Kredili işlemler ve küresel kriz açısından İMKB'de açığa satış işlemleri

ABD sermaye piyasalarında gerçekleştirilen riskli borsa işlemlerinin krizin nedenleri arasında gösterilmesi, söz konusu işlemlerin mercek altına alınmasına neden olmuştur. Bu kapsamda ABD ve İngiltere başta olmak üzere; spekülatif olduğu düşünülen açığa satış işlemlerinin birçok ülkede yasaklandığı görülmüştür. Açığa satışların idari kararla yasaklanmasının borsalarda likiditenin ve etkinliğin azalmasına neden olabileceği ve kriz sürecinde borsalarda yaşanan düşüşlerin spekülatif ikincil piyasa işlemlerinden ziyade ekonomilerdeki temel sorunlara dayandığı dikkate alındığında; açığa satışların yasaklanmasına yönelik politikaların tek başına borsalarda yaşanan düşüşlerin önüne geçemeyebileceği düşünülmektedir. İMKB’deki açığa satış işlemleri değerlendirildiğinde, mevcut verilerin açığa satış işlemlerinin gerçek hacmini temsil etmeyebileceği rezervi çerçevesinde; İMKB’de düşük hacme sahip olduğu görülen açığa satış işlemlerinin İMKB endekslerinin seyrini etkileyecek boyutlarda olmadığı ve olası bir yasağın yaratabileceği etkinin sınırlı olabileceği düşünülmektedir. Bununla birlikte çalışmada, İMKB’de gerçekleştirilen açığa satış işlemlerinin risk doğurabilecek boyutlarının düzenleme ve gözetim konusu edilmesinin uygun olacağı sonucuna ulaşılmıştır.

Short sale transactions in Istanbul Stock Exchange from the perspective of margin transactions and global financial crisis

In the process of global financial crisis, short sale transactions were banned at the countries having a developed capital markets to protect consumers and financial system. The U.S. Securities and Exchange Commission and U.K. Financial Services Authority were the leading regulators adopted such restrictions. In this article, the author considers whether banning aprroach to the short sale transactions represent the right policy for the global and local financial markets’ systemic safety. Essential reasons of the recent financial crisis are based on fundemental problems of the economy and financial system rather than market based speculations. Therefore, by analysing relevant arguments in the literature and statistical data, it is concluded that administrative policies emerging to ban on short sale transactions would not enough to reverse crisis conditions. On the other hand, the author suggests short sale transactions on ISE would need additional regulation and supervision to enhance market and transaction safety.

