ARKADAŞLIK ÜZERİNE KURAMSAL YAKLAŞIMLAR

Arkadaşlık, seçili bir ilişkidir ve tercih edilerek sürdürülür. Arkadaşlık olgusu, sosyal bilimlerde sosyoloji, psikoloji ve sosyal psikoloji gibi farklı disiplinlerce incelenmektedir. Çalışmada arkadaşlığın oluşumu ve gelişimine yönelik bazı kuramlara değinilmektedir. Temelde bu kuramlar arkadaşlığı anlamaya ve açıklamaya yöneliktir. Büyük arkadaşlık kuramı ve modern arkadaşlık kuramı olmak üzere arkadaşlığı kuramsallaştıran iki farklı yaklaşım vardır. Modern kuram içerisinde destek teorisi, sosyal değişim ve eşitlik teorisi, bilişsel tutarlılık teorisi, gelişimsel teoriler, benzerliğin çekiciliği teorisi ve sosyolojik perspektif yer almaktadır. Arkadaşlığa dair ilk açıklamalar antik çağ filozoflarına dayandırılmakta ve bu görüşler “büyük arkadaşlık” kuramları olarak adlandırılmaktadır. Bu görüşte tarihsel bir yaklaşım söz konusudur. Bir diğer arkadaşlık kuramı ise “modern arkadaşlık” kuramıdır. Büyük arkadaşlık yaklaşımında arkadaşlık idealize edilir ve sadece erkekler arasında olacağı düşünülürken, modern arkadaşlık yaklaşımında arkadaşlıkların sadece erkeklere özgü olduğu fikrine karşı gelinmekte ve arkadaşlık kendi başına bir gerçeklik olarak ele alınmaktadır. Modern kuram içerisinde sosyolojik yaklaşıma ağırlıklı olarak değinilmektedir. Arkadaşlık olgusu sosyolojik olarak az odaklanılan bir konu olmasına rağmen arkadaşlık sosyolojisine yönelik çalışmalar artmaktadır. Çalışma arkadaşlık olgusuna kuramsal bir çerçeve sunması açısından önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Arkadaş, Arkadaşlık, Arkadaşlık Kuramları, Sosyolojik Yaklaşım

Theoretical Approaches on Frindship

Friendship is a selected relationship and continued on preferences. The phenomenon of friendship is studied in different disciplines such as sociology, psychology and social psychology in social sciences. In this study, some theories about the formation and development of friendship are discussed. Basically, these theories focus on understanding and explaining friendship. There are two different approaches theorizing the friendship, namely the great friendship theory and the modern friendship theory. Modern theory includes reinforcement theories, exchange and equity theories, cognitive consistency theories, developmental theories, like attracts like theories and the sociological perspective. Some theories have been put forward for the formation and development of friendship. These theories are aimed at understanding and explaining friendship. The first explanations for friendship are based on ancient philosophers and these views are called ‘great friendship’ theories. There is a historical approach in this view. Another theory of friendship is the theory of ‘modern friendship’. The theories in this approach are based on social psychology and sociology. In the great friendship approach, friendship is idealized and it is thought to be only among men, whereas in the modern friendship approach, the idea that friendships are only male-specific is opposed and friendship is considered a reality in itself. Within modern theory, sociological approach is mainly referred to. Although the phenomenon of friendship is a sociologically less focused subject, studies on the sociology of friendship are increasing. This study is important in terms of presenting a theoretical framework to the phenomenon of friendship.

Keywords:

