SIRA DIŞI BİR EĞİTİM TARTIŞMASI: OKULUN ÖLÜMÜ

Çağdaş Batı kültürünü eleştirilerinin hedefi haline getiren Avusturyalı filozof ve toplum bilimci Ivan Illich’in (1926-2002) düşüncelerinin temelini toplumsal kurumların yapısına, işlevine ve işleyişine karşı yöneltmiş olduğu ağır ithamlar oluşturmaktadır. Illich özellikle toplumsal kurumların kendi işlevlerinin dışında farklı amaçlara yönelmelerine, insanlar arası ilişkileri hiyerarşik bir boyutta ele almalarına, insanların düşüncelerini ve davranışlarını şekillendirmelerine, insanların üzerinde bir baskı oluşturarak onları pasifleştirmelerine ve özgürlüğü tehdit edici hale getirmelerine şiddetle karşı çıkmaktadır. O, bu karşı çıkışlarında bütün kurumlara kaynaklık etmesi bağlamında en çok eğitim kurumunu hedef almaktadır. Eğitim kurumuna yönelttiği eleştirilerinde okulun araçsallaştırılmasını tartışmakta ve okul sisteminin görünmeyen yüzünü göstermeye çalışmaktadır. Eğitimin sadece okul yoluyla değil de insanın tüm yaşamını kapsayacak şekilde oluşturulması gerektiğini dile getiren Illich’in 1971 yılında yayınlanan Okulsuz Toplum adlı eserinde sonradan onun adıyla özdeşleşen “okulsuzlaşma” meselesini irdelemektedir. Bu eserinde Illich kurumsallaşmış okul ve kurumsallaşmış okulun neden olduğu açmazları ele almakta ve hâlihazırdaki okul sisteminin kaldırılmasından yani okulun ölümünden söz etmektedir. Bununla yetinmeyen Illich okula karşı alternatif bir sistem olarak da “öğrenim ağları”nı önermektedir. Bu çalışmada da Illich’in okul sistemine yönelik eleştirileri ve okula karşı sunmuş olduğu çözüm önerisi değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler:

Ivan Illich, Eğitim, Okul Eleştirisi, Okulsuzlaşma, Öğrenim Ağları

AN EXTRAORDINARY EDUCATIONAL DISCUSSION: DEATH OF THE SCHOOL

ABSTRACT The basis of the thoughts of the Austrian philosopher and social scientist Ivan Illich (1926-2002), who made contemporary Western culture the target of his criticisms, was the heavy accusations he made against the structure, function and functioning of social institutions. Illich, in particular, strongly opposed the social institutions' orientation towards different purposes beyond their own functions, their handling of human relations in a hierarchical dimension, the shaping of people's thoughts and behaviors, their pacification by putting pressure on people and making them threatening freedom. He mostly targeted educational institutions in the sense that he was a source for all institutions in these oppositions. In his criticism of the educational institution, he was discussing the instrumentalization of the school and trying to show the invisible face of the school system. Stating that education should be created not only through school but also to encompass the whole life of the human being, Illich's work titled Deschooling Society, published in 1971, was examining the issue of “deschooling” which later became synonymous with his name. In this work, Illich dealt with the impasses caused by the institutionalized school and the institutionalized school and talked about the abolition of the current school system, that is, the death of the school. Not satisfied with this, Illich also proposed “learning networks” as an alternative system to the school. In this study, Illich's criticism of the school system and his solution proposal against the school will be evaluated.

Keywords:

Ivan Illich, Education, Criticsim of School, Deschooling, Learning Networks,

PDF

___

Canatan, K. (2018). Eğitim Felsefesi. İstanbul: Beyan Yayınları.
Cayley, D. (2018). Ivan Illich İle Söyleşiler. (Çev. Berk İlke Dündar). İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
Durakoğlu, A. ve Altıparmak, İ. B. (2019). Eleştirel Pedagoji, F. Manav (Ed.), Eğitim Felsefesi içinde (ss.179-188). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Gatto, J. T. (2019). Aptallaştıran Eğitim. (Çev. Serbun Behçet). İstanbul: Pedagoji Yayınları.
Günay, C. A. (2019). Okulsuz Toplum. Akademik MATBUAT Dergisi, 3(2), 93-101.
Illich, I. (2018). Şenlikli Toplum. (Çev. Ahmet Kot). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. Illich, I. (2019). Okulsuz Toplumdan Sonrası. (Çev. E. Mine Tan). Ankara Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 21(1), 283-298.
Illich, I. (2020). Okulsuz Toplum. (Çev. Kübra Öztürk). İstanbul: Şule Yayınları.
İnal, K. (2019). Bazı Paradigmalarda Eğitim ve Özgürlük İlişkisi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 25(2), 795-820.
Ozan, C. (2019). Batı Düşünürlerinin Eğitim Düşünceleri ve Eleştirel Pedagoji, R. Y. Kıncal (Ed.), Eğitim Felsefesi içinde (ss. 97-138). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Sarıtaş, D. (2018). Modern Dünyanın Bunalımı Karşısında Radikal Bir Eleştiri ve Alternatif Çözümler: Ivan Illich. İstanbul: Cinius Yayınları.
Sönmez, V. (2019). Eğitim Felsefesi. Ankara: Anı Yayıncılık.
Spring, J. (1991). Özgür Eğitim. (Çev. Ayşen Ekmekçi). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Tan, E. M. (2019). I. Illich ve Okulsuz Toplum. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 16(2), 45-59.
Toker Gökçe, A. (2012). Eğitimde Radikal Düşünürler ve Görüşleri, N. Gökalp & Ş. Çelik (Eds.), Eğitim Felsefesi içinde (ss. 135-147). İstanbul: Lisans Yayıncılık.
Varlıkgörücüsü, N. ve Şahin, M. (2018). Radikal Felsefe, Eleştirel Pedagoji ve Okulsuz Toplum. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 7(3), 75-82.
Yıldırım, A. (2013). Eleştirel Pedagoji Paulo Freire ve Ivan Illich’in Eğitim Anlayışı Üzerine. Ankara: Anı Yayıncılık.