PDF

___

AĞAOĞLU, Ali; (2008), “Londra’daki ÖPSP”, 26.08.2008 Tarihli Nüsha, Vatan Gazetesi.
ALEXANDER,Gordon J. and Mark A. PETERSON; (2008), “The Effect of the Uptick Rule on Spreads, Depths, and Short Sale Prices”, Journal of Trading 3 (2), pp. 38-44.
BRENNER, Menachem and Marti G.SUBRAHMANYAM; (2008), “End The Ban On Short-Selling”, http://www.rgemonitor. com/globalmacro-monitor/253943/end_the_ban_on_shortselling (Erişim Tarihi: 11.10.2009).
BRIS, Arturo, William N. GOETZMANN and Ning ZHU; (2007), “Efficiency and the Bear: Short Sales and Markets Around the World”, Journal of Finance 62 (3), pp.1029-1079.
CHANG, Eric C., Joseph W. CHENG, J. Michael PINEGAR and Yinghui YU; (2008), “Short-Sales Constraints: Reductions in Costs of Capital or Overvaluation? Evidence from Hong Kong”, August, Internet: http://www.fma.org/Texas/Papers/Revision- August20082.pdf (Erişim Tarihi: 11.10.2009).
CHANCELLOR, Edward: (2001), “A Short History of the Bear Market”, Internet: http://dailyreckoning.com/a-short-history-ofthe- bear-market/ (Erişim Tarihi: 20.06.2010).
COŞKUN, Yener; (2009), “Etkin Risk Yönetiminde Öz Disiplin Süreci”, Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi 2 (2), ss. 33- 52.
COŞKUN, Yener; (2010), “Küresel Finansal Kriz ve Kredilendirme ve Değerleme Sorunları: ABD ve Türk İpotekli Konut Finansman Sistemleri Hakkında Bir Değerlendirme”, Tam Metin Bildiri (21Kasım 2009, Taşınmaz Değerleme Günleri 2009). TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi Yayını: 223-249.
FAULKNER, Mark C.; (2005), “An Introduction to Securities Lending”, (Eds: Frank J. FABOZZI and Steven MANN (Ed.), Securities Finance, John Wiley& Sons, New Jersey, pp: 3-37.
FENDER, Ingo and Jacob GYNTELBERG; (2008), “Overview: Global Financial Crisis Spurs Unprecedented Policy Actions”. December. BIS Quarterly Review.
FINANCIAL SERVICES AUTHORITY (FSA) (2008), “Statement on Short Positions in Financial Stocks”, FSA/ PN/102/2008, 18.09.2008, Internet: http://www.fsa.gov.uk/pages/ Library/Communication/PR/2008/102.shtml (Erişim Tarihi: 08.09.2009).
FINANCIAL SERVICES AUTHORITY (FSA) (2009), “The Turner Review: A Regulatory Response to the Global Banking Crisis”, March, Internet: http://www.fsa.gov.uk/pubs/other/ turner_review.pdf (Erişim Tarihi: 05.11.2009).
FINANCIAL TIMES; (2008), “Fuld Says Lehman Victim of Short Sellers”, 06.10.2008 Tarihli Elektronik Nüsha, Internet: www. ft.com (Erişim Tarihi: 07.10.2008).
GALBRAITH, John Kenneth; (2009), Büyük Kriz 1929, Çev.:N. AKBAŞ, 1. Baskı, Pegasus Yayınları, İstanbul.
İMKB (2009a), “Hisse Senetleri Piyasası İşlem Hacmi 30.10.2009, Internet: http://www.imkb.gov.tr/Data/ Consolidated. aspx (Erişim Tarihi: 10.10.2009).
İMKB (2009b), “İMKB Dönemsel Bülteni 2009/6”, Internet: http://www.imkb.gov.tr/Data/Consolidated.aspx (Erişim Tarihi: 06.08.2009).
KINDLEBERGER, Charles P.; (2007), Cinnet, Panik ve Çöküş: Mali Krizler Tarihi, Çev.: H. MUTLU, Bilgi Üniversitesi Yayınları, Yazın Basın Yayın Matbaacılık, İstanbul.
LAMONT, Owen A.; (2004), “ Go Down Fighting: Short Sellers vs. Firms”, Working Paper, No. 04-20, Yale ICF. Internet: http:// papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=579806 (Erişim Tarihi: 20.06.2010).
LOSS, Louis; (1983), Fundemantals of Securities Regulation, Third Edition, Little, Brown & Company, Canada.
MARSH, Ian W. and Norman NIEMER; (2008), “The Impact of Short Sale Restrictions”, 30 November. Internet: http://www. liba.org.uk/issues/2009/Feb/theimpactofshortsalesrestrictions. pdf (Erişim Tarihi: 11.10.2009).
OWENS, Andre E., Soo J. YIM, Elizabeth K. DERBES and Jaime L. KLIMA; (2009), “A Regulatory Policy Dilemma: Short Sale Restrictions and Investor Confidence”, May, Insights: The Corporate & Securities Law Advisor, 23 (5), pp. 2-13.
PURNANANDAM, Amiyatosh and Nejat SEYHUN; (2009), “Do Short Sellers Trade on Private Information or False Information, Feb 16, Internet: http ://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm? abstract_id=1004155 (Erişim Tarihi: 20.06.2010).
RAPPOPORT, Peter and Eugene N. WHITE; (1994), “Was the Crash of 1929 Expected?”, The American Economic Review, 84 (1), pp. 271-281.
REDDY, Michael T.; (1990), Securities Operations: A Guide to Operations and Information Systems in the Securities Industry, New York Institute of Finance (NYIF Corp.).
