Gizem ENGİN, Selçuk UYGUN

Osmanlı'dan günümüze okuma yazma öğretimi

Bu çalışmada, Osmanlı döneminden günümüze ilk okuma-yazma öğretiminin gelişimi incelenmiştir. Osmanlı döneminde ilk okuma-yazma öğretimini gerçekleştiren kurumlar olarak Sıbyan okulları görülür. Medreselerde ve özellikle temel eğitimin verildiği Sıbyan Mekteplerinde Kur'an ve bazı din kitaplarını okuyabilmeleri için öğrencilere genellikle ezberden okumanın öğretildiği, yazmanın ise sadece öğretmenin uygun gördüğü öğrencilere gösterildiği görülmektedir. Osmanlı döneminde ilk okuma öğretimine yönelik çeşitli uygulamalar yapılmaya çalışılmış, fakat bu uygulamaların istenilen başarıya ulaşamadığı görülmüştür. Gerek öğretim yöntemlerinin zorluğu, gerek öğretmenlerin nicel ve nitel yetersizlikleri, gerekse tebaadaki bilinçlenmenin yetersizliği bu durumun sebebi olarak görülebilir. Cumhuriyet döneminde ise okuma yazma öğretimi konusunda birçok iyileştirme ve yaygınlaştırma çalışması yapılmıştır. Bunlardan en önemlisi harf devrimi ve okuma yazma seferberliği olarak karşımıza çıkmaktadır. İlk okuma yazma öğretiminde kullanılan yöntemlerde çeşitli zamanlarda yapılan farklı uygulamalar olmuştur. Bu farklı yöntemlerin seçiminde, Türk dilinin yapısına ve özelliklerine uygunluğun ve öğretim yöntemlerindeki gelişmelerin dikkate alınmasının önemi açıkça görülmektedir.

The development of the education of read-write from the ottoman period till today

This study has analyzed the development of the education of read-write from the Ottoman period till today. In Ottoman period, Sıbyan Schools (Ottoman elementary-primary schools) are the first institutions observed to have practiced the education of read-write. In madrasas and Sıbyan schools, where basic education was practiced, we see that students were taught to read from memory in order to read Quran and some other religious sources, and that only the students of whom the teacher approved were taught to write. There were various attempts to develop the education of first literacy in Ottoman period; however, those applications are observed to have been unsuccessful attempts. The difficulty of the Arabian writing system, the inefficiencies of the educators in terms of quality and quantity, and the insufficient awareness of the public as well might be accounted for the reasons of that case. In Republic period, there were many attempts to enhance and expand the education of read-write. The most significant among them, we may say, is the alphabet revolution and literacy campaign. There have been distinctive applications of methods in various times, which were used for the education of the first read-write. It is obviously seen that the advances in teaching methods and the suitability of the structure and the characteristics of Turkish language are significant in the choice of such distinctive methods.

