Birinci Dünya savaşı yıllarında Aydın vilayeti'nde bazı eşkıyalık olayları

Annales ekolü ile bölgesel tarih çalışmalarına önem verilmiş ve geleneksel tarih anlayışı yıkılmıştır. Artık geçmiş genellemeler ile değil daha ayrıntılı bilgiler ile açıklanmaya başlanmış; zaman ve mekân küçültülerek dokümanter malzeme kullanılmıştır. Böyle bir yaklaşımla hazırlanan çalışmada özellikle I. Dünya Savaşı yılları ve Aydın vilayeti seçilerek zaman ve mekân konusunda sınırlamaya gidilmiş ve dokümanter malzemenin kullanılması ile de bölgede ki eşkıyâlık faaliyetleri değerlendirilmeye çalışılmıştır. XIX. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Aydın Vilayetinde eşkıyalık faaliyetlerinde gözle görülür bir artışın olduğu tespit edilmiştir, imparatorluğun içinde bulunduğu ekonomik, siyasal ve askeri çöküntü bu artışın en önemli nedeni olarak karşımıza çıkmaktadır. Ayrıca vilayetin coğrafi konumu, iklimsel özellikleri de eşkıyâlık faaliyetlerini arttırmıştır. Devletin savaş koşulları içinde bulunmasından dolayı eşkıyâlık ile mücadelesinde başarılı olduğunu söylemek mümkün olamaz.Aydın Vilayetinde sadece Türk eşkıyâlardan bahsetmek mümkün değildir. Bölgenin sınırda olması, Yunanistan'ın adaları elinde bulundurması ve Osmanlı Devleti ile sürekli savaş halinde bulunması Rumlar arasında da eşkıyâlığm yayılmasına neden olmuştur. Bununla birlikte vilayetin sınırları dâhilinde yaşayan Rumlar, özellikle sözü edilen dönemde Yunanistan'dan kaçarak adalara yerleşmiş olan kaçak ya da soygunculara da kılavuzluk yaparak onların bölgede serbestçe eşkıyâlık yapmalarını sağlamışlardır.

Some banditry circumstances in Aidin province in the first world war

With the Annales School, the study of regional history is to be very important and the traditional conception of history has been destroyed. The past has not been explained with generalization and explained with more detailed information. Thus, the documentary materials used to be limited time and place. In this study Aidin Province and the First World War are selected to limit time and place; the banditry circumstances are tried to be evaluated with using documentary materials. It has been seen the increase of banditry events in Aidin Province in the secand half of the XlX.th centruy. The reasons of this increase are socio-economic and military destruction of the Ottoman Empire. Besides this, the climatic and geographical conditions of the Aidin Province is suitable for banditry.The Ottoman State was under war conditions for this reason she did not protect her people against to banditry.It is not only mentioned the Turkish bandits but also the Greeks m the Aidin Province. The region is the border and Greece controls islands, near'the Aegean Region, Greece is in war with the Otoman Empire. All of them are the reasons of banditry in this province. In addition to this, many of Greeks, were smugglers and robbers, escaped from Greece to the Aegean Islands and joined some bands in this region.

