Türkiye'de yaşanan Kasım 2000 ve Şubat 2001 krizlerinin bankacılık sektörü üzerindeki etkisinin değerlendirmesi

Ülkeleri krize götüren ekonomik dengesizlikler arasında; cari işlemler açığı, dış ticaret bilançosu açığı, yüksek enflasyon, kur politikaları, ulusal paranın aşırı değerlenmesi, kamu finansman açığı gibi makro ekonomik nedenler sayılabilir. Bunlara, bankacılık sektörünün gelişmemesi, sermaye yetersizlikleri sonucu yabancı sermaye yatırımlarının; özellikle portföy ve kısa vadeli sermaye hareketlerinin olumsuz etkisi de eklenebilir. 1980’den sonra küreselleşme ve finansal serbestleşme dünyada hızla yayılmaya başlamış sermaye hareketlerinde önemli dalgalanmalar yaşanmıştır. Son yıllarda dünyada ve ülkemizde; makroekonomik dengesizlikler sonucu reel krizler, finansal entegrasyon sürecinin etkisiyle de finansal krizler yaşanmaktadır. Türkiye ekonomisinde varolan sorunlar yaşanan ekonomik krizlerle birlikte derinleşmiştir. 24 Ocak 1980 Kararları sonrasında Türk bankacılık sektörü hızlı bir değişim sürecine girmiştir. Özellikle Türkiye’de Kasım 2000 ve Şubat 2001 krizlerinde zayıf olan bankacılık sektörü büyük zarar görmüştür. Bu çalışmada Türkiye’de yaşanan Kasım 2000 ve Şubat 2001 krizlerinin bankacılık sektörü ile yakından ilişkili olduğu sonucuna varılmıştır. Bunun yanında Türkiye’de yaşanan Kasım 2000 ve Şubat 2001 krizlerinin nedenleri ve krizin çözümü için alınan tedbirlerin neler olduğu ortaya konmuştur. Ülkelerin bankacılık krizi yaşamaması ve güçlü bir ekonomiye sahip olması için neler yapması gerektigi açıklanmaya çalışılmıştır.

The evaluation of influences on banking sector of the November 2000 and February 2001 financial crises experienced in Turkey

Among the economical imbalances which push countries toward economical crises, macro economic reasons such as foreign trade balance deficit, macro economic current account deficit, high inflation, exchange rate policies, excessive revaluation of the national currency can be considered. In addition, underdevelopment of the banking sector and negative impact of foreign capital investments, especially portfolio and short term investments as a result of capital insufficiency can also taken into account. Globalization and financial liberalization have been spread over the world after 1980 and there has been a significant fluctuation on capital movement. In recent years, reel crises caused by macroeconomic imbalances and fiscal imbalances under the impact of financial integration process have been taking place both in our country and the world. Turkey’s existing economic problems has deepen because of these financial crises. After the stabilization programmed of January 24, 1980 Turkish banking sector come into a rapid change process. In Turkey, especially weak banking sector has significantly damaged with November 2000 and February 2001 financial crisis. In the study, it is founded that there is a strong correlation between banking sector and November 2000 and February 2001 crisis. Also it is exposed that what have been the reasons and prior indications of the November 2000 and February 2001 crises experienced in Turkey and the precautions taken so as to eradicate those. It is tried to explain what the countries should do in order not to live a banking crises and to have a strong economy.

PDF

___

Akbank Kültür Yayını; (1978), Cumhuriyet Dönemi Türk Ekonomisi( 1923-1978).
AKGÜÇ, Öztin; (1975), Cumhuriyet Döneminde Bankacılık Alanında Gelismeler, TBB Yayın No: 47.
AKGÜÇ, Öztin; (1974), “Cumhuriyet Dönemi’nde Bankacılık Alanında Kurumsal Gelişmeler”, Banka ve Yorumlar Dergisi, İstanbul.
AKGÜÇ, Öztin; (1982), “24 Ocak Kararları ve İzlenen Para Politikasının Amaçları”, Para Dergisi, Sayı: 8.
AKGÜÇ, Öztin; (1989), 100 Soruda Türkiye’de Bankacılık, Gerçek Yayınevi, İstanbul,
AKDİŞ, Muhammed; Global Finansal Sistem Finansal Krizler ve Türkiye, Beta Yayıncılık, İstanbul.