SECURITIES AND EXCHANGE COMMISSION (SEC) (2005), “Key Points About Regulation SHO”, Internet: http://www.sec. gov/spotlight/keyregshoissues.htm (Erişim Tarihi: 20.06.2010).
SECURITIES AND EXCHANGE COMMISSION (SEC) (2007), “Economic Analysis of the Short Sale Price Restrictions Under the Regulation SHO Pilot”, Internet: http://www.sec.gov/ news/studies/2007/regshopilot020607.pdf (Erişim Tarihi: 05.11.2009).
SECURITIES AND EXCHANGE COMMISSION (SEC) (2008), “SEC Enhances Investor Protections Against Naked Short Selling”, Immediate Release 2008-143, Internet: http://sec.gov/ news/press/2008/2008-143.htm (Erişim Tarihi: 22.07.2009). SECURITIES AND EXCHANGE COMMISSION (SEC) (Tarihsiz), “Naked Short Sale” ve “Selling Short Against the Box”, Internet: http://www.sec.gov/answers/nakedshortsale.htm ve http://www.sec.gov/answers/shortbox.htm (Erişim Tarihi: 20.06.2010).
SERMAYE PİYASASI KURULU; (2009), “2008 Yılı Faaliyet Raporu”, Internet. www.spk.gov.tr
SMILEY, Gene and Richard KEEHN; (1988), “Margin Purchases, Brokers’ Loan, and the Bull Market of the Twenties”, Business and Economic History Conference, 17, pp.129-142.
STANDARD AND POOR’S; (2008), “Monthly Report World By Number”, Internet: http://www2.standardandpoors.com/spf/ pdf/index/040808_WorldbyNumbers-Report.pdf (Erişim Tarihi: 30.04.2009).
TAKASBANK (2009), “ÖPSP Aylar İtibarı İle Veriler Raporu”, Internet: http://www.takasbank.com.tr/ StatisticalInformation. aspx?c=OpspAyOzet (Erişim Tarihi: 10.10.2009).
TAKASBANK (Tarihsiz 1), “Ödünç Pay Senedi Piyasası Aylar İtibarı ile Veriler”, Internet: http://www.takasbank.com.tr/Pages/ ArsivBilgileri2005_2007.aspx (Erişim Tarihi: 12.10.2009).
TAKASBANK (Tarihsiz 2), “Takasbank Ödünç Pay Senedi Piyasası Yıllar İtibariyle Veriler”, Internet: http://www.takasbank.com.tr/StatisticalInformation.aspx?c=OpspYillikOzet (Erişim Tarihi: 12.10.2009).
THE ECONOMIST; (2008) “A Special Report on the World Economy”, 11.10.2008 Tarihli Nüsha.
THE NEW YORK TIMES (2008a), “U.S. Bailout Plan Calms Markets, But Struggle Looms Over Details”, 20.09.2008 Tarihli Elektronik Nüsha. Internet: www.nytimes.com (Erişim Tarihi: 21.09.2008).
THE NEW YORK TIMES (2008b), “A Debate as a Ban on Short-Selling Ends: Did It Make Any Difference?”, 07.10.2008 Tarihli Elektronik Nüsha, Internet: www.nytimes.com (Erişim Tarihi: 08.10.2008).
THE PRESIDENT WORKING GROUP on FINANCIAL MARKETS.; (1999). “Hedge Funds, Leverage and the Lessons of Long-Term Capital Management (PWG Report)”, 28 April, Department of Treasury, Board of Governers of Federal Reserve System, Securities and Exchange Commission, Commodity Futures Trading Commission. Internet: http://www.ustreas. gov/press/releases/reports/hedgfund.pdf (Erişim Tarihi: 16.06.2010).
TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ; (2008), “Türkiye Sermaye Piyasası Sektör Raporu”, Yayın No: 2008/68, Ankara.
TÜRKİYE SERMAYE PİYASASI ARACI KURULUŞLAR BİRLİĞİ (TSPAKB), (2007), “Türkiye Sermaye Piyasası Raporu 2006”, Internet: www.tspakb.org.tr (Erişim Tarihi: 12.12.2008).
TÜRKİYE SERMAYE PİYASASI ARACI KURULUŞLAR BİRLİĞİ (TSPAKB), (2008), “Türkiye Sermaye Piyasası Raporu 2007”, Mayıs, Internet: www.tspakb.org.tr (Erişim Tarihi: 12.03.2009).
TÜRKİYE SERMAYE PİYASASI ARACI KURULUŞLAR BİRLİĞİ (TSPAKB), (2009a), “Short Selling of Securities in Turkey”, (Yazan: E. FIKIRKOCA, Ed.: A. BUDAK), No: 39, TSPAKB Publication.
TÜRKİYE SERMAYE PİYASASI ARACI KURULUŞLAR BİRLİĞİ (TSPAKB), (2009b), “Türkiye Sermaye Piyasası Raporu 2008”, Mayıs. Internet: www.tspakb.org.tr (Erişim Tarihi: 23.06.2009).
TÜRKİYE SERMAYE PİYASASI ARACI KURULUŞLAR BİRLİĞİ (TSPAKB), (2010), “Türkiye Sermaye Piyasası Raporu 2009”, Mayıs. Internet: www.tspakb.org.tr (Erişim Tarihi: 23.06.2010).
VISE, David A. and Steve COLL; (1997), Sokaktaki Kartal, Çev.: N. AYHAN, Yayın No: 78, Temmuz, Sermaye Piyasası Kurulu.
WALKER, Joseph A; (1991), Selling Short, Wiley Finance Edition, USA.
WHITE, Eugene N; (2004), “Bubbles and Busts: The 1990s in the Mirror of the 1920s”, Finance Research Unit Institute of Economics, No. 2004/9, University of Copenhagen.
YILDIRIM, Abdurrahman; (1995), Tophane’de Büyük Oyun, Borsanın 10 Yıllık Fırtınalı Öyküsü, 3. Basım, Ekim, Güncel Yayıncılık, İstanbul.