Kadirli'nin Kuruluş ve Gelişmesi

Kadirli'nin ne zaman kurulduğu kesin olarak bilinmese de, muhtemelen ilk kuruluş tarihinin M.S 69'a kadar çıktığı ileri sürülmekte ve şehrin Romalılar tarafından tesis edilmiş olduğu kabul edilmektedir. Kadirli'nin (Flaviopalis) kuruluş yerinin, Hititler'den itibaren işlek bir yol kavşağı üzerinde yer alışı, aynı zamanda Savrun çayının kenarında verimli bir ovada bulunması, uygun iklim şartlan yerleşmenin ilk kurulduğu andan itibaren hayat kaynakları olmuş ve bu faktörler şehrin gelişimini hızlandırmıştır. Şehir ilk olarak Savrun çayının doğusundaki tepenin eteklerinde kurulmuştur. 1865 yılına kadar dar bir alanda gelişme gösteren şehrin asıl gelişimi, 1865 yılından sonra Fırka-i İslahiye hareketiyle gerçekleşmiştir. Kadirli'nin alansal gelişiminde 1960 yılına kadar ağır bir tempo yaşanırken, bu yıldan sonra hem alansal hem de fonksiyonel gelişim hızlanmıştır. Bu gelişim neticesinde, nüfusunun artmasıyla şehir, Savrun çayı batısına ve daha güneydeki düzlük alanlara yayılmıştır.

The Foundation and Development of Kadirli

Although it isn't certainly known when Kadirli was founded. It is claimed that the date of its foundation was probably 69 AD. It is accepted that it was founded by Roman. Kadirli (Flaviopolis) was founded at a busy crossing point and also near the Savrun river in a protible plato dating from Hitits. The factors as we mentioned before and the suitable climate were the life source for Kadirli and causes the city to develop fast. The city was first founded at the below of the mountain in the eastern part of Savrun river. The city was developed in a narrow area in 1865, but its essential development was occured by the movement of the Fırka-i İslahiye after 1865. Area development of Kadirli was getting slowly until I960,. After that year both area and functional development got fast. As a result of the development, the city enlarged toward the western part of Savrun river and farther southern area.