PDF

___

Ağar, Mehmet Emin (2010), Türkçe Öğretimini Tarihi, Erişim: http://turkcede.org/yabanci-dil-ogretimi/turkce-ogretiminin-tarihcesi.html
Akyol, Hayati (2005), Türkçe İlk Okuma - Yazma Öğretimi. Ankara : Pegem A Yayıncılık..
Akyüz,Yahya (2009), Türk Eğitim Tarihi. Ankara : Pegem A Yayıncılık. .
Aslan, Battal (1991). İlköğretim Kurumlarında Çalışan Sınıf Öğretmenlerinin Teftiş Raporu ile Değerlendirilmesi Üzerine Bir Araştırma. Ankara: G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi.
Atuf, Nafi (1930). Türkiye Maarif Tarihi l.kitap.İstanbul: Milliyet Matbaası.
Binbaşıoğlu, Cavit (2004). İlkokuma Yazma Öğretimi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
Cemaloğlu, Necati (2000). İlkokuma Yazma Öğretimi. Ankara: Nobel Yayınevi.
Cihan,Ahmet (2007). Osmanlı'da Eğitim. İstanbul: 3F Yayınevi.
Demirtaş,Zülfü (2007). Osmanlı'da Sıbyan Mektepleri ve İlköğretimin Örgütlenmesi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi.l7(l):173-183.
Demirtaş, Bahattin (2008). Atatürk Döneminde Eğitim Alanında Yaşanan Gelişmeler. Gazi Akademik Bakış. 1(2): 155-176.
Ergin, Osman (1939). Türkiye Maarif Tarihi. İstanbul: Osmanbey Matbaası.
Ergün, Mustafa (2005). Medreseden Mektebe Osmanlı Eğitim Sistemindeki Değişme. Türkiye Sanal Eğitim Bilimleri Kütüphanesi.Erişim: http://www.egitim.aku.edu.tr/ergun3.htm. 29.01.2005.
Göğüş, Beşir (1989). Anadili Olarak Türkçe'nin Öğretimine Tarihsel Bir Bakış. (Kaynak: TDAY-Belleten 1970, TDK Yay.:319, Ankara 1989) Erişim: http://turkoloji.cu.edu.tr/ DILBILIM/goğus.pdf
Güleryüz, Hasan (2008). Türk Dili.Türkçe Öğretimi. (Editörler: Atilla Tazebay, Süleyman Çelenk), Ankara: Maya Akademi Yayın Dağıtım.
Güneş, Firdevs (2005). Ses Temelli Cümle Yöntemi. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim. Yıl:6 Sayı: 69 Erişim: http://yayim.meb.gov.tr/dergiler/sayi69/index-gunes.htm
Kaçalin, Mustafa (2000). Selim Sabit Efendinin A,B,C Çalışmaları, Uluslar arası Vize Tarih ve Kültürü Sempozyumu Türkiye'nin İlk Pedogogu Vize'li Selim Sabit Efendi. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.
Karakuş, İdris (2006). Atatürk Döneminde Eğitim Sisteminde Türkçe Öğretimi. Ankara.:TDK Yayınları.
Karasar, Niyazi (1999) Bilimsel Araştırma Yöntemi, Ankara: Nobel Yayınevi.
Kavcar, Cahit; Oğuzkan, Ferhan ve Sever, Sedat. (2004). Türkçe Öğretimi. Ankara: Engin Yayınevi.
Kazancı, Hilal. (2007). "Osmanlıdan Günümüze Okuma Yazma Yöntemleri ve Karşılaştırılması".Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Projesi, Kahramanmaraş.
Koçer, Hasan Ali (1970). Türkiye'de Modern Eğitimin Doğuşu ve Gelişimi. İstanbul:Milli Eğitim Basımevi, Talim Terbiye Dairesi Yayınları, 12 Eğitim Serisi.
M.E.B. (1948). İlkokul Programı .İstanbul:Milli Eğitim Bakanlığı,s.91-92.
M.E.B. (2004). Tebliğler Dergisi, Cilt:67, Sayı: 2563. Erişim: http://yayim.meb.gov.tr/dergiler/ pdf725 63.pdf
M.E.B. (2004). Türkçe Öğretim Programı Kılavuzu. Ankara: MEB Yayınevi. M.E.B.(2009). Türkçe Dersi Öğretim Programı. Erişim: http://ttkb.meb.gov.tr.
Sakaoğlu, Necdet (1991). Osmanlı Eğitim Tarihi. İstanbul: İletişim Yayınları.
Şahbaz, Namık Kemal (2004). Türkçe Öğretimi Açısından Elifba Kitapları. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı. İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Malatya.
Şimşir, Bilal N. (1992). Türk Yazı Devrimi, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları XVI. Dergisi Sayı 60.
Turan, Mehmet ve Akpmar, Burhan (2008). İlköğretim Türkçe Dersi İlkokuma- Yazma Öğretiminde Kullanılan Ses Temelli Cümle ve Bitişik Eğik Yazı Yöntemlerinin Değerlendirilmesi.Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 18(1) : 121-138.
Uçar, Kemal Özgür Doğan (2001). "Okuma Yazma Öğretiminde Kullanılan Yöntemlerin Etkililiğinin Karşılaştırılması". Niğde Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi. Niğde.