11948

MEDYANIN SEYİRLİK SUNAKLARI: YARIŞMA PROGRAMLARI

Türkiye’de Televizyon endüstrisinin popüler kültüre armağanlarından biri olan yarışma programları, özellikle 2000’li yıllardan itibaren hızla artmıştır. Bu programlar bir yandan ”gerçek” ve “sıradan” kişilerin hikâyelerini ekrana taşırken, bir yandan da yarışmacılara “kendilerini sunma”, bir tür “pazarlama” fırsatı vermektedir. Andy Warhol’un da belirttiği gibi, söz konusu yarışmalarla herkes 15 dakikalığına ünlü olma şansını yakalayabilmektedir. Yarışma programları, sıradan insanların “ünlü” olma hayallerini beslerken, küresel dünyanın “zenginliğine” ulaşmanın en kestirme yolu, bir tür umut kapısı olarak empoze edilmektedir. Yarışma programlarının ve katılmak için başvuran kişilerin sayısındaki artış ile, Dünya’daki ekonomik krizler arasında yadsınamaz bir ilişki olduğu söylenebilir. Sözünü ettiğimiz iki veri arasındaki doğrudan korelasyon, 1929 Buhranı’yla birlikte ilk örneklerini göstermiştir. New York borsasının çöküşüyle başlayan ve tüm dünyaya yayılan bu kriz, Horace McCoy’un ünlü eseri “Atları da Vururlar”ortaya çıkarmış, eser daha sonra Sydney Pollack tarafından uzun metrajlı film olarak çekilmiştir. Atları da Vururlar adlı film, “Kim 500 milyar ister?”, “BBG”, “Pop Star”, “En Zayıf Halka”, “Dokun Bana” ve “Çarkıfelek”, ve son zamanlarda çok popüler olan “Var mısın Yok musun?” gibi yarışma programlarına da bir ölçüde ilham kaynağı olmuştur. Film, 1929’da Amerika’da yaşanan Büyük Buhran’da, krizden kurtulmak umuduyla bir grup insanın ödüllü bir dans yarışmasına katılmasını, ve onların trajik öykülerini anlatmaktadır. Türkiye’nin uzun yıllardır içinde bulunduğu ekonomik sıkıntılar ile bu yarışmaların popülerlik kazanması arasında da paralellikler gözlenmektedir. Örneğin, “Var mısın? Yok musun?” adlı yarışmada, sunucu, yarışmacılar, yarışmacı yakınları, stüdyo konukları ve izleyicilerden oluşan geniş bir grup, hep birlikte orada, o anda yaratılmış, suni mutlulukları ve hüzünleri paylaşmaktadırlar. Bir yandan “zengin” olma hayalleri kurulurken, bir yandan da krizle baş etmek için bir çeşit toplu terapi yapılmaktadır. Krizin dozu artıkça, yarışma programlarına başvuran kişilerin sayısı da artmaktadır. Araştırmanını temel sorusu; “Yarışma programları, yalnızca gerçeklik televizyonunun bir aracı mı, yoksa toplumların sosyal ve ekonomik türbülanslarının medyadaki yüzü müdür? Yukarıda kavramsallaştırmaya çalıştığımız konu için gerekli veriler, “Atları da Vururlar” filminin içeriğinden ve Türkiye’deki yarışma programları çerçevesinden yararlanılarak oluşturulacaktır

Anahtar Kelimeler:

Gerçeklik Televizyonu, Atları da Vururlar, Yarışma Programları, Ekonomik Kriz

The number of Quiz Shows increased since 2000’s as the icons of popular culture. These programs allow the broadcasting of the stories of ordinary people, on the other hand, they also provide opportunity to the contester to present themselves through the TV. As Andy Warhol said, 32 each people would have a chance to be a celebrity for 15 minutes by the several forms of shows. Apart from this, they are also perceived as a short way of catching the rich global world and personal hoping. There is a close relationship between the increasing number of quiz shows and the global economic crisis. The direct correlation between these two parameters was observed in 1929, during the American Great Depression when the New York stock exchange collapsed. The effect of the mentioned crisis is observed in the Horace McCoy’s novel named as “They Shoot Horses Don’t They?” which after a while was filmed by Sydney Pollack. “They Shoot Horses Don’t They?” has been an inspiration to several quiz shows until today, such as “Who wants 500 billion?”, “BBG”, “Pop Star”, “Touch Me” and the latest popular one “Deal or No Deal?” etc. The film is about the competition of a group of people in a dance organization, and their tragic stories about struggling with American Great Depression. It can be observed that, the increasing popularity of the quiz shows in Turkey also in relation with the economic crises which is influenced daily life for the recent years. For example, a wide group which is consisted of contesters, presenter, close relatives of contesters’, viewers at studio share produced happiness and unhappiness during the most popular quiz show “Deal or No Deal?” They make a kind of group therapy for to be reach and manage the result of current economic crisis. The more the effect of economic crises is increasing the more candidates willing to the shows are increase. The main question of the research is; “Are the quiz shows an instrument of the reality TV, or are they the reflection of the society’s turbulence on the media.” The answers to these questions will be examined from the theoretical background of the film and also theoretical frame of the quiz shows broadcasting on the Turkish TV channels.

