Oymaağaç granitoidinin normal zonlu kristalleşme özelliği, Beypazarı-Ankara

Oymaağaç granitoidi Orta Anadolu'nun kuzeybatı bölümünde, Beypazarı'nın 50 km güneyinde ve Kirmirçayı plütonun kuzey sınırını oluşturacak şekilde güneye doğru uzanmaktadır. Sakarya levhasına sokulum yapan Oymaağaç granitoidi genç sediman ve evaporitler tarafından uyumsuz olarak örtülmektedir. Oymaağaç granitoidi başlıca granit ve granodiyorit bileşiminde olup, oval yuvarlağımsı magma karışım ürünü mafik anklavlar içermektedir. Granodiyoritlerde kuvars, oligoklaz, ortoklaz ve amfiboller kayacın ana mineralojik bileşimini, apatit, zirkon, titanit ve opak mineraller ise tali bileşenlerini oluşturmaktadır. Granitler daha açık renkli olması ve biyotit içermesinden dolayı granodiyoritlerden kolaylıkla ayırt edilmektedir. Aplitik dayk şeklinde alkali feldispat granitler plütonun ana eklemlerine uyumlu olarak K45°D istikametinde granodiyorit ve granitleri kesmektedir. Granodiyoritler plütonun ana litolojisini oluşturarak genelde renk, doku, anklav içerik oranı ve mineralojik bileşimleri açısından plütonun kenarından merkezine doğru değişmektedir. Plütonun kenar kısmından merkezine doğru gidildikçe amfibol ve anklav içerikleri dereceli olarak azalmakta ve kristal tane boyu artmaktadır. Tümkayaç jeokimyası sonuçlarına göre plütonun kenarından merkezine doğru gidildikçe SiO2, K2O ve Rb içerikleri artmakta buna karşın TiO2, Fe2O3, MgO, CaO, Ba ve Nb içerikleri azalmaktadır. Plütonun kenardan merkeze doğru göstermiş olduğu doku, mineralojik bileşim ve jeokimyasal bileşiminin dereceli değişim özellikleri, plütonun düzenli (normal) zonlu bir plüton şeklinde kristalleşme (ayrımlaşma) sürecine uğradığını göstermektedir.

Normal crystallization zoning features of Oymaağaç granitoid, Beypazarı-Ankara

Oymaağaç granitoid is located 50 km to the south of Beypazarı (Ankara) and is bordered at the north by Kirmirçayı River. It intrudes the Sakarya plate and is unconformably overlain by young sediments and evaporates. Oymaağaç granitoid is mainly composed of granite and granodiorite and contains elliptical rounded magma mixing/mingling enclaves. Quartz, oligoclase, orthoclase, and amphibole form the main mineral composition, and apatite, zircon, titanite and opaque minerals represent the accessory minerals of the granodiorite. Granite is lighter in color and rich in biotite compared to the granodiorite. Alkali feldspar granite cuts granite and granodiorite along the main joints of the pluton at N45°E direction in the form of aplitic dykes. Granodiorite forms the main lithology of the pluton and displays change in color, percentage of enclaves and mineralogical compositions from the outer zone to the inner part of the intrusion. The amphibole and enclave contents decrease and the crystal size increases from the outer zone toward the inner part of the pluton. The results of the wholerock data reveal that SiO2, K2O and Rb contents increase, whereas Fe2O3 , MgO, CaO, Ba and Nb contents decrease from the outer part to the inner part of the intrusion. The regular change of the texture, mineralogical composition and geochemical features from the outer zone to the inner zone of the pluton suggest fractional crystallization forming a normally zoned pluton.

PDF

___

1. K.G.J. Zigler, Eskişehir-Ankara-Bolu ve Çankırı vilayetlerinde yapılan monoton jeolojik tetkikata dair rapor, Maden Tetkik Arama derleme no: 985. Ankara (yayımlanmamış).
2. M. Kırıkoğlu ve H. Yıldırım, Ankara-Beypazarı-Oymaağaç köyü, AR:44884 nolu feldispat sahası maden jeolojısı raporu Maden Tetkik Arama Derleme No:9514, Ankara (yayımlanmamış), 1993.
3. E.B. Yohannes, Geology and petrology of the Beypazarı granitoids, O.D.T.U. jeoloji mühendisliği Bölümü Yük.Lisans Tezi. 102-109, 1993.
4. C. Helvacı ve S. Bozkurt, Beypazarı (Ankara) granitinin jeolojisi, mineralojisi ve petrojenezi, Türkiye Jeoloji Bülteni., 37, 2, 31-42, 1994.
5. M. Kibar, E. Gökten, T.Lünel ve Y.K. Kadıoğlu, Sivrihisar İntruzif kompleksi ve civarının jeolojisi ve petrografisi, Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni 7, 78-86, 1992.
6. Y.K. Kadıoğlu, Kaymaz (Eskişehir) granitlerinde magma karışım ürünü gösteren bulgular, 47. Türkiye Jeoloji Kurultayı Bülteni. Bildiri özetleri, 143s, 1994.
7. M.Z. Gözler, F. Cevher ve A. Küçükyaman, Eskişehir civarının jeolojisi ve sıcak su kaynakları, Maden Tetkik Arama dergisi 103/104, 40-45, 1985.
8. F. Yağmurlu, C. Helvacı ve U. İnci, Depositional setting and geometric structure of the Beypazarı lignite deposits, Central Anotolia, Turkey, Int. Journal of Coal Geol.10,337-360, 1988.
9. Ü. Ünal, Beypazarı granitoidinin (Dümrek-Yalnızçam) mineralojik-petrografik ve jeokimyasal incelenmesi, H.Ü. Fen Bil. Ens. Yüksek müh. tezi. 67s, 1997.
10. G. Ataman, Ankara’nın güneydoğusundaki granitik-granodiyoritik kütlelerden Cefalık dağının radyometrik yaşı hakkında ön çalışma, Hacettepe Fen Müh. Dergisi 2, 44-49, 1973.
11. E. Bingöl, Fiziksel (Radyometrik-Radyojenik) yaş tayini metodlarını sınıflama denemesi ve Rb-Sr ve K-Ar metodlarının Kazdağ’da bir uygulaması, Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni 14/1, 1-17, 1971.
12. E. Bingöl, Murat dağı merkezi kesiminin jeolojisi, magmatik ve metamorfik kayaçların petrolojisi ve jeokronolojisi, Tez 105s. (yayınlanmamış), 1974.
13. S. Sherlock, S. Kelly, S. Inger, N. Harris ve A.Okay, , 40Ar-39Ar and Rb-Sr geochronology of high-pressure metamorphism and exhumation history of the Tavşanlı Zone, NW Turkey, Contrib Mineral Petrol, 137, 46-58, 1999.
14. A. Streckeisen, Classification and nomenclature of igneous rocks, N.Jb.miner.Abh.107. Stutgard, 1976.
15. T.N. Irvine ve W.R.A. Baragara, 1971. A guide to the chemichal classificiation of the common volcanics rocks: Can J. Eart Sci., 8, 523-548, 1939.
16. S. Baxter ve M. Feely, Magma mixing and mingling textures in granitoids: examples from the Galway granite, Connemara, Ireland. Min. and Pet., 76,63-74, 2002