1915

Civcivlerde Bursa Fabriciusun Embriyonik Gelişiminin Morfohistolojik Değerlendirmesi

Kanatlı hayvanların primer lenfoid organı olan Bursa Fabricius (BF) humoral bağışıklıktan sorumludur. Kanatlılarda, BF’nin embriyonik gelişimini tamamlaması ve hayvanın sağlıklı bir yaşamını sürdürmesi açısından belirli bir olgunluğa ulaşması çok önemlidir. Bu çalışmada, civciv embriyolarında BF gelişimi ve morfometrik ölçümleri araştırılmıştır. BF, inkübasyonun 10, 13, 16 ve 21. günlerinde 24 Babcock beyaz Leghorn civciv embriyosundan alındı. Bu çalışmada ortalama BF ağırlığı 10. günde 0.006±0.001 g iken, bu değer 21. günde 0.037±0.007 g idi. Ortalama kraniyokaudal çap belirlenen inkübasyon günlerine göre istatistiksel olarak farklıydı. Bu değer 10. günde 2.39±0.10 mm iken, 21. günde 7.55±0.66 mm idi. Ortalama latero-lateral çap 1.94±0.15 mm ile 4.71±0.96 mm arasında değişirken, ortalama dorso-ventral çap 1.48±0.28 mm ve 2.29±0.42 mm arasındaydı. Histolojik olarak bursal kesitlerde inkübasyonun 10. gününde merkezi bir lümen ve plika gelişimi gözlendi. 13 günlük embriyoların BF’lerinde epitelyal tomurcuklanmalar, iki farklı epitel yapısı ve üç katmanlı duvar tabakasının olduğu bulundu. 21. günde BF’nin histolojik gelişiminin tamamlandığı gözlemlendi. Sonuçta, elde edilen bu veriler BF’nin kümes hayvanlarının sağlıklı yaşamını sürdürmesi açısından önemli bir lenfoid organ olduğu sonucuna varıldı. Ayrıca elde edilen morfometrik ölçümlerin bu organ üzerinde yapılabilecek çalışmalar için referans veriler olarak kullanılabileceği düşünülmektedir.

Morphohistological Evaluation of Embryonic Development of Bursa Fabricius in Chicks

Bursa Fabricius (BF), the primary lymphoid organ of poultry, is responsible for humoral immunity. Inpoultry, it is very important for BF to complete its embryonic development and reach to a certainmaturity in terms of maintaining a healthy life of the animal. In this study, BF development and itsmorphometric measurements were investigated in chick embryos. BF was taken from 24 Babcockwhite Leghorn chick embryos on the 10th, 13th, 16th and 21st days of incubation. The average BFweight was 0.006±0.001 g on the 10th day, while this value was 0.037±0.007 g on the 21st day.Average cranio-caudal diameter was different according to the determined incubation days,statistically. While this value was 2.39±0.10 mm on the 10th day, it was 7.55±0.66 mm on the 21stday. The average latero-lateral diameter was ranged from 1.94±0.15 mm to 4.71±0.96 mm, whilethe average dorso-ventral diameter was in the range of 1.48±0.28 mm and 2.29±0.42 mm.Histologically, a central lumen and plica development were observed on the 10th day of incubationin the bursal sections. 13-day-old embryos were found to have epithelial buddings, two differentepithelial structures and three layers of wall in the BF. On the 21st day, we were observed thathistologic development of BF was completed. In conclusion, obtained these data concluded that BFis an important lymphoid organ in terms of maintaining a healthy life of the poultry. It is alsobelieved that the obtained morphometric measurements can be used as reference data for furtherstudies on this organ.