AKALIN, Güneri; (2001), “Türkiye’de Piyasa Ekonomisi’ne Geçiş Süreci ve Ekonomik Kriz”, TİSK, Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu, Ankara.
ALANTAR, Doğan; (2008), “Küresel Finansal Kriz: Nedenleri Ve Sonuçları Üzerine Bir Değerlendirme”, Maliye Bakanlığı Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü Daire Başkanı, Ankara..
AKYÜZ, Yılmaz ve Korkut BORATAV; (2002), “Türkiye’de Finansal Krizin Oluşumu”, İktisat, İşletme ve Finans Dergisi, sayı 197.
ALP, Ali; (2001), “Bankacılık Krizleri ve Krize Karşı Politika Önerileri”, Yeni Türkiye Dergisi, Yıl:7, Sayı: 41, Ankara.
ATEŞ, Koray; (2004), “Finansal Krizlerden Bankacılık Krizlerine Bir Değerlendirme”, Piyasa Dergisi, Yaz, Sayı: 11.
AYTEKİN, Haluk; (2000), “1945- 1960 Dönemi Özel Sektör Bankacılığının Yükselişi, Uzman Gözüyle Bankacılık”, Bankacılık Dergisi, Yıl: 7, Sayı: 30 Şubat.
AKÇAKOCA, Engin; (2001), “Bankacılık Sektörü (Soru-Cevap)”, İktisat Dergisi, Sayı: 413, Kasım.
BAKAN, Sumru; (2001), “Osmanlı’dan Günümüze Türk Bankacılık Kesimi”, İktisat Dergisi, Sayı:417, Eylül.
BDDK; (2001), Bankacılık Sektörü Yeniden Yapılandırma Programı, 15 Mayıs.
BDDK; (2009), Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı, Türkiye / Nisan 2009 Krizden İstikrara Türkiye Tecrübesi, Ankara.
BERLIN, David Pion and Horold Trinkulas; (2005), “Democratization, Social Crisis and the Impact of Military Domestic Rules in Latin America”, Political and Military Sociology, Vol: 33, No. 1.
BORATAV, Korkut; (1998), Türkiye İktisat Tarihi 1908-1985, 6. Basım, Gerçek Yayınevi, İstanbul.
BORATAV, Korkut; (2001), “2000/2001 Krizinde Sermaye Hareketleri”, İşletme-İktisat Finans Dergisi, Yıl: 16, Sayı: 186.
BORATAV, Korkut; (2001), Financial Liberealization. Macroeconomics, (In) Stability and Patterns of Distribution.
BORATAV, Korkut; (2001), “2000/2001 Krizinde Sermaye Hareketleri”, Mülkiye Dergisi, C. XXV, Sayı. 230.
DELİCE, G.; (2003), “Finansal Krizler: Teorik ve Tarihsel Bir Perspektif”, Erciyes Üniversitesi İİBF Dergisi, Sayı:20, Kayseri.
DİE; (2003), 1923-2002 İstatistik Göstergeler, DİE Matbaası, Ankara.
Ege Bölgesi Sanayi Odası; (2008), Rakamlarla Türkiye 2002– 2007, İzmir.
ESEN, Oğuz; (2005), “Bankacılık Krizleri, Yeniden Yapılandırma Programları ve Türk Bankacılık Sektörü”, Siyasal Dergisi, Yıl:1, Sayı:1, Bahar, İzmir.
Esnaf ve Sanatkarlar Perspektifinden 2007 Yılında Türkiye Ekonomisi ve Yılından Beklentiler; (2008), Ankara.
ERDOĞAN, Niyazi; (2002), Dünya’da ve Türkiye’de Finansal Krizler, Türk Bankacılık Seköründe Yeniden Yapılandırma Uygulamaları- Kamu Bankaları Deneyimi, Yaklaşım Yayınları, Haziran.
ERDOĞAN, Niyazi; (2001), “Türkiye’de Ekonomik Kriz ve Bankacılık Sistemi”, Yeni Türkiye Ekonomik Dergisi, Semih Ofset, Yıl: 7, Sayı: 41, (Eylül-Ekim).
ERDOĞAN, Bülent; (2006), “Gelişmekte Olan Ülkelerde Finansal Krizler ve Finansal Kriz Modelleri” Yüksek Lisans Tezi.
ERDÖNMEZ, Pelin Ataman; (2001), Sistematik Banka Yeniden Yapılandırmasında Teorik Yaklaşım, TBB, Bankacılık Araştırma Grubu Çalışma Raporu, Haziran.
