka 1950, İlkokul, Emekli
KK-4: Hasan Çakmak, Giresun 1969, İlkokul, Çoban-Kasap
KK-5: Mürsel Yaşkın, Giresun/Alucra 1948, İlkokul, Çiftçi
KK-6: Süleyman Güzel, Giresun/Bulancak 1953, İlkokul, Çoban
KK-7: Miktad Aynacı, Trabzon/Vakfıkebir 1951, İlkokul, Çoban