Zekâî Dede’nin Lenk Fahte Usûlündeki Nakış Bestesinin Usûl-Arûz Vezni İlişkisi Açısından İncelenmesi ve Makamsal Analizi

Türk mûsıkisi bestekârları genellikle bestelerinde, belirledikleri usûle uygun arûz vezni ile yazılmış şiirleri seçmişlerdir. Bu durum, her usûl için belli arûz kalıp veya kalıpları olduğunu göstermektedir. Meşk siteminin temel iskeletini oluşturan usûller ve arûz vezni arasındaki ilişki önemli ve anlaşılması gereken konulardan biridir. İncelemede Lenk Fahte usûlünde 17 eser ele alınmış, 13 eserin vezninin “Mef’ûlü/Fâ’ilâtün/Mef’ûlü/Fâilâtün” olduğu tespit edilmiştir. Çalışmanın konusu olan Lenk Fahte usûlünde, Sûzinâk makamında, Nakış Beste formundaki eserin usûl-arûz vezni ilişkisi bağlamında örnek eser olarak belirlenmesinin birinci derece sebebi, bestekârı Zekâî Dede Efendi’nin aynı zamanda bir kudümzen olmasıdır. İkinci derecede ise Aksüt (1993:217)’ün ifade ettiği gibi özellikle Lenk Fahte usûlünü hiçbir bestekârda rastlanmayacak bir mükemmeliyette kullandığını dile getirmesidir. Eser usûl-arûz vezni ilişkisinin analizinin ardından, makamsal açıdan da ele alınarak analiz edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Zekâî Dede, Türk Mûsikîsi, Lenk Fahte, Usûl-Arûz Vezni İlişkisi, Sûzinâk Makamı Analizi

PDF

___

[1] Ak, A.Ş., (2009). Türk Mûsikîsi Tarihi, Ankara: Akçağ.
[2] Aksüt, S., (1993). Türk Musikisinin 100 Bestekârı, İstanbul: İnkılâp.
[3] Arel, H.S., (1997). Prozodi Dersleri, [(hzl.) Murat Bardakçı], İstanbul: Pan.
[4] Karasar, N., (2002). Bilimsel Araştırma Yöntemi, Ankara: Nobel.
[5] Kutluğ, Y.F., (2000). Türk Mûsîkîsinde Makamlar İnceleme, İstanbul: Yapı Kredi Kültür ve Sanat.
[6] Özkan, İ.H., (2000). Türk Mûsıkîsi Nazariyatı ve Usûlleri Kudüm Velveleleri, İstanbul: Ötüken.
[7] Pala, İ., (2009). Ansiklopedik Divân Şiiri Sözlüğü, İstanbul: Kapı.
[8] Sıdal, F., (1970). Türk Musikisi Dersleri, Musikî ve Nota Eğitici Aylık Musikî Mecmuası, Cilt:1, Sayı:3.
[9] Tanrıkorur, C., (2001). Biraz da Müzik, İstanbul: Zaman.
[10] Tanrıkorur, C., (2003). Osmanlı Dönemi Türk Mûsikîsi, İstanbul: Dergâh.
[11] Ungay, H., (1981). Türk Mûsıkîsinde Usûller ve Kudûm, İstanbul: Türk Musıkisi Vakfı.
[12] Uslu, R., (2015). Meragi’den II. Murad’a Müziğin Maksatları MAKÂSIDU’L-ELHÂN, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı.
[13] Yahya Kaçar, G., (2009), Türk Mûsikîsi Rehberi, Ankara: Maya Akademi.
[14] https://islamansiklopedisi.org.tr/zekai-dede