ERTUNA, İ. Özer; (2005), Türkiye Ekonomisinin Kayıp Yılları (1989- 2005), Avcıol Basım Yayın, İstanbul.
GÜLOĞLU, Bülent; (2001), “İstikrar Programından İstikrarsızlığa; Kasım 2000 ve Şubat 2001 Krizleri”, Yeni Türkiye Ekonomik Kriz Özel Sayısı I, Semih Ofset, Yıl: 7, Sayı: 41, (Eylül-Ekim).
GEDİZ, Burcu; (2003), “Türk Bankacılık Sektörünün Yeniden Yapılandırılması ve Çözüm Önerileri”, Celal Bayar Üniversitesi Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 53/73.
GÜLCAN Y. ve Diğerleri; (2001), “2001, 2000-2001 Ekonomik Programları ve Kriz: Bütçe, Bankacılık, Özelleştirme ve Kur Politikaları”, İşletme Fakültesi, Çalışma Metinleri Serisi No:01/01, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
GÜNAL, Mehmet; (2001), Türk Bankacılık Sektörünün Sorunları ve Gelecegi, Ankara: A.T.O Yayınları.
GÖKTAŞ, Abdülkadir; (2000), Küresel Kriz ve Türkiye, Özen Yayımcılık, Ankara.
Hazine Müsteşarlığı; (2004), Türkiye’nin Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı: Hedefler, Politikalar ve Uygulamalar, Ankara.
Hazine Müsteşarlığı Ekonomik Araştırmalar Genel Müdürlüğü; (2003), Hazine İstatistikleri, 1980-2003, Ankara.
Hazine Müsteşarlığı; (2009), B.02.1.HZN.0.13.05.02-610 Sayılı Soru Önergesinin 0311.2009/46573 Sayılı Cevap Yazısı, Ankara.
İŞCAN, Ayşe; (2003), Banka Kredilerinde Daralmanın Ekonomik Etkileri ve Krizlerdeki Gelişimi, T.C.M.B., Uzmanlık Yeterlilik Tezi, Ankara.
KAZGAN, Gülten; (2006), Tanzimat’tan 21. Yüzyıla Türkiye Ekonomisi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
KAZGAN, Gülten; (2005), Türkiye Ekonomisinde Krizler (1929- 2001) Ekonomik Politik Açıdan Bir İrdeleme, Bilgi Yayınları, İstanbul.
KARAÇAM, Burhan; (2006), “Orası Yapı Kredi Fark Oradaydı”, Yapı Kredi Yayınları, 1. Baskı, İstanbul, Temmuz.
KARABIYIK, E.L.; (2004), Küreselleşme Sürecinde Finansal Krizler ve Etkileri, Marmara Kitabevi Yayınları, Bursa.
KİBRİTÇİOĞLU, Aykut;( 2001), “Türkiye’de Ekonomik Krizler ve Hükümetler”, Yeni Türkiye Ekonomik Kriz Özel Sayısı I. Sayı 41, Yıl 7, (Eylül-Ekim 2001), Ankara,.
MÜSLÜMOV, Alövsat; (2002), 21. Yüzyılda Türkiye’de KOBİ’ler; Sorunlar, Fırsatlar ve Çözüm Önerileri, Literatür Yayıncılık, İstanbul.
ÖZATAY, Fatih; (1996), The Lessons From The 1994 Crisis in Turkey: Public Debt (Mis)Management and Confidence Crisis, Yapı Kredi Economic Review, sayı.7.
ÖZKER, Niyazi; (2000), Enflasyonist Finansman Teorisi ve Türkiye, Beta Yayınları, İstanbul.
PARASIZ, İlker; (2000), Para Banka ve Finansal Piyasalar, Ezgi Kitabevi, Bursa.
PARASIZ, İlker; (1998), Türkiye Ekonomisi: 1923’ten Günümüze Iktisat ve Istikrar Politikaları, 1.Basım, Ezgi Kitabevi, Bursa.
PARASIZ, İlker; (2000), Modern Bankacılık Teori ve Uygulama. Istanbul.
PAZARBAŞIOĞLU, C.; (2003), Yeniden Yapılandırma Programına Genel Bakış, BDDK, Ankara.
SEYİDOĞLU, Halil; (1999), Uluslararası İktisat, Güzem Yayınları, İstanbul.