Keywords:

Reality TV, “They Shoot Horses Don’t They?”, Quiz Shows, Economic Crisis,

PDF

___

Aydoğan, Filiz,(2004a). “Kitle Kültürü ve Sirk Kültürü”, MediaCat Yayınları, Medya ve Popüler Kültür Üzerine Yazılar, 9-27.
Aydoğan, Filiz, Tosun, Babur Nurhan. Tığlı, Mehmet (2004b) . “Televizyondaki Yarışma Programlarına Eleştirel Bakış ve Kurum İmajı”, MediaCat Yayınları, Medya ve Popüler Kültür Üzerine Yazılar,83–101.
Aydoğan, Filiz (2004c). “Bilginin Araçsallaşması ve Bilgilendirici Olarak Medya”, MediaCat Yayınları Medya ve Popüler Kültür Üzerine Yazılar, 57–69.
Best, Steven - Kellner, Douglas, Postmodern Teori (1998). Çev: Mehmet Küçük, İstanbul, Ayrıntı Yayınları.
Charon, J. Marie, Medya Dünyası (1993). Çev: Oya Tatlıpınar, İstanbul: İletişim Yayınları.
Coşkun, Zeki(2005). ABD-Türkiye Hattında Güldüren, Öldüren Yarış Atları da Vururlar, Önsöz yazısından, İstanbul: Yeni Yaz Yayınevi.
De Grazia,Sebastian, (1962), Of Time Work and Leisure, New York:The Twentieth Century Fund:
Erdoğan, İrfan(2004). “Tv’de Popüler Yarışma: Modern Gladyatörlerin Kansız Ölümü”, Bilim ve Ütopya, Nisan 2004, 16–19.
Gardels, Nathan (1998).“Soğuk Kuşatmadan Eğlendirmeye: Medya Sanayi Kompleksinin Yükselişi”, NPQ, (1998), cilt:1, say: 3, 6–7.
Hetsroni,Amir(2005). “ Globalization and Hierarchy through the eyes of a quiz show”, The European Journal of Social Sience Research, (2005). 18:4, 385-405.
Hoerschelmann, Olaf(2000). “Beyond the Tailfin:Education and Politics of Knowledge on Big Money Quiz Shows”, Journal of Communucition Inquiry, 24; 28April 2000, 177-194.
Köse, Hüseyin(2006). “Magazin Medyası ve Gençliğin Nevrotik Evrimi”, Selçuk İletişim Dergisi, (2006), Cilt:4, Sayı:2, 61-70.
MAUSS Marcel, The Gift, (1954), Illinois, U.K.:The Free Press Glencoe,
McBride, Sean ve diğerleri,(1993). Bir Çok Ses Tek Bir Dünya, Çev: Ertuğrul Özkök ve diğerleri,:. Ankara Unesco Türkiye Milli Komisyonu Yayını,
Richmond, J. Lee (1971). “A Time to Mourn and a Time to Dance: Horace McCoy’s (They Shoot Horses, Don’t They”, Twentieth Century Literatura, (Apr.,1971), Vol 17,No: 2, pp.91-100.
Redhouse İngilizce(1993) - Türkçe Sözlük, İstanbul: Redhouse yayınevi.
Sperring, Susanne-Strandvall(2008). “Viewers Experiences of a TV Quiz Show With Integrated Interactivity”, Journal of Human Computer Interaction, (2008), 24 (2), 214-235.
Tekelioğlu, Orhan(2009). ”Ver coşkuyu, acıt canı, kap reytingi”, Radikal İki, 24 Mayıs 2009.
Yaylagül, Levent(2009). “Yarışma Prgramları, Tüketim Kültürü ve Kültür Emperyalizmi”, Medya, Tüketim Kültürü ve Yaşam Tarzları, Der: Banu Dağtaş-Erdal Dağtaş,: 240-267.
Yaylagül, Levent (2004). “Yarışma Programları ve İdeolojisi” Eğitim. Popüler Kültür ve Gençlik, Özel Sayısı (2004:5), Sayı: 57, 180-188.
Zizek, Slavoj(2002). İdeolojinin Yüce Nesnesi, Çev.Tuncay Birkan İstanbul: Metis Yayınları.
İSMMMO Araştırması, (23.01.2009) “Hayaller Yarışıyor”, Sayı:2009/3. http://archive.ismmmo.org. tr/docs/basin/2009/bulten/23012009_HAYALLERYARISIYOR.pdf , 1-13
http://en.wikipedia.org/wiki/Colosseum www.tdk.gov.tr