Mehmet Nuri GÖMLEKSİZ, Sümeyra Zeynep ET

FEN BİLİMLERİ, BİYOLOJİ VE FİZİK DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMLARININSOSYOBİLİMSEL KONULAR AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Bu araştırmanın amacını fen bilimleri (ilkokul ve ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar) ortaöğretim biyoloji ve fizik dersi (9, 10, 11 ve 12. sınıflar) öğretim programlarında sosyobilimsel konulara yer verilme durumunun incelenmesi oluşturmaktadır. Oluşturulan amaç doğrultusunda araştırmada nitel yöntem benimsenmiştir. Fen bilimleri (İlkokul ve Ortaokul 3., 4., 5., 6., 7. ve 8. sınıflar), biyoloji ve fizik dersi (9., 10., 11. ve 12. sınıflar) öğretim programları veri kaynağı olarak kullanılmıştır. Bu öğretim programlarının kazanımları incelenerek öğretim programları değerlendirilmiştir. Analizler sonucunda fen bilimleri dersi öğretim programında 17 kazanımın, biyoloji dersi öğretim programında ise 8 kazanımın sosyobilimsel konularla ilgili olduğu belirlenmiştir. Fizik dersi öğretim programında toplamda 213 kazanımın olduğu ve bu kazanımlardan sadece 5 tanesinin sosyobilimsel konular ile ilgili olduğu tespit edilmiştir. Elde edilen sonuçlardan yola çıkılarak sosyobilimsel konuları fen eğitimine dâhil edebilmek için öğretim programlarında sosyobilimsel konulara ilişkin kazanımlara daha fazla ağırlık verilmesi gerektiği söylenebilir.

Evaluation of Science, Biology and Physics Curriculum in Terms of Socioscientific Issues

The purpose of this study is to investigation in terms of socio-scientific issues in science (primary and secondary schools 3rd, 4th, 5th, 6th, 7th and 8th grades) biology and physics curriculum (9th, 10th, 11th and 12th grades). The method of this study is qualitative research. Science (Primary and Secondary Schools 3rd, 4th, 5th, 6th, 7th and 8th grades) biology and physics (9th, 10th, 11th and 12th grade) curriculum were used as the data sources. Evaluations were made by examining the achievements of these teaching programs. As a result of the analysis, it was determined that 17 learning attainments in science curriculum and 8 learning attainments in biology curriculum were related to socio-scientific issues. It was determined that there are 213 learning attainments in physics curriculum and only 5 of them are related to socio-scientific issues.

PDF

___

Akbaş, M. & Çetin, P. S. (2018). Üstün yetenekli öğrencilerin çeşitli sosyobilimsel konulara ilişkin argümantasyon kalitesinin ve informal düşünme becerisinin incelenmesi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 12(1), 339-360. https://doi.org/10.17522/balikesirnef.437794
Altuntaş, E. Ç., Yilmaz, M. & Turan, S. L. (2017). Biyoloji öğretmen adaylarının sosyobilimsel bir konudaki eleştirel düşünmelerinin empati açısından incelenmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(3), 915-931. Doi: 10.14686/buefad.311276
Atasoy, Ş., Tekbıyık, A. & Yüca, O. Ş. (2019). Karadeniz Bölgesi’ndeki bazı yerel sosyobilimsel konularda öğrencilerin informal muhakemelerinin belirlenmesi: HES, organik çay ve yeşil yol projesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(2), 524-540. doi: 10.16986/HUJE.2018045573
Aydın, E. & Kılıç Mocan, D. (2019). Türkiye’de dünden bugüne sosyobilimsel konular: Bir doküman analizi. Anadolu Öğretmen Dergisi, 3(2), 184-197. https://doi.org/10.35346/aod.638332
Aydın, F. & Silik, Y. (2020). Sınıf öğretmeni adaylarının 2017 Fen Bilimleri dersi öğretim programı 3. ve 4. sınıf kazanımları kapsamında sosyo-bilimsel konuları nasıl ilişkilendirdiklerinin incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(2), 740-756. https://doi.org/10.17679/inuefd.648944
Ayvacı, H. Ş., Bülbül, S. & Türker, K. (2019). Fen Bilgisi öğretmen adaylarının sosyobilimsel konular hakkındaki tutumlarının sınıf düzeyine göre incelenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38(2), 17-30. DOI: 10.7822/omuefd.525453
Bakırcı, H., Artun, H., Şahin, S. & Sağdıç, M. (2018). Ortak bilgi yapılandırma modeline dayalı fen öğretimi aracılığıyla yedinci sınıf öğrencilerinin sosyobilimsel konular hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi- Journal of Qualitative Research in Education, 6(2), 207-237.
