21967

MÜZİK TÜRLERİNE İDEOLOJİK YAKLAŞIM: 1970-1990 YILLARI ARASINDAKİ TRT SANSÜRÜ

Kültürel modernleşmenin önemli bir parçası sayılan müzik reformu, Türkiye’de ulusallaşma ve batılılaşma idealleri doğrultunda gelişir. Amaç, Türk halkının gereksinimini duyduğu ulusal bir müzik yaratmaktır. Kökeni Arap ve Bizans müziğine dayandırılan Geleneksel Türk sanat müziğinden uzaklaşma çabaları, 1934 yılındaki radyo yayın yasağıyla sonuçlanır. Aynı şey 1970’lerde popüler müzikler için de görülür. Müzik Denetleme Kurulu, yayınlanacak parçaları denetlemekle yükümlüdür ve TRT, halkın müzik beğenisini kontrol etmek gibi bir misyon üstlenmiştir. Yazı, TRT’nin 1970 ve 1990 yılları arasındaki bu uygulamalarını konu etmekte ve denetim mekanizmasını tartışmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

TRT, müzik sansürü, batılılaşma

AN IDEOLOGICAL APPROACH TO MUSIC GENRES: CENSORSHIP AT TRT BETWEEN 1970-1990

The reform of music was an important part of cultural modernization project in Turkey which was planned both as nationalization and Europeanization.The aim of Westernization project is to try to construct a national music and that is what Turkish people needs. Traditional Turkish Art Music was left because ideologists declare that this music was not originaly Turk and source reach over to Arabic and Byzantine music. Government declared that this music was undesirable and banned from the radio station in 1934. The same thing was seen in popular music during 1970s. The TRT tried to form and control the musical taste of people by the rules of Music Auditing Committee. This paper examines the censorship at Turkish Radio-TV between 1970-1990 and discussing the editorial control.

Keywords:

TRT, censorship in music, westernization,

PDF

___

Akbaş, Arzu: Arabesk Kavgası Yine Alevlendi, Hürriyet, 28.5.2002.
Bailey, John: “The Role of Music in the Creation of an Afghan National Identity”, Ethnicity, Identity and Musi, ed. Martin Stokes, Berg, Oxford-New York, 1997.
Barnes, Ken: “Top 40 Radio”, Facing The Music, ed. Simon Frith, Pantheon Books, New York, 1992.
Eliot, T.S.: Kültür Üzerine Düşünceler, çev: Sevim Kantarcıoğlu, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1981.
Gökalp, Ziya: Türkçülüğün Esasları, Mili Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul, 1990. (ilk basım 1923).
Hasgül, Necdet: “Türkiye Popüler Müzik Tarihinde Anadolu Pop Akımının Yeri”, Folklora Doğru, Boğaziçi Üniversitesi Folklor Kulübü sayı: 62, İstanbul, 1996.
Hindemith, Paul: Türk Küğ Yaşamının Kalkınması İçin Öneriler, çev: Gültekin Oransay, Küğ Yayını, İzmir, 1983.
Kantarcıoğlu, Selçuk: Türkiye Cumhuriyeti Hükümet Programlarında Kültür, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1987.
Keskin, Adnan: Terketmedi Sansür Bizi, Radikal, 8.12.2001.
Kutluk, Fırat: Türkiye’deki Pop Müzik Akımlarının Kültürel Çözümlemesi, (yayınlanmamış doktora tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir, 1994.
Oransay, Gültekin: “Çoksesli Musiki”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, c: 6, İletişim Yayınları, İstanbul, 1983.
Oransay, Gültekin: Atatürk ve Küğ, Küğ Yayını, İzmir, 1985.
Özbek, Meral; Orhan Gencebay Arabeski, İletişim Yayınları, İstanbul, 1991.
Rothenbuhler, E.W - McCourt, T.: “Ticari Radyo ve Popüler Müzik: Seçim Süreçleri ve Etki Faktörleri”, Popüler Müzik ve İleşitim, ed. James Lull, çev: Turgut İblağ, Çivi Yazıları, İstanbul, 2000.
Savage, John: “The Enemy Within: Sex, Rock and Identity”, Facing The Music, ed. Simon Frith, Pantheon Books, New York, 1992.
Stokes, Martin: The Arabesk Debate, Clarendon Press, Oxford, 1992.
Stokes, Martin: Ethnicity, Identity and Music, Berg, Oxford-New York 1997.
Tura, Yalçın: “Cumhuriyet Döneminde Türk Musikisi”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, c: 6, İletişim Yayınları, İstanbul, 1983.
TRT 1. Hafif Türk Müziği Özel Danışma Kurulu Toplantısı, TRT Müzik Dairesi Başkanlığı Yayınları no: 22, Ankara, 1980.
TRT Hafif Müzik Repertuvarı 1966-1990, Müzik Dairesi Başkanlığı, Müzik Dairesi Yayınları, Yayın no: 49, Ankara.
TRT Hafif Müzik 3. Özel Danışma Kurulu Toplantısı, Müzik Dairesi Başkanlığı, Ankara, 1990.
TRT 2001 Genel Yayın Planı, Yayın Planlama Koordinasyon ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığı, Ankara.
Türkiye Radyoları 2001 Yılı Söz ve Müzik Programları Yapım ve Uygulama Talimatı, Radyo Dairesi Başkanlığı, Ankara, 2001.