PDF

___

ALKIM, B., (1948), “Karatepe Kazısının Arkeolojik Sonuçları”, Belleten, S:42, s.533-548, ANKARA.
ALKIM, U.B., (1952), “Domuztepe Kazılarının Arkeolojik Sonuçları”, Belleten, C:XVI, S:62, s.225-237, ANKARA.
ALKIM, U.B., (1959), “Güney-Batı Antitoros Bölgesinde Eski Bir Yol Şebekesi”, Belleten, C:XXIII, S:89, s.59-73, ANKARA.
ALTAY, M.H., (1965), Adım-Adım Çukurova, Çukurova Turizm Derneği Yayınları No:1, Kemal Matbaası, ADANA.
BAYSUN, C., (1963), Tezakir, (Ahmet Cevdet Paşa), Türk Tarih Kurumu Yay. No:11, Seri:17b, ANKARA.
CUINET, V., (1891), La Turquie d’Asie, Geographie Administrative, Statistigue Descriptive et Raisonnee de Chague Provinde de L’Asie-Mineure, C:1, PARİS.
ENER, K., (1961), Tarih Boyunca Adana Ovalarına Bir Bakış, Berksoy Matbaası, İSTANBUL
ENER, K., (1978), Adana Tarihine ve Tarımına Dair Araştırmalar (Suriye’nin İddiasına Karşılık), Milli Eğitim Basımevi, İSTANBUL.
GÖNEY, S., (1976), Adana Ovaları, İ.Ü. Yay. No:2162, Coğ. Enst. Yay. No:88, İSTANBUL.
GÖYÜNÇ, N., (1991), “Hane Deyimi Hakkında”, İ.Ü. Edb. Fak., Tarih Derg., S:32, s.331-348, İSTANBUL.
HALAÇOĞLU, Y., (1973), “Fırka-i Islahiye ve Yapmış Olduğu İskan”, İ.Ü.E.F., Tarih Derg., S:27, s.1-20, İSTANBUL.
HALAÇOĞLU, Y., (1979), “XVI. Yüzyılın İlk Yarısında Sis (Kozan) Sancağı”, İ.Ü.E.F. Derg., S:31, s.869-880, İSTANBUL.
HALAÇOĞLU, Y., (1980), Maruzat, (Ahmet Cevdet Paşa), Çağrı Yayınları:19, Tarih Dizisi:1, İSTANBUL.
HALAÇOĞLU, Y., (1988), XVIII. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğunun İskân Siyaseti ve Aşiretlerin Yerleştirilmesi, A.K.D.T.Y.K., Türk Tarih Kurumu Yayınları, Dizi:VII, S:92, ANKARA.
KARA, H., (1989), “Cumhuriyet’e Kadar Çukurova Nüfusu”, A.K.D.T.Y.K., Coğr. Araşt., S:1, s.115-122, ANKARA.
KARA, H., (1992), “Kadirli’nin Coğrafi Özellikleri”, Yedimart Gazetesi, Yıl:2, S:2, s.1, ADANA.
KARABORAN, H. H., (1996), “Osmaniye’nin Kuruluş ve Gelişmesi”, F.Ü., Sosyal Bil. Der., C:8, S:1, s.5-48, ELAZIĞ.
KARPAT, K.H., (1985), Ottoman Population 1830-1914, Demographic and Social Characteristics, The University of Wisconsin Press, MADİSON.
KURT, Y., (1990), “1572 Adana Mufassal Tahrir Defterine Göre Adana’nın Sosyo-Ekonomik Tarihi Üzerine Bir Araştırma”, Belleten, C:54, S:209, s.179-211, ANKARA.
ORHONLU, C., (1963), Osmanlı İmparatorluğunda Aşiretleri İskan Teşebbüsü (1691-1696), İ.Ü. Edb. Fak. Yay. No:998, Edebiyat Fakültesi Basımevi, İSTANBUL.
REFİK, A., (1989), Anadolu’da Türk Aşiretleri (966-1200), İkinci Baskı, Enderun Kitapevi, İSTANBUL.
RAMSAY, W. M., (Çeviren: Mihri Pektaş), (1961), Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası, M.E. Basımevi, İSTANBUL.
SOYSAL, M., (1988), “Onaltıncı Yüzyılda Adana İlinin “Mufassal Defteri”ne Göre Sosyal ve Ekonomik Yapısı Üzerine Bir Araştırma”, Belleten, C:52, S:202, s.169-181, ANKARA.
SÜMER, F., (1963), “Çukurova Tarihine Dair Araştırmalar”, A.Ü. Tarih Araşt. Enst. Derg., C:1, S:1, s.1-112, ANKARA.
SÜMER, F., (1987), “XIX. Yüz Yılda Çukurova’da İçtimaî Hayat”, Türk Dünyası Araştırmaları, S:48, s.9-12, İSTANBUL.
TEKİNDAĞ, Ş., (1967), “II. Beyazıt Devrinde Çukurova’da Nüfuz Mücadelesi, İlk OsmanlıMemluklu Savaşları (1485-1491)”, Belleten, C:31, S:123, s.345-373, ANKARA.
TEMELKURAN, T.-AKTAŞ, N., (1991), Evliya Çelebi Seyahatnamesi, Üçdal Neşriyat Yay., C:3-4, İSTANBUL.
TUNÇDİLEK, N., (1986), Türkiye’de Yerleşmenin Evrimi, İ.Ü. Yay.No:3367, İSTANBUL.
ÜÇEÇAM, D., (2002), Kadirli’nin Kuruluşu, Gelişmesi ve Şehirsel Fonksiyonları, F.Ü. Sos. Bil. Enst., Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, ELAZIĞ.
VAYISOĞLU, S. vd., (2000), Kadirli 2000, Kadirli Belediyesi Kültür Hizmetleri Yay.-2, KADİRLİ.
YURTSEVER, C., (1981), Kadirli Tarihi (Türkmenler’in Soy, Kültür Karakteristiğine Göre), İSTANBUL.
YURTSEVER, C., (1999), Kadirli Tarihi, Kadirli Hizmet Birliği Kültür Yayınları, Yay. No:2, KADİRLİ.
BAŞBAKANLIK OSMANLI ARŞİVİ, Tapu Tahrir Defteri (1525-1526 Sayımı), No:998, s.486- 487, İSTANBUL.
BAŞBAKANLIK OSMANLI ARŞİVİ, Tapu Tahrir Defteri (1562-1563 Sayımı), s.154-158, İSTANBUL.
D.İ.E., (1929-1992), 1927-1990 Genel Nüfus Sayımları, ANKARA.
D.İ.E., (1994), 1990 Genel Nüfus Sayımı, Nüfusun Sosyal ve Ekonomik Nitelikleri, Yay. No: 1657, ANKARA.
D.İ.E., (1998), 1997 Nüfus Tespiti, ANKARA.
KADİRLİ BELEDİYESİ (2000), Bina Sayım Cetvelleri.
www.geocities.com/kadirli2002tr/2.html (Foto 5).