SEYİDOĞLU, Halil; (2003), “Uluslararası Mali Krizler IMF Politikaları Azgelişmiş Ülkeler Türkiye ve Dönüşüm Ekonomileri”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, Cilt 4,Sayı 2.
SÖNMEZ, Sinan; (2005), Dünya Ekonomisinde Dönüşüm Sömürgecilikten Küreselleşmeye, İmge Yayınları, Ankara.
STUBBS, Richard; (2005), Rethinking Asia’s Economic Miracle, Palgrave Macmillan, New York.
SUSAM, Nazan ve Ufuk BAKKAL; (2008), “Kriz Süreci Makro Değişkenleri ve 2009 Bütçe Büyüklüklerini Nasıl Etkileyecek?”, Maliye Dergisi, Sayı 155, Temmuz-Aralık 2008.
SÜREK, İ.; (1999), “Finansal Liberalizasyon ve Bankacılık Krizi”, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası Lira Dergisi, Sayı:10, Ankara.
ŞAHİN, Hüseyin; (2000), Türkiye Ekonomisi, (Tarihsel Gelişimi- Bugünkü Durumu), Ezgi Kitabevi, 6. Baskı, Bursa.
ŞENGÖZ, Tuncer; (2004), Finansal Piyasalarda Çılgınlık ve Çöküş, Borsa Analiz Kütüphanesi, İstanbul.
ŞENER, Selçuk; (2001), “Türk Bankacılık Sektörü Üzerine Genel Bir Değerlendirme”, Yeni Türkiye Özel Sayısı I, Semih Ofset, Yıl: 7, Sayı: 41, (Eylül-Ekim), Ankara.
ŞİMŞEK, Hayal A.ve Asuman ALTAY; (2009), “Küresel Kriz Ortamında Türkiye’de Maliye Politikalarının Değerlendirilmesi”, Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, Gündem, Cilt: 46 Sayı: 528.
TOPRAK, Metin ve Osman DEMİR; (2001), “Türk Bankacılık Sektörü: Sorunlar, Krizler ve Arayışlar”, Çukurova Üniversitesi İ.İ.B.Dergisi, Cilt:2, Sayı: 2, Adana.
TOPRAK, Metin; (2001), “Türkiye’nin Ekonomi Politiği ve Mali Krizler”, Yeni Türkiye Özel Sayısı II, Semih Ofset, Yıl: 7, Sayı: 42, (Kasım-Aralık), Ankara.
T.C.; (2009), 2008 Yılı Katılım Öncesi Ekonomik Programı Nisan 2009, Ankara.
Türkiye Kalkınma Bankası A.Ş.; (2008), Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Müdürlüğü, Ekim 2008, Ankara.
TOBB; (2000), “Mevduatta Güvenceye Son”, TOBB Aylık Dergisi, Ekonomik Forum, Yıl: 7, Sayı: 6, 15 Haziran.
TBB; (2005), Banka Bilgileri, (Çevrimiçi) http://www.tbb.org.tr/ asp/bankalarl.asp, 25.09.2005.
basinaciklamasi/15092005_bddk.htm, 25.09.2005.
TBB; (2005), Bankalarımız 2004, TBB Yayınları, İstanbul.
Turkısh Yatırım; (2010), 2010 Sektörel Bakış.
Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı; (2009), Türkiye Ekonomisi için Kriz Önlemleri Değerlendirme Notu, 13.03.2009, Ankara.
UYAR, Seçil; (2003), Bankacılık Krizleri, Ankara,
UYGUR, Ercan; (2001), Krizden Krize Türkiye: 2000 Kasım ve 2001 Subat Krizleri, Türkiye Ekonomi Kurumu Tartısma Metni, Türkiye Ekonomi Yayınları.
ÜNAL, Erdinç; (2006), Gelişmekte Olan Ülkelerde Mali Krizler ve Devletin Rolü, Doktora Tezi.
YILDIRIM, Oğuz; (2004), “Türk Bankacılık Sektörünün Temel Sorunları ve Sektörde Yaşanan Mali Riskler”, Dış Ticaret Dergisi, Yıl: 9, Sayı: 30, Ankara.
http://www.ulugbay.com/blog_hikmet/?p=60, 29.08.2008.
http://www.bilkent.edu.tr/%7Eyeldane/B&YCEPA2002.PDF 03.05.2007
ZARAKOLU, Avni; (1974), Cumhuriyetin 50. Yılında Türkiye’de Bankacılık, Türkiye Bankalar Birligi, Yayın No: 61,Ankara.