Friend, Friendship, Theories of Friendship, Sociological Approach,

PDF

___

Adams, Rebecca G. ve Blieszner, Rosemary (1994). “An Integrative Conceptual Framework For Friendship Research”, Journal of Social and Personal Relationship, Sayı: 11, s.163-164.
Allan, Graham (1998). “Frindship, Sociology and Social Structure”, Journal of Social and Personal Relationships, Sayı:. 15(5), s.685-702.
Allan, Graham ve Adams, Rebecca G. (2006). “The Sociology of Friendship”, Bryant, C. D. ve Peck, D. L. (Eds.). 21st Century Sociology: A Reference Handbook, London: SAGE Publications, s. 123-131.
Arendt, Hannah (1970). Men in Dark Times, New York: Harcourt, Brace & World
Aristo (2008). “Dostluğun Biçimleri ve Mutluluk”, Çev. Haluk Könen, (Yay. Haz. Yasemin Gedik), Dostluk’un Kitabı, İstanbul: YGS Yayınları, s.43-78
Brodie, Marc ve Caine, Barbara (2009). “Class, Sex and Friendship: The Long Nineteenth Century”, Ed: Barbara Caine, Friendship: A History, Equinox Publishing: London, s. 223-278
Devito, Joseph A. (2012). The Interpersonal Communicaion Book. New Jersey: Pearson.
Ejder, Özge (2012). "Dostane Bir Felsefenin Olanağına Dair", Cogito, Sayı:68-69, s. 156-164.
Eve, Michael (2002). “Is friendship a sociological topic?”, European Journal of Sociology, Sayı: 43, s. 386-409.
Dreher, Jochen (2010). “Phenomenelogy of Friendship: Construction and Constitution of an Existential Social Relationship”, Hum Stud, Sayı:32, s. 401-417.
Helvetius, Calaude-Adrien (2008). "Dostluk ve Yararları" Çev.Zekiye Hasançebi, (Yay. Haz. Yasemin Gedik), Dostluk’un Kitabı, İstanbul: YGS Yayınları, s. 79-90.
Hortaçsu, Nuran (2012). İnsan İlişkileri, Ankara: İmge Kitabevi.
Jeanniere, Abel (2000). “Modernite Nedir”, çev. Nilgün Tutal, Der. Mehmet Küçük, Modernite Versus Postmodernite, Ankara: Vadi Yayınları, s. 95-105.
Kant, İmmanuel(2008), "Karşılıklı Sevginin Doruk Noktası Olarak Dostluk", Çev.Şengül Yılmaz, (Yay. Haz. Yasemin Gedik), Dostluk’un Kitabı, İstanbul: YGS Yayınları, s. 91- 106.
Lynch, Sandra (2013). Dostluk Üzerine, Çev. Ferma Lekesizalın. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Montaigne, Michel de (2005). Denemeler, Çev. İlker Akın, İstanbul: Bahar Yayınevi.
Perlman, Daniel ve Fehr, Beverley (1986). “Theories of Friendship: The Analysis of Interpersonal Attraction” V. J. Derlega, ve B. A. Winstead(Ed.), Friendship and Social Interaction, New York: Springer, s. 9-40.
Platon (2008). “Dostluğun Esaslarını Ararken”, Çev. Orhun Kılıçbeyli, (Yay. Haz. Yasemin Gedik), Dostluk’un Kitabı, İstanbul: YGS Yayınları, s. 48-78.
Rohrer, Igno (2014). Cohesion and Dissolution: Friendship in the Globalized Punk and Hardcore Scene of Buenos Aires, New York: Sringer.
Schmid, Wilhelm (2015). Arkadaşlıktaki Saadete Dair. Çev. Tanıl Bora, İstanbul: İletişim Yayınları.
Silver, Allan (1989). “Friendship and trust as moral ideals: an historical approach”, European Journal of Sociology, Sayı: 30/02, s.274-297.
Silver, Allan (1990). “Friendship in Commercial Society: Eighteenth-Century Social Theory and Modern Sociology”, American Journal of Sociology, Sayı: 95/ 6, s. 1474- 1504.
Simmel, Georg (1950). The Sociology of Georg Simmel, Çev. Kurt H. Wolff, New York: The Free Press.
Simmel, Georg (1999). Çatışma Fikri ve Modern Kültürde Çatışma, Yay.Haz. Ahmet Aydoğan. İstanbul: İz Yayıncılık
Tönnies, Ferdinand (2000). “Gemeinschaft ve Gesellschaft”, Çev. Ahmet Aydoğan, Yay.Haz. Ahmet Aydoğan, Şehir ve Cemiyet, İstanbul: İz Yayıncılık.
Wiseman P., Jacqueline (1986). “Friendship: Bonds and Binds in a Voluntary Relationship”, Journal of Social and Personal Relationship, Sayı: 3, s. 191-211.
Yager, Jan (1997). Friendshifts: the power of friendship and how it shapes our lives. USA: Hannacroix Creek Books, Inc.
Yager, Jan (2003). Arkadaşlık Acıtmaya Başladığında, Çev. Aslı Mercan, İstanbul: Beyaz Balina Yayınları.
İnternet Kaynakları
http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5be9666a6c6444.65181419 erişim tarihi: 12.11.2018
http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5be9672d7eb8f6.96610159 erişim tarihi: 12.11.2018