Bayram Jacobs, D., Henze, I., Evagorou, M., Shwartz, Y., Aschim, E. L., Alcaraz‐Dominguez, S. ... & Dagan, E. (2019). Science teachers' pedagogical content knowledge development during enactment of socioscientific curriculum materials. Journal of Research in Science Teaching, 56(9), 1207-1233. https://doi.org/10.1002/tea.21550
Baytelman, A. & Constantinou, C. P. (2017). Investigating the relationship between content knowledge and the construction of ethical arguments on socioscientific issues. ESERA 2017 Conference, Dublin City University, Dublin.
Bossér, U. & Lindahl, M. (2019). Students’ positioning in the classroom: A study of teacher-student interactions in a socioscientific issue context. Research in science education, 49, 371-390. DOI 10.1007/s11165-017-9627-1
Can Gözüm, A.İ. (2015). Okul öncesi, sınıf ve fen bilgisi öğretmenlerinin fen bilimleri öz - yeterliklerine göre sosyo- bilimsel tutum ve bilişsel yapılarının belirlenmesi (Kars ili örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, On Dokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
Chen, S. Y. & Liu, S. Y. (2018). Reinforcement of scientific literacy through effective argumentation on an energy-related environmental issue. EURASIA Journal of Mathematics, Science and Technology Education, 14(12), 1-15. https://doi.org/10.29333/ejmste/95171
Cian, H. (2020). Assessing student knowledge, values, and personal experience to determine associations with socioscientific reasoning. The Electronic Journal for Research in Science & Mathematics Education, 24(1), 56-85.
Dawson, V. & Carson, K. (2020). Introducing argumentation about climate change socioscientific issues in a disadvantaged school. Research in Science Education, 50, 863-883. https://doi.org/10.1007/s11165-018- 9715-x
Dawson, V. & Schibeci, R. (2003). Western Australian high school students' attitudes towards biotechnology processes: Case studies. Journal of Biological Education, 38(1), 7-12. https://doi.org/10.1080/00219266.2003.9655889
Demiral, Ü. & Türkmenoğlu, H. (2018). Fen Bilgisi öğretmen adaylarının sosyobilimsel bir konuda karar verme stratejilerinin alan bilgileriyle ilişkisi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 31(1), 309- 340.
Eastwood, J. L., Sadler, T. D., Zeidler, D. L., Lewis, A., Amiri, L. & Applebaum, S. (2012). Contextualizing nature of science instruction in socioscientific issues. International Journal of Science Education, 34(15), 2289-2315. https://doi.org/10.1080/09500693.2012.667582
Erkol, M. & Gül, Ş. (2020). Fen Bilgisi öğretmen adaylarının sosyobilimsel konulara yönelik tutumları. PESA Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(1), 9-21. https://doi.org/10.25272/j.2149- 8385.2020.6.1.02
Et, S.Z. (2019). Evaluation of science education and biology curricula in terms of socioscientific issue. VII. Uluslararası Eğitim Programları ve Öğretim Kongresi, Ankara, Türkiye, 9-12 Ekim 2019.
