Merkezçevre yaklaşımı bağlamında 1980 sonrası Mardin siyasetinde öne çıkan ana eğilimler

Merkez-çevre yaklaşımı siyaset bilimi, ekonomi ve sosyoloji başta olmak üzere pek çok disiplin tarafından iktidar, güç ve hegemonya ilişkilerini çözümlemede yaygın olarak kullanılmaktadır. Siyaset bilimi açısından merkez-çevre yaklaşımı toplumu, iktidar araçlarına sahip olanlar ve olmayanlar şeklinde ikili bir tasniften hareketle açıklamaya çalışmaktadır. Toplumsal olayların ikili bir tasniften hareketle açıklanmaya çalışılması kültürel, dini, etnik gibi çeşitlilik unsurlarının homojenize edilmesi yönünde bir ön kabulü içerse de toplumsal çeşitliliği yansıtmasına imkân vermesi açısından her merkez-çevre kendi içinde altmerkez ve altçevrelere sahiptir. Doğası gereği her toplumun yapısı farklı olduğundan siyasal, etnik, dini, kültürel vb. sosyal olgular merkez-çevre ilişkilerinin çözümlenmesinde kilit bir öneme sahiptir. Mardin, geçmişten günümüze dini anlamda Müslüman ve gayrı Müslimlerin, etnik anlamda ise Arap, Kürt, Süryani, Yezidi, Keldani gibi etnik unsurların birlikte yaşadıkları bir kenttir. 1980li yıllara kadar kentlilik Mardin yerel siyasetini besleyen ana damar olmakla birlikte 1980 sonrası dönemde bunun değişmeye başladığı görülmektedir. Günümüzde Mardinde; merkezin muhafazakârlaşması ve etnik kimliğin siyasallaşması yönünde iki ana siyasal eğilimin ön plana çıktığı görülmektedir. Çalışmada merkez-çevre yaklaşımından hareketle ortaya çıkan bu eğilimler üzerinde durulacaktır.

The mainstreams of Mardin politics in post 1980 on the context of centreperiphery approach

Centre-periphery approach is widely used by many disciplines especially political science, economics and sociology in analysing the relations between the politics rule, power and the hegemony. As for the political science, this approach endeavours to explain the political competition procedure by a dual classification of the ones who have the power instruments and who lack of them. The attempt to explain the social events through a dual classification, this bears a pre-requisite towards the homogenisation of some diversities such as cultural, religious and ethnical, though, as it provides for the reflection of the societal diversity every centre-periphery has sub-centers and sub-neighbourhoods within itself. Naturally, as every society has a different structure; political, ethnical, religious, cultural and so on social concepts have key roles in anlaysing the centre-periphery relations. Mardin is a city where religiously Moslems and Non- Moslems and ethnically Arabs, Kurds, Syriacs, Yezidis, Khaldanis and so on ethnicities has lived together for a long time. Although urbanism has been the main factor that has fed the Mardin s local politics until 1980s, after then this situation has started to change. Today, in Mardin politics, it is observed that two chief inclination has emerged towards the centre being conservative and ethnical identity being politicized. In this study, main inclinations in Mardin politics will be focused on through the centre- periphery approach.