PDF

___

ARIKAN, Zeki,"Mithat Paşa'nm Aydın Valiliği(l880-1881), Uluslararası Mithat Paşa Semineri- Bildiriler ve Tartışmalar, Edirne, 1984.
ARMAĞAN, Munis, Ege Tarihi Coğrafyası, İzmir, 2009.
ATİLLA, Nedim, İzmir Demiryolları, İ.B.B. Kent Kitaplığı Yay., İzmir, 2002.
BARDAKOĞLU, Ali, "Eşkıya", İslam Ansiklopedisi, XI, Diyanet Vakfı Yay., İstanbul, 1995.
BAYKARA, Tuncer, Anadolu'nun Tarihi Coğrafyasına Giriş, Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü Yay., Ankara, 1988.
BERBER, Engin, "İkinci Meşrutiyet Döneminde Aydın Vilayeti'nde İç Güvenlik Sorunu", Askeri Tarih Bülteni, Sayı:28, Ankara, 1990.
BRAUDEL, Fernand, Akdeniz, Tarih, Mekan, insanlar ve Miras, Metis Yay., İstanbul, 2007.
HOBSWAN, Eric, Eşkıyalar, çev: Osman Akmhay, İstanbul, 2011.
KURMUŞ, Orhan, Emperyalizmim Türkiye'ye Girişi, Savaş Yay., Ankara, 1982.
ÖZGÜN, Cihan, "XIX. Yüzyılın İkinci Yarısında Aydın Sancağı'nda Eşkıyalık Hareketleri Üzerine Gözlemler", Osmanlı 'dan Günümüze Eşkıyalık ve Terör, Ed: Osman Köse, Samsun, 2009.
TABAK, Serap, "Söke Kazası'nm Mülki Taksimatının Gelişimi (1850-1950)", Birinci Uluslararası Aşağı Menderes Havzası Tarih, Arkeoloji, ve Sanat Tarihi Sempozyumu, 15-16 Kasım 2001, İzmir, 2002.
YAPUCU PULLUKÇUOĞLU, Olcay, Modernleşme Sürecinde Bir Sancak, Aydın, İstanbul, 2007.
YAPUCU PULLUKÇUOĞLU, Olcay, "XIX. Yüzyılın İkinci Yarısında Söke", Birinci Uluslararası Aşağı Menderes Havzası Tarih, Arkeoloji, ve Sanat Tarihi Sempozyumu, 15-16 Kasım 2001, İzmir, 2002.
YETKİN, Sabri, Batı Anadolu'daki Eşkıyalık Olaylarının Yapısal Bir İncelemesi (XIX. Yüzyılın Son Çeyreğinden Balkan Savaşı'na), Yayınlanmış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve inkılâp Tarihi Enstitüsü, İzmir, 1995.
YETKİN, Sabri, Ege 'de Eşkıyalar, Tarih Vakfı Yurt Yay., İstanbul, 1996.
SAMİ, Şemseddin, Kâmûs-i Türki, Çağrı Yay., 2001.
ARŞİV BELGELERİ
BOA, DH.ŞFR(Dâhiliye Nezareti Şifre Kalemi), Dosya no:95, Vesika no:4, 28 Rebiülevvel 1337(1 Ocak 1919-1 Kanun-u sani 1335).
BOA, DH.ŞFR., Dosya no:72, Vesika no:161, 13 Ramazan 1335(3 Temmuz 1917- 3 Temmuz 1333).
BOA, DH.EUM.3.ŞB.(Dâhiliye Nezareti Emniyet-i Umumiye Müdüriyeti), Dosya no:15, Gömlek no:92, 25 Zilkade 1334(23 Eylül 1916- 10 Eylül 1332).
BOA, DH.EUM.3.ŞB, Dosya no:16, Gömlek no:6, 4 Muharrem 1335(31 Ekim 1916- 18 Teşrin-i evvel 1332).
BOA, DH.EUM.3.ŞB, Dosya no:16, Gömlek no:6, 4 Muharrem 1335(31 Ekim 1916- 18 Teşrin-i evvel 1332).
BOA, DH.ŞFR, Dosya no:95, Vesika no:l, 12 Rebillürahir, 1337(15 Ocak 1919-15 Kanun-u sani 1335).
BOA, DH.EUM.3.ŞB, Dosya no: 17, Gömlek no:20, 15 Safer 1335(11 Aralık 1916- 28 Teşrin-i sani 1332).
BOA, DH.EUM.3.ŞB, Dosya no:17, Gömlek no:21, 15 Safer 1335(11 Aralık 1916- 28 Teşrin-i sani 1332).
BOA, DH.EUM.3.ŞB, Dosya no: 17, Gömlek no:27, 17 Safer 1335(13 Aralık 1916- 30 Teşrin-i sani 1332).
BOA, DH.EUM., Dosya no: 15, Gömlek no:57, 4 Zilhicce 1335(21 Eylül 1917- 21 Eylül 1333).
BOA, DH. EUM. AYŞ.(Dâhiliye Nezareti Emniyet-i Umumiye Müdüriyeti Asayiş Kalemi), Dosya no:7, Vesika no:71, 6 Şaban 1337(7 Mayıs 1919- 7 Mayıs 1335).
BOA, DH.EUM.MH., Dosya no:157, Vesika no:27, 6 Ramazan 1335(26 Haziran 1917- 26 Haziran 1333).
BOA, DH.EUM.MH, Dosya no: 158, Vesika no: 19, 18 Ramazan 1335(8 Temmuz 1917- 8 Temmuz 1333).
BOA, DH.ŞFR, Dosya no:71, Vesika no:133, 7 Rabiulewel 1335(1 Ocak 1917- 19 Kanun-u evvel 1332).
BOA, DH.ŞFR, Dosya no: 81, Vesika no: 44, 2 Ramazan 1338(20 Mayıs 1920-20 Mayıs 1336).
BOA, DH. ŞFR., Dosya no:90, Vesika no: 192, 14 Zilkade 1336(21 Ağustos 1334- 21 Ağustos 1918).
B0A, DH. ŞFR., Dosya no:91, Vesika no:252, 22 Zilhicce 1336(28 Eylül 1918-28 Eylül 1334).
BOA, DH. ŞFR, Dosya no:92, Vesika no:32, 25 Muharrem 1337(31 Ekim 1918-31 Teşrin-i evvel 1334).
BOA, DH.MB.HPS.(Dâhiliye Nezareti Mebân-î Emîriye ve Hapishaneler), Dosya no:32, Vesika no:32, 24 Muharrem 1333(12 Aralık 1914- 29 Teşrin-i sani 1330).
BOA, DH. EUM. AYŞ, Dosya no:4, Vesika no:28, 8 Recep 1337(9 Nisan 1919- 9 Nisan 1335).