Fang, S. C., Hsu, Y. S. & Lin, S. S. (2019). Conceptualizing socioscientific decision making from a review of research in science education. International Journal of Science and Mathematics Education, 17, 427– 448. https://doi.org/10.1007/s10763-018-9890-2
Genç, M. & Genç, T. (2017). Türkiye’de sosyo-bilimsel konular üzerine yapılmış araştırmaların içerik analizi. E-Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(2), 27-42. https://doi.org/10.30900/kafkasegt.291772
Gürbüzkol, R. & Bakırcı, H. (2020). Fen bilimleri öğretmenlerinin sosyobilimsel konular hakkındaki tutum ve görüşlerinin belirlenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 870-893. https://doi.org/10.33711/yyuefd.751857
Han Tosunoğlu, Ç. (2018). Biyoloji öğretmenlerinin sosyobilimsel konularla ilgili pedagojik alan bilgilerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Han Tosunoğlu, Ç. & İrez, S. (2017). Biyoloji öğretmenlerinin sosyobilimsel konularla ile ilgili anlayışları. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(2), 833-860. https://doi.org/10.19171/uefad.369244
Herman, B. C., Owens, D. C., Oertli, R. T., Zangori, L. A. & Newton, M. H. (2019). Exploring the complexity of students’ scientific explanations and associated nature of science views within a placebased socioscientific issue. Context. Science & Education, 28, 329–366. https://doi.org/10.1007/s11191- 019-00034-4
Herman, B. C., Zeidler, D. L. & Newton, M. (2018). Students’ emotive reasoning through place-based environmental socioscientific issues. Research in Science Education, 50, 2081–2109, https://doi.org/10.1007/s11165-018-9764-1
Johnson, J., Macalalag, A. Z. & Dunphy, J. (2020). Incorporating socioscientific issues into a STEM education course: exploring teacher use of argumentation in SSI and plans for classroom implementation. Disciplinary and Interdisciplinary Science Education Research, 2(9), 1-12. https://doi.org/10.1186/s43031-020-00026-3
Karisan, D. & Zeidler, D. L. (2017). Contextualization of nature of science within the socioscientific issues framework: A review of research. International Journal of Education in Mathematics, Science and Technology, 5(2), 139-152. DOI:10.18404/ijemst.270186
Khishfe, R., Alshaya, F. S., BouJaoude, S., Mansour, N. & Alrudiyan, K. I. (2017). Students’ understandings of nature of science and their arguments in the context of four socio-scientific issues. International Journal of Science Education, 39(3), 299-334. https://doi.org/10.1080/09500693.2017.1280741
Kılıç, M. (2019). Fen Bilimleri öğretmenlerinin sosyobilimsel konuların öğretimine ilişkin görüşleri ve bu konuların öğretim ortamında incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Mersin.
Kolstø, S. (2001). Scientific literacy for citizenship: tools for dealing with the science dimension of controversial socioscientific issues. Science Education, 85(3), 291-310. https://doi.org/10.1002/sce.1011
Lewis, J. & Leach, J. (2006). Discussion of socio‐scientific issues: The role of science knowledge. International Journal of Science Education, 28(11), 1267-1287. https://doi.org/10.1080/09500690500439348
Lin, S. S. & Mintzes, J. J. (2010). Learning argumentation skills through instruction in socioscientific issues: The effect of ability level. International Journal of Science and Mathematics Education, 8(6), 993-1017.
MEB. (2013). İlköğretim kurumları (ilkokullar ve ortaokullar) fen bilimleri dersi (3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
MEB. (2018a). Ortaöğretim Biyoloji Dersi Öğretim Programı (9., 10., 11. ve 12. Sınıflar). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
MEB. (2018b). Ortaöğretim Fizik Dersi Öğretim Programı (9., 10., 11. ve 12. Sınıflar). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
MEB. (2018c). Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
Merriam, S. B. (2015). Nitel Araştırma Desen ve Uygulama İçin Bir Rehber. (S. Turan, Çev.Ed.). Ankara: Nobel.
Newton, M. H. & Zeidler, D. L. (2020). Developing socioscientific perspective taking. International Journal of Science Education, 42(8), 1302-1319. https://doi.org/10.1080/09500693.2020.1756515
Oulton, C., Dillon, J. & Grace, M. M. (2004). Reconceptualizing the teaching of controversial issues. International Journal of Science Education, 26(4), 411-423. https://doi.org/10.1080/0950069032000072746
Özcan C. & Kaptan, F. (2020). 2008-2017 Yılları Arasında sosyobilimsel konulara ilişkin yapılan çalışmaların incelenmesi. Muallim Rıfat Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 16-36.
Öztürk S. & Leblebicioğlu, G. (2015). Sosyo-bilimsel bir konu olan hidroelektrik santraller (HES) hakkında karar verilirken kullanılan irdeleme şekillerinin incelenmesi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 9(2), 1-33. https://doi.org/10.17522/nefefmed.88999
Ram, R. (2020). Engaging young people in science education through socioscientific issues of biosecurity. Kōtuitui: New Zealand Journal of Social Sciences Online, 15(1), 22-37. https://doi.org/10.1080/1177083X.2019.1637908
Sadler, T. D. (2004). Informal reasoning regarding socioscientific issues: A critical review of research. Journal of Research in Science Teaching: The Official Journal of the National Association for Research in Science Teaching, 41(5), 513-536. https://doi.org/10.1002/tea.20009
Sadler, T. & Fowler, S. R. (2006). A threshold model of content knowledge transfer for socioscientific argumentation. Science Education, 90(6), 986-1004. https://doi.org/10.1002/sce.20165
Sadler, T.D. (2009). Situated learning in science education: Socio-scientific issues as contexts for practice. Studies in Science Education, 45, 1–42. https://doi.org/10.1080/03057260802681839
Sadler, T. D., Romine, W. L. & Topçu, M. S. (2016). Learning science content through socio-scientific issues-based instruction: A multi-level assessment study. International Journal of Science Education, 38(10), 1622-1635. https://doi.org/10.1080/09500693.2016.1204481
Sılverman, D. (2018). Nitel verileri yorumlama. (Dinç, E, Çev.). Ankara: Pegem Akademi
Şahintürk, G. Y. (2014). Sosyo-Bilimsel tartışma destekli fen etkinliklerinin 8. sınıf öğrencilerinin yenilenebilir enerji kaynakları ile ilgili farkındalıkları ve içerik bilgisi gelişimine etkisinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Tatar, Ş. & Adigüzel, O. C. (2019). Türkiye’de tartışmalı ve sosyobilimsel konular üzerine yazılan lisansüstü tezlerin eğitim bilimleri perspektifinden incelenmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20, 305-325. https://doi.org/10.17494/ogusbd.548368
Tekin, N., Aslan, O. & Yılmaz, S. (2018). Sosyobilimsel konular temelli bir etkinlik örneği: Sbk tombala. Anadolu Öğretmen Dergisi, 2(1), 68-74.