PDF

___

Ayata, Sencer & Güneş Ayata, Ayşe (2002), Ethnic and Religious Bases of Voting, Politics, Parties and Elections in Turkey, (Ed. S. Sayarı & Y. Esmer), Lynne Rienner Publishers, London.
Açıkel, Fethi Açıkel (2006), Entegratif Toplum ve Muarızları: Merkez Çevre Paradigması Üzerine Eleştirel Notlar, Toplum ve Bilim, Sayı: 105.
Aydın, Suavi; Ünsal, Süha; Emiroğlu, Kudret & Özel, Oktay (2001), Mardin Aşiret-Cemaat-Devlet, Tarih Vakfı Yay. İstanbul.
Berger, Peter L. & Luckmann (2008), Thomas, Gerçekliğin Sosyal İnşası, (Çev. V. S. Öğütle), Paradigma Yayınları, İstanbul.
Bila, Hikmet (2008), CHP 1919-2009, 2. Baskı, Doğan Kitap, İstanbul.
Castells, Manuel (1997), Kent, Sınıf ve İktidar , (Çev: A. Erendil), Bilim Sanat Yayınları, Ankara.
Castells, Manuel (2008), Enformasyon Çağı: Ekonomi, Toplum ve Kültür, Cilt: II, (Çev. E. Kılıç), İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
Coulon, Alain (2010),Etnometodoloji, (Çev. Ü. Tatlıcan), Küre Yay. İstanbul.
Duverger, Maurice (1993), Siyasi Partiler, (Çev. E. Özbudun), Bilgi Yay., İstanbul.
Elias, Norbert (2000), Uygarlık Süreci, Cilt: I, (Çev. E. Ateşman), İletişim Yay., İstanbul.
Emerson, Robert, M., Fretz, Rachel, I. & Shaw, Linda, L. (2008), Alan Çalışması, (Çev. A. E. Koca), Birleşik Yay. Ankara.
Foucault, Michael (2007), İktidarın Gözü, (Çev. I. Ergüden), Ayrıntı Yay., İstanbul.
Heper, Metin (2011), Türkiyenin Siyasal Hayatı, (Çev. K. Göksel), Doğan Kitap, İstanbul.
Hobsbawm, Eric, J. & Ranger, Terence (2006), Geleneğin İcadı, (Çev. M. M. Şahin), Agora Kitaplığı, İstanbul.
Karpat, Kemal H. (1996), Türk Demokrasi Tarihi, Afa Yayınları, İstanbul.
Karpat, Kemal, H. (2007), Türkiyede Siyasal Sistemin Evrimi, 1876-1980 (Çev: E. Soğancılar), İmge Kitabevi, Ankara.
Kayalı, Kurtuluş (2009), Türk Düşünce Dünyasında Yol İzleri, İletişim Yay. Ankara.
Koselleck, Reinhart (2009), Kavramlar Tarihi Politik ve Sosyal Dilin Semantiği ve Pragmatiği Üzerine Araştırmalar, (Çev. A. Dirim), İletişim Yay., İstanbul.
Kümbetoğlu, Belkıs (2008), Sosyolojide ve Antropolojide Niteliksel Yöntem ve Araştırma, Bağlam Yay. İstanbul.
Mardin, Şerif (2004), Türk Siyasasını Açıklayabilecek Bir Anahtar: Merkez-Çevre İlişkileri, Türkiyede Toplum ve Siyaset, C:I, (Der. M. Türköne & T. Önder), İletişim Yayınları, İstanbul.
Mumford, Lewis (2007), Tarih Boyunca Kent, (Çev. G. Koca & T. Tosun), Ayrıntı Yay., İstanbul.
Neuman, W. Lawrence (2009), Toplumsal Araştırma Yöntemleri, Cilt: I, (Çev. S. Özge), Yayınodası Yay. İstanbul.
Neuman, W. Lawrence (2009), Toplumsal Araştırma Yöntemleri, Cilt: II, (Çev. S. Özge), Yayınodası Yay. İstanbul.
Özcoşar, İbrahim (2009), Merkezileşme Sürecinde Bir Taşra Kenti Mardin 1800- 1900, Mardin Artuklu Üniversitesi Yayınları, No: 1, Mardin.
Punch, Keith, F. (2011), Sosyal Araştırmalara Giriş, (Çev. D. Bayrak, H. B. Aslan & Z. Akyüz), Siyasal Kitabevi, Ankara.
Sarı, Engin (2010), Mardinde Kültürlerarasılık, İletişim Yayınları, İstanbul.
Shils, Edward (2002), Merkez ve Çevre, (Çev. Y. Z. Çelikkaya), Türkiye Günlüğü, Sayı: 70.
Therborn, Göran (1996),Modernlik Yoluyla Modernliğe Giden Yollar, Postmodernizm ve İslam, Küreselleşme ve Oryantalizm, (Der. A. Topçuoğlu & Y. Aktay), Vadi Yayınları, Konya.
Wirth, Louis (2002), Bir Yaşam Biçimi Olarak Kentlileşme, 20. Yüzyıl Kenti, (Der. & Çev: B. Duru & A. Alkan), İmge Yayınları, Ankara.
Yıldız, Mehmet Zeydin (2007), Mardinin Cumhuriyet Dönemi Demografik Gelişimi, Makalelerle Mardin II Ekonomi- Nüfus-Kentsel Yapı, (Yay. Haz. İ. Özcoşar, Mardin Tarihi İhtisas Kütüphanesi Yayın No: 8, Mardin. http://www.tuik.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 24. 08. 2011).
Mülakat Yapılan Kişiler:
1943 Mardin Doğumlu, Erkek, Üniversite Mezunu, Mali Müşavir.
1955 Mardin Doğumlu, Erkek, Üniversite Mezunu, Doktor/Sanayici.
1959 Mardin Doğumlu, Erkek, Üniversite Mezunu, Tüccar/Çiftçi.
1962 Kızıltepe Doğumlu, Erkek, Üniversite Terk, Tüccar/Çiftçi.
1966 Mardin Doğumlu, Erkek, Üniversite Mezunu, Mimar/Müteahhit.
1969 Mardin Doğumlu, Erkek, Üniversite Terk, Serbest Meslek.