Hasak melez koyun tipinde neurocranium’un makroanatomik incelenmesi

Çalışma ile % 31.25 Hampshire Down (HD) + % 31.25 Alman Siyah Baş (GBM) + % 37.50 Akkaraman genotipi içeren HASAK melez koyun tipinde neurocranium’un makro-anatomik olarak incelenmesi ve diğer evcil ve yabani koyunlarla arasındaki benzerlik ve farklılıkların tespit edilmesi amaçlandı. Araştırmada cinsiyet ayrımı gözetmeksizin 10 adet HASAK koyun tipi kullanıldı. Kafalar, vücuttan ayrıldıktan sonra her bir kafatası kemiği suda kaynatıldı. Kafatası örnekleri baştan yumuşak doku uzaklaştırılarak hazırlandı. İnceleme çıplak gözle yapıldı ve Sony marka digital fotoğraf makinasıyla fotoğrafları alındı. Neurocranium, os occipitale, os sphenoidale, os pterygoideum, os ethmoidale, vomer, os temporale, os parietale ve os frontale’den oluşmaktaydı. Hasak koyun tipinde tuberculum musculare’nin tam ortası düzeyinde longitudinal bir sulcus yapısı gözlendi. Os occipitale’nin squama occipitalis’i düzeyinde bir crista occipitalis externa tespit edildi. Fossa condylaris ventralis, fossa condylaris dorsalis’e göre daha derin ve belirgindi. Processus pteryogoideus hafifçe lateral yönlü bir kıvrım oluşturmaktaydı. Fossa mandibularis sığ bir oluk şeklindeydi. Os parietale, planum parietale ve planum temporale’den oluşmuştu. Crista tentorica keskindi ve yay tarzında bir şekle sahipti. Hasak koyununun boynuzsuz olduğu ve yabani koyunlardaki boynuz çıkıntısının bulunduğu bölgede bir fossa yapısının bulunduğu gözlendi. Yeni bir tip olan Hasak melez koyununda herhangi bir makro-anatomik çalışma mevcut olmadığından bu çalışmanın gelecek araştırmalara kaynak teşkil etmesi beklenmektedir.

Macroanatomical study of the neurocranium in Hasak crossbreed sheep type

It was aimed to investigate macroanatomical structure of the neurocranium of Hasak crossbreed sheep carrying 31.25% Hampshire Down (HD) + 31.25% German Black Headed Mutton (GBM) + 37.50% Akkaraman genotypes and to determine similarities and differences between other domestic and wild sheep. A total of 10 HASAK crossbreed sheep type were used without sexual distinction. After the heads were separated from the body, each head was boiled in water. The skull samples were prepared by removing the soft tissues from the head. The inspection was performed with the naked eye; and the pictures of the samples were taken by using a Sony Digital Camera. The neurocranium has consisted of os occipitale, os sphenoidale, os pterygoideum, os ethmoidale, vomer, os temporale, os parietale and os frontale. A longitudinal sulcus was observed in the middle of the tuberculum musculare in Hasak crossbreed sheep type. Crista occipitalis externa was determined on squama occipitalis of os occipitale. Fossa condylaris ventralis was deeper and evident than fossa condylaris dorsalis. Processus pterygoideus had a curl toward lateral side. Fossa mandibularis was in shape of a shallow groove. Os parietale was consisted of planum parietale and planum temporale. Crista tentorica was sharp and had a shape of bow. Hasak sheep was hornless and the structure of a fossa was observed in the area where horn bulge is found in wild sheep. Because there is not any macro-anatomical study about Hasak sheep, this study has been expected to constitute a resource for future research.