Topçu, M. S. & Atabey, N. (2017). Sosyobilimsel konu içerikli alan gezilerinin ilköğretim öğrencilerinin argümantasyon nitelikleri üzerine etkisi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 68-84. Doi: 10.14686/buefad.263541
Topçu, M. S., Muğaloğlu, E. Z. & Güven, D. (2014). Fen eğitiminde sosyobilimsel konular: Türkiye örneği. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(6), 1-22. DOI: 10.12738/estp.2014.6.2226
Türkmen, H., Pekmez, E., & Sağlam, M. (2017). Fen öğretmen adaylarının sosyo-bilimsel konular hakkındaki düşünceleri. Ege Eğitim Dergisi, 18(2), 448-475. https://doi.org/10.12984/egeefd.295597
Varal, E. & Belge Can, H. (2020). Fen Bilgisi öğretmen adaylarının sosyobilimsel konular bağlamında pedagojik alan bilgilerinin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 8(10), 21-42.
Yapıcıoğlu, A. (2016). Fen Bilimleri öğretmen eğitiminde sosyobilimsel temelli yaklaşım uygulamalarının etkinliğine yönelik bir karma yöntem çalışması. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Yapıcıoğlu, A. E. & Kaptan, F. (2017). Sosyobilimsel konu temelli öğretim yaklaşımı uygulamalarının etkililiğine yönelik bir karma yöntem çalışması. Eğitim ve Bilim, 42(192), 113-137. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2017.6600
Yavuz Topaloğlu, M. & Balkan Kıyıcı, F. (2018a). Sosyobilimsel konulara dayalı okul dışı öğrenme ortamlarında yürütülen etkinliklerin öğrencilerin karar verme becerilerine etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(5), 1667-1678. https://doi.org/10.24106/kefdergi.2200
Yavuz Topaloğlu, M. & Balkan Kıyıcı, F. (2018b). Okul dışı öğrenme ortamlarında yürütülen etkinliklerin öğrencilerin sosyobilimsel konulara ilişkin görüşlerine etkisi: organ bağışı ve GDO1. E-International Journal of Educational Research, 9(1), 36-51. DOI: 10.19160/ijer.350189
Yenilmez, Türkoğlu, A. & Öztürk, N. (2019). Sosyo-bilimsel konulara ilişkin fen bilgisi öğretmen adaylarının zihinsel modelleri. Başkent University Journal of Education, 6(1), 127-137.
Yıldırım, İ. & Bakırcı, H. (2020). Ortak bilgi yapılandırma modeline dayalı fen öğretiminin sekizinci sınıf öğrencilerinin sosyobilimsel konular hakkındaki görüşlerine yansımasının incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(2), 1051-1070, DOI: 10.17679/inuefd.735702
Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara, Seçkin Yayıncılık.
Zeidler, D. L., Walker, K. A., Ackett, W. A. & Simmons, M. L. (2002). Tangled up in views: Beliefs in the nature of science and responses to socioscientific dilemmas. Science Education, 86(3),343-367. https://doi.org/10.1002/sce.10025
Zengin, F. K., Keçeci, G., Kırılmazkaya, G. & Şener, A. (2011, Eylül). İlköğretim öğrencilerinin nükleer enerji sosyobilimsel konusunu online argümantasyon yöntemi ile öğrenmesi. 5th International Computer & Instructional Technologies Symposium, Elazığ, Türkiye.