İsmail ERDOĞAN

Kethudazade Arif Efendi ve Felsefi Görüşleri

Kethüdazâde Arif Efendi, 1777- 1849 yılları arasında yaşamış ve kendi döneminde meşhur olmuş Osmanlı ilim adamlarından birisidir. Aklî ve naklıi ilimlerin bir çoğunda söz sahibi olduğu söylenir. Özellikle de felsefe alanında bir filozof olarak kabul edilmektedir. Kethüdazâde daha çok Beşiktaş Cemiyet-i îlmiyyesi'nde özel felsefe dersleri vermekle tanınmıştır. Kendisi hiç bir eser yazmamış ancak öğrencisi Binbaşı Emin Efendi, onun derslerde ve ders dışında anlattıkları şeyleri Menâkıb-ı Kethüdazâde Muhammed Arif adında bir eserde toplamıştır. Çalışmamızda bu eserdeki bilgiler esas alınmıştır.

Kethüdazade Arid Effendi and His Philosophical Opinions

Kethüdazâde Arif Efendi, an Ottoman scholar, had lived between 1777 and 1849 and became famous in his time. He was appointed in different government office. At the same time, he learned the rational and religious sciences, Arabic, Persian and Turkish literature. However, he was an Islamic philosopher. He didn't write any work. But, Emin Efendi, his student, wrote an autograph book about him (Menâkıb-ı Kethüdazâde Muhammed Arif). We are going to research his philosophical and mystical opinions.

PDF

___

AHMED LÜTFİ EFENDİ, Vak'anüvîs Ahmed Lütfi Efendi Tarihi-l, Transkripsiyon, Ahmet Hezarfen, İstanbul, 1999.
ARABÎ, Muhyiddin, Fusûs ül-Hikem, çev. Niyazi Gencosman, İstanbul, 1992.
AYDIN, Mehmet, Din Felsefesi, İzmir, 1987.
BURSALI Mehmet Tahir, Osmanlı Müellifleri, C.II, haz. A.Fikri Yavuz-İsmail Özen, İst. 1972.
CEVDET PAŞA, Tarih-i Cevdet, C. XII, Dersaadet, 1309.
PLATON, Timaios, çev. Erol Güney- Lütfı Ay, İstanbul, 1997.
EMİN EFENDİ, Menâkıb-ı Kethudâzâde el-Hac MehmedÂrif Efendi, İstanbul, 1305. http://server3003.freeyellow. com/hopegiver2/mas6dh. html
IRAKÎ, Fahruddin, Lemâat/Pan/fc/ar, çev. Saffet Yetkin, İstanbul; 1992.
KASABBAŞIZÂDE, İbrahim, Risale Teteallaku bi Ahvâli'l- İşrakîyyin, (İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kütüphanesi (Muallim Cevdet), numara: 434.
KUR'AN-I KERİM
LEIBNIZ, G. Wilhelm, Metafizik Üzerine Konuşma, çev. Afşar Timuçin, İstanbul, 1999.
el-MATURİDÎ, Ebu Mansur, Kitabu't-Tevhid, tahkik ve takdim, Fethullah Huleyf, İstanbul, 1979.
MÜNECCİMBAŞI, Ahmet Dede, Müneccimbaşı Tarihi, I, (Tercüman 1001 Temel Eser).
NÜZHET, Sa'deddin, "Arif. Kâhya Zade Arif, İslam -Türk Ansiklopedisi, C.I, İstanbul, 1359-1940.
NEV'İ EFENDİ, İlimlerin Özü/ "Nelâyic el-Fünûn", haz. Ömer Tolgay, İstanbul, 1995.
ÖZDEN, H. Ömer, "İbn Sina ve Liebniz'de Kötülük Problemi", Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S. XIII, Erzurum, 1997.
SAMİ, Şemseddin, Kamusu'l- A'lam, C. 4, İstanbul, 1306'dantıbkıbasım, Ankara, 1996.
SERTOĞLU, Mithat, "İstanbul", İslam Ansiklopedisi, C. V-II, Eskişehir, 1997.
ŞEHRİSTANİ, el-Milel ve'n-Nihal, C.I-II, tah. E. Ali Mehnâ-Ali Hasan Fâûr, Beyrut/Lübnan, 1414/1993.
TAŞKÖPRÜZÂDE, İsameddin Ahmed Efendi, Mevzuâtu'l-Ulûm, I, çev.. Kemaleddin Mehmed Efendi, İstanbul, 1313.
UZUNÇARŞILI, İ. Hakkı, Nizam-ı Cedid Ricalinden Valide Sultan Kethüdası Meşhur Yusuf Ağa ve Kethüdâzâde Arif Efendi, Belleten, C. XX, S. 79, Temmuz, 1956.
YAZIR, Muhammed Hamdi, Hak Dini Kur'an Dili, C. V, sadeleştiren, Komisyon, İstanbul, (tarihsiz).
YEŞİLYURT, Temel, Tann'nm AşkmhğıBağlamındaRu'yetullahSorunu, Malatya, 2001.
YETİŞ, Kâzım, "Beşiktaş Cemiyet-i İlmiyyesi", D.İ.A., C. V, İstanbul, 1992.