PDF

___

1. Tekin ME, Gürkan M, Karabulut O, Düzgün H. Performance testing studies and the selection of Hasmer, Hasak, Hasiv and Linmer crossbreed sheep types. III. Fattening Performance. Turk J Vet Anim Sci 2005; 29: 67- 73.
2. Akmaz A, Tekin ME, Kadak R, Akçapınar H. 1999. Anadolu (Konya) Merinosu, Hampshire Down x Anadolu Merinosu, Alman Siyahbaş x Anadolu Merinosu F1 ve G1 kuzularında besi ve karkas özellikleri. Turk J Vet Anim Sci 1999; 23: 507-517.
3. Akmaz A, Tekin ME, Tepeli C, Kadak R. Alman Siyahbaş X Akkaraman ve Hampshire Down X Akkaraman melezi (F1 ve G1) erkek kuzularının besi performansı ve karkas özellikleri. Turk J Vet Anim Sci 2000; 24: 7-17.
4. Zeder MA. A view from the Zagros: New perspectives on livestock domestication in the fertile crescent. In: Vigne JD, Peters J, Helmer D. (Editors). The first steps of animal domestication. New archaeological approaches. Oxford, UK: Oxbow Books 2005: 125-146.
5. Taşbaş M, Tecirlioğlu S. Maserasyon tekniği üzerinde araştırmalar. Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi 1996; 12: 324-330.
6. NAV. Nomina anatomica veterinaria, international committee on veterinary gross anatomical nomenclature. 5th Edition, USA: Pub. by the Ed. Com. Hannover, Columbia, Gent, Sapparo, 2005.
7. ICZN. International code of zoological nomenclature, international commission on zoological nomenclature. 4th Edition, UK: Pub. by the Ed Com the Natural History Museum, Cromwell Road, L Cromwell Road, London, SW7 5BD, 1999.
8. Kaya MA. Bozdağ (Konya)'da yaşayan Anadolu yaban koyunu Ovis orientalis anatolica (Mammalia: Artiodactyla)'nın biyolojisi. Doktora Tezi, Konya; Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 1989.
9. Kaya MA, Bunch TD, Konuk M. On Konya wild sheep, Ovis orientalis anatolica, in the Bozdağ protected area. Mammalia. 2004; 68(2-3): 229-232.
10. Yalçın H, Kaya MA. Anadolu’nun gerçek sahipleri Anadolu yaban koyunu (Ovis gmelini anatolica). Selçuk Üniv, Selçuk Bakış 2008; 11: 75-81.
11. Yalçın H, Lök S. Anadolu yaban koyunu (Ovis gmelini anatolica) ve Akkaraman koyununun (Ovis aries) kafa kemikleri üzerinde karşılaştırmalı makro-anatomik araştırma. Atatürk Üniversitesi Vet Bil Derg 2009; 4(3): 147-162.
12. Zohary D, Tchernov E, Horwitz LK, 1998. The role of unconscious selection in the domestication of sheep and goats. J Zool Lond 2005; 245: 129-135.
13. Sarma K. Morphological and craniometrical studies on the skull of Kagani goat (Capra hircus) of Jammu Region. Int J Morphol 2006; 24(3): 449-455.
14. Kaya MA. Bozdağ’da yaşayan Anadolu yaban koyununun morfolojisi, ağırlık artışı, boynuz ve diş gelişimi. J Zool 1991; 15: 135-149.
15. Yalçın H, Kaya MA, Arslan A. Comparative geometric morphometrics on the mandibles of Anatolian wild sheep (Ovis gmelini anatolica) and Akkaraman sheep (Ovis aries). Kafkas Üniv. Vet. Fak. Derg 2010; 16(1): 55-61.
16. Borthakur S. Post-natal study on the skull of Assam goat (Capra hircus) with an emphasis on sexual dimorphism. PhD. Thesis, Assam Agril University, Khanapara, Guwahati, 1990.
17. May NDS. The Anatomy of the sheep. 2nd Edition, Australian, Brisbane: University of Queensland Press, 1964.
18. Gültekin M. Karaca ile küçük evcil ruminantların iskelet kemikleri arasındaki anatomo-morfolojik ayrımları üzerinde incelemeler. Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi 1962; 9(3-4): 6-25.
19. Sarma K, Nasiruddulah N, Islam S. Anatomy of the skull of leopard cat (Felis bengalencis). Indian J Anim Sci 2001; 71: 1011-1013.
20. Schaffer WM, Reed CA. The coevolution of social behavior and cranial morphology in sheep and goats (Bovidae, caprini). In: Williams PW.(Editor). Pub. Field Museum of Natural History, Fieldiana Zoology. No:1146, 1972; 61: 1- 88.
21. Çelik M. Radyotelemetri ve gözlem araçları kullanarak Anadolu yaban koyunlarının (Ovis gmelinii anatolica) bazı davranış özelliklerinin araştırılması. Doktora Tezi, Konya; Selçuk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü. 2004.
22. Getty R. The anatomy of the domestic animals. Vol. 1,2,5th Edition, Philadelphia: Saunders Company 1975: 1472- 1474.
23. Archana Sudhakar LS, Sharma DN. Anatomy of the skull of yak (Bos gruniens). Indian J Vet Anat 1998; 10: 5-9.
24. Sharma DN, Gupta SK. Equine cephalometry. Centaur 1990; 6: 86-89.
25. Borthakur S, Sarma K, Bhattacharya M. Anatomy of the skull of mithun (Bos frontalis). Indian J Vet Anat 2000; 12: 1-5.
26. Doğuer S. Tiftik bölgesinde bulunan dağlıç ve karaman koyunları ile tiftik ve kıl keçi iskeletlerinin sabit anatomik farkları. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1952.
27. Dursun N. Veteriner Anatomi I, II, III. Ankara: Medisan Yayınları, 2002.