Osmanlı Toplumunda Aidiyetlik Duygusuna Bir Örnek: Ahmet Rüstem (Alfred Bilinski) Bey

Osmanlı Devleti içerisinde değişik din ve ırka mensup birçok insan yüzyıllar boyunca barış içerisinde yaşamışlardır. Bu barış şu an bile dünya toplumlarına örnek olacak niteliktedir. Fakat Osmanlı’nın zayıflamaya başlaması, adeta fırsat bekleyen Avrupa devletlerinin siyasi beklentileri sebebiyle yaptıkları faaliyetler bu sosyal barışı olumsuz yönde etkilemiştir. Bu devletler amaçları için azınlıkları bir araç olarak kullanmışlardır. Fransız ihtilali ile yayılan milliyetçilik akımı da yine Avrupalılar tarafından Osmanlı Devleti’nin parçalamak için kullanılmıştır. Bu dış müdahaleler, yüzyıllardır huzur içinde yaşayan Osmanlı toplumunu olduğu gibi, kendi toplumları içerisindeki huzurlarını da olumsuz etkilemiştir. Bütün bu müdahalelere rağmen Osmanlı toplumuna karşı sorumluluklarını bilen birçok azınlık mensubu insanda mevcuttu. Şüphesiz bu sorumluluk “aidiyetlik” duygusuydu. Bu çalışmamızda Ahmet Rüstem Bey’in şahsında bu duygunun nasıl bir vatan sevgisine dönüştüğünün sadece bir örneğini vermeye çalıştık.

An Example for State of Belonging Within the Ottoman Community: Mr. Ahmet Rüstem (Alfred Bilinski)

Numerous people belonging to different religions and races had lived in peace within the Ottoman community for centuries. This peace was likely to be a good example even for the today’s commuties of the world. However after the Ottoman State started to weaken, this social peace had been affected negatively by the political activities of the European States that were anticipating for such an environment. These states had utilized the minorities within the Ottoman State as medium. Also the notion of nationalism became widespread after the French Revolution had been disposed by the European States in order to dismember the Ottomans. These intruders not only demolished the long lasted peace environment among Ottomans but also the serenity within their own societies. In spite of all these interventions there were many minority members that had carried out their responsibilities for Ottoman Society. Definitely this sense of responsibility was because of the “state of belonging”. In this study we just tried to examplify how this belongingness had turned into a patrotism for Mr. Ahmet Rustem.

PDF

___

Arşiv Belgeleri:
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, Fon Kodu: 30..18.1.1, Yer No: 4.39..2, Sayı:1222, Dosya No: 109-15, Tarih, 26/11/1921.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, Fon Kodu: 30..18.1.1, Yer No: 6.46..5.,Sayı: 2185, Dosya: 118-27, Tarih: 18/01/1923.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Fon Kodu: DH. SAİDd (Dâhiliye Defterler), Dosya No: 1, Gömlek No: 640, Tarih: 29/Z/1236.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Fon Kodu: İ. HRC. (İradeler – Hariciye), Dosya No: 427, Gömlek No: 1329/Z-06, Tarih: 21/Z/1329.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Fon Kodu: İ. MBH (İradeler / Mabeyn-i Hümayun), Dosya No:15, Gömlek No: 1332/C-026, Tarih: 25/C/1332.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Dosya No: 2885, Gömlek No: 57, Fon Kodu: HR SYS (Hariciye Siyasi), Tarih: 30/06/1918.
T.B.M.M. Arşivi, T.B.M.M. Âzasının Tercüme-i Hal Kâğıdı Örneği, T.B.M.M. Arşivinde bulunan Birinci Dönem Milletvekilleri Dosyaları, 21 nolu belge.
Kitap ve Makaleler:
AÇIKSES, Erdal, Amerikalıların Harput’taki Misyonerlik Faaliyetleri, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2003.
“Ahmet (Alfred Rüstem) Bey” Maddesi; Türk Ansiklopedisi, “Cilt I, İstanbul, 1968
AHMET Rüstem, Cihan Harbi ve Türk-Ermeni Meselesi (La Guerre Mondıale et La Qustıon Turco – Armênıenne, Çeviren Cengiz Aydın, Bilge Kültür Sanat, İstanbul, 2001.
AKYILMAZ Gül, “Tanzimat’tan Önce ve Sonra Osmanlı Devleti’nde Gayrimüslimlerin Hukuki Statüsü”, Yeni Türkiye Dergisi, Mart-Nisan, Ankara, 2001, s. 671-686.
ARIBURNU Kemal, Sivas Kongresi; Samsun’dan Ankara’ya Kadar Olaylar ve Anılar, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 1997.
AŞKUN Vehbi Cem, Sivas Kongresi, İnkılâp Kitabevi, İstanbul, 1963.
DENİZLİ Hikmet, Sivas Kongresi Delegeleri ve Heyet-i Temsiliye Üyeleri, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1996.
EROL Mine, Osmanlı İmparatorluğu’nun Amerika Büyük Elçisi A. Rüstem Bey, Bilgi Basımevi, Ankara, 1973.
GOLOĞLU Mahmut; , Sivas Kongresi, Başnur Matbaası, Ankara, 1969.
GÜLER Ali, Osmanlı’dan Cumhuriyete Azınlıklar, Türkar Yayınevi, Ankara, 2007.
KILIÇ Davut, Osmanlı İdaresinde Ermeniler Arasındaki Dini ve Siyasi Mücadeleler, Asam Yayınları, Ankara, 2000.
KODAMAN, Bayram; II.Abdulhamid Devri Doğu Anadolu Politikası, Türk Kültürü Araştırmaları Enstitüsü Yayınları, Ankara, 1987.
KURAN Ercüment, Türkiye’nin Batılılaşması ve Milli Meseleler, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara, 1997.
ORTAYLI İlber, “Osmanlı İmparatorluğu’nda Millet Sistemi”, Türkler Ansiklopedisi, Yeni Türkiye Araştırma ve Yayın Merkezi, Cilt X, Ankara, 2002.
ÖZGÜREL Avni, “Polonyalı Türk Milliyetçisi”, 25.01.2004 Tarihli Radikal Gazetesi.
Sâlnâme-i Nezâret-i Umûr-ı Hariciyye (Osmanlı Dışişleri Yıllığı); Cilt II, Cilt III, Cilt IV, (Yayına Hazırlayan Ahmet Nezihi Galitekin), İşaret Yayınları, İstanbul, 2003.
ŞİMŞİR Bilal, “Amerika’daki Ermeni Propagandası ve Büyükelçi Ahmet Rüstem Bey”, Ermeni Araştırmaları Dergisi, Cilt I, Sayı 2, Ankara, 2001, Haziran-Temmuz-Ağustos, s. 30-48.
UNAN Fahri, “Atatürk ve Türk Kültürü”, Yörtürk Dergisi, Yıl 10, Sayı 60, Mart-Nisan, Ankar, 2005.
UZUN Turgay, “ Osmanlı Devleti’nde Toplumsal Yapı ve Ermeni Hareketi”, Ermeni Araştırmaları 1. Türkiye Kongresi, Cilt III, Ermeni Araştırmaları Yayını, Ankara, 2003. s.65-78
YARAMIŞ Ahmet, “Ermeni Cemaati Arasında Yaşanan Mezhep Kavgası ve Bunda Amerikalı Misyonerlerin Rolü (1831-1855)”, Arayışlar, Yıl 8, Sayı 16, İstanbul, 2006, s.160-172