PDF

___

1. Akter SH, Khan MZI, Jahan MR, Karim MR, Islam MR. Histomorphological study of the lymphoid tissues of broiler chickens. Bangladesh J Vet Med 2006; 4: 87-92.
2. Türkmenoğlu İ, Demirkan İ, Demirkan AÇ, Akosman MS, Akalan MA. Morphology and volume measurement of bursa fabricius by stereology in Merlin (Falco Columbarius). Kocatepe Vet Derg 2019; 12: 27-32.
3. Mahanta D, Mrigesh M, Sathapathy S, et al. Gross and morphometrical studies on the thymus, spleen and bursa of fabricius of day old Kadaknath chick. JEZS 2018; 6: 555-558.
4. Sari EK, Altunay H, Kurtdede N, Bakir B. The structure of bursa of fabricius in the long-legged buzzard (Buteo Rufinus): histological and histochemical study. Acta VetBeograd 2015; 65: 510-517.
5. Song H, Peng KM, Li SH, et al. Morphological characterization of the immune organs in ostrich chicks. Turk J Vet Anim Sci 2012; 36: 89-100.
6. Otsubo Y, Chen N, Kajiwara E, et al. Role of bursin in the development of B lymphocytes in chicken embryonic bursa of fabricius. Dev Comp Immunol 2001; 25: 485-493.
7. Funk PE, Palmer JL. Dynamic control of B lymphocyte development in the bursa of fabricius. Arch Immunol Ther Exp 2003; 51 : 389-398.
8. Çolakoğlu F, Dönmez HH. Kanatlıların sindirim kanalı lenfoid dokusu. Atatürk Üniv Vet Bil Derg 2018; 13: 106- 111 .
9. Bickford AA, Kuney DR, Zander DV, McMartin DA. Histologic characterization of the involuting bursa of fabricius in single-comb white Leghorn chickens. Avian Dis 1985; 29: 778-797.
10. Olah I, Glick B. Follicle‐associated epithelium and medullary epithelial tissue of the bursa of fabricius are two different compartments. Anat Rec 1992; 233: 577-587.
11. Davenport WD, Allen ER. Dome epithelium and follicle‐ associated basal lamina pores in the avian bursa of Fabricius. Anat Rec 1995; 241 : 155-162.
12. Olsen R, Kudirkiene E, Thofner I, et al. Impact of egg disinfection of hatching eggs on the egg shell microbiome and bacterial load. Poult Sci 2017; 96: 3901 -3911.
13. Selçuk ML, Tıpırdamaz S. A morphological and stereological study on brain, cerebral hemispheres and cerebellum of New Zealand rabbits. Anat Histol Embryol 2020; 49: 90-96.
14. Karagöz Y. SPSS 22 Uygulamalı Biyoistatik. 2nd Edition, Ankara: Nobel Tıp Kitabevi, 2015.,
15. Hassan SA, Tememy A, Hussein JS, Rasool BS. Histological study on bursa of fabricius of quail birds (Coturnix coturnix japonica). Egyptian Poult Sci 2011; 31: 613- 620.
16. Khan MZI, Masum M, Khan MZI, et al. Histomorphology of the lymphoid tissue of broiler chicken in Kelantan. Sains Malaysiana 201 4; 43: 1175-1179.
17. Kumar P, Das P, Ranjan R, Minj AP. Postnatal development of bursa of fabricius of Khaki Campbell Duck. Indian J Vet Anat 2014; 26: 30-32.
18. Özparlak H, Çelik B, Balta D. Yumurtaya verilen siklofosfamid ve C vitamininin tavuk embriyoları üzerindeki bazı etkileri. Selçuk Üniv Fen Fak Fen Derg 2018; 44: 157- 173.
19. Bellairs R, Osmond M. The Atlas of Chick Development. 2nd Edition, London: Elsevier, 2005.
20. Sandıkçı M, Karagenç L. Tavuk ve bıldırcın embriyolarında bursa Fabricius ve timusta bazı kök hücre belirteçlerinin incelenmesi. Ankara Üniv Vet Fak Derg 2013; 60: 157- 163.
21. Chrząstek K, Madej JP, Mytnik E, Wieliczko A. The influence of antibiotics on B-cell number, percentage, and distribution in the bursa of fabricius of newly hatched chicks. Poultry Sci 2011; 90: 2723-2729.
22. Berktay EA, Çelik İ. Sunset Yellow FCF'nin (E110), Tavukların Timus ve Bursa Fabricii'sinin Embriyonik Gelişimi Üzerindeki Etkisinin Histolojik ve Enzim Histokimyasal Yöntemlerle Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2014.
23. Casteleyn C, Doom M, Lambrechts E, et al. Locations of gut-associated lymphoid tissue in the 3-month-old chicken: A review. Avian Pathol 2010; 39: 143-150.
24. Ratcliffe MJH. The ontogeny and cloning of B cells in the bursa of Fabricius. Immunol Today 1985; 6: 223-227.
25. Kanasiya S, Karmore S, Barhaiya RK, et al. Histoarchitectural studies on bursa of fabricius of Kadaknath birds. J Anim Res 2018; 8: 107-110.
26. Kocaöz N, Çelik İ, Ünsal S. Kuluçkadan çıkıştan sonra tavuk bursa Fabricii'sinde oluşan histolojik değişiklikler. Vet Bil Derg 1997; 13: 43-51 .