Devlet Üniversitelerinde akademisyen maaşlarının karşılaştırmalı analizi

Ülkelerin eğitim sistemleri arasında yer alan yükseköğretim, beşeri sermayeye olan katkısı ve ülke ekonomisinde doğuracağı olumlu etkileri ile önemli bir işle ve sahiptir. Ancak işlerin farklı özellikler sergilemesi, emeğin farklı niteliklere sahip olması ve emek piyasasının ayırt edici özellikleri nedeniyle ücret farklılıkları oluşabilmektedir. Yüksek ücret, beşeri sermayeye katkı sağlayan önemli meslek gruplarından akademisyenlerin de, bilimsel üretkenlik ve etkinlik düzeylerini olumlu etkileyecektir. Çalışmada, 2002-2012 itibarıyla devlet üniversitelerindeki akademisyenlerin maaşlarının seyrinin ortaya konulması ve diğer meslek ve ülke gruplarıyla karşılaştırılması amaçlanmaktadır. Sonuçlara göre, belirli hesaplama kısıtları altında, akademisyenler Türkiye dahil birçok ülkede orta gelir düzeyinin altında bir yaşam standardı elde etmektedir.

A comparative analysis of academic salaries in state Universities

Of a country’s educational system, higher education has a very functional role and positive impact on a country’s economy and human capital. However, there may be salary differences due to the distinctive features in labour market, different labour quality and different labour types. in terms of academics that are one of the major occupational groups contribute to human capital, higher wages willbe a positive impact on their scientific productivity and efficiency levels in their profession. In this study, the aim is to present academic salaries in state universities from 2002 to 2012 and to compare them to the salaries of the other occu pation and country groups. According to the results, under the calculation cons traints academicians in many countries including Turkey are even reaching under the standards of middle income levels.

___

  • AKERLOF, G.A. VE MIYAZAKI, H. (1980), “The Implicit Con tract Theory of Unemployment Meets the Wage Bill Argument”, The Review of Economic Studies, 47(2), 321-338.
  • ALTBACH, P.G. (2000), “The Deterioration of the Academic Estate: International Patterns of Academic Work”, The Chang ing Academic Workplace: Comparative Perspectives, Cen ter for International Higher Education Lynch School of Edu cation, Boston College ChestnutHill,Massachusetts, http:// www.bc.edu/content/dam/files/research_sites/ cihe/pubs/Alt bach_2000_academicworkplace.pdf.
  • ALTBACH, P.G. VE PACHECO, I.F. (2012), “Academic Sala ries and Contracts: What Do We Know?”, International Higher Education, The Boston College Center for International Higher Education, No: 68.
  • ALTBACH, P., REİSBERG, L., YUDKEVICH, M., ANDROUSH CHAK, G. VE PACHECO, I. (2012), Paying the Professoriate A Global Comparison of Compensation and Contracts, http:// acarem.hse.ru/t3d.
  • AR, K.N. (2007), Küreselleşme Sürecinde Türkiye’de Ücretlerin Gelişimi, DEU Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İzmir.
  • ARI, A. (2007), “Üniversite Öğretim Elemanlarının Sorunları”, Kırgızistan Türkiye Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17, 65-74.
  • BEŞİKÇİ, M. VE ALTUĞ, S. (2001), “Akademik Diyet”, Birikim Dergisi, 142-143, 97-101.
  • BAĞDADİOĞLU, E. (2007), Çalışanların Ekonomik ve Sosyal Durumu, Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu 20. Genel Kurul Çalıma Raporu.
  • BAĞIMSIZ SOSYAL BİLİMCİLER (BSB) (2011), “Derinleşen Küresel Kriz ve Türkiye Ekonomisine Yansımaları: Ücretli Emek ve Sermaye”, Bağımsız Sosyal Bilimciler, Ankara, http:// www.bagimsizsosyalbilimciler.org/Yazilar_BSB/BSB2011.pdf (Erişim Tarihi: 02.03.2013).
  • BOSTAN, H. (2012), “Öğretim Üyesi Maaşları Düzeylerine Uy gun Hale Getirilmelidir”, http://www.turkegitimsen.org.tr/kose_ yazisi.php?yazar_id=11&yazi_id=543
  • BÜLBÜL, T. (2006), Üniversite Öğretim Elemanı Ücretlerinin Akademik Yaşama Yansımalarının Değerlendirilmesi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
  • BÜLBÜL, T. VE TUNÇ, B. (2011), “Yeni” Üniversite: Akademik Kimlik Akademik Yükseltmeler, Çalışma Koşuları ve Ücretler, Birinci Baskı, İstanbul: Kriter Yayınları.
  • CARNOY, M. (1982), “Economics and Education”, Mitzel, H.E., Best, J.H. ve Rabinowitz, W. (der.), Encyclopedia of Educa tional Research, New York: McMillan Corporation, 519-525.
  • DEMİR, R. (2007), Türkiye’de Kamu Sektöründe Ücret Yapı ve Politikaları, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
  • DEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI (DPT) (2000), Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, Verimliliğe Dayalı Ücret Sistemlerine Geçiş Özel İhtisas Komisyonu Raporu, DPT:2542-ÖİK:558, Ankara.
  • ERASLAN, M.T. VE TOZLU, A. (2011), “Kamu Yönetiminde Performansa Dayalı Ücret Sistemi”, Sayıştay Dergisi, 81, Nisan-Haziran Sayısı.
  • ERDOĞDU, S. (2003), “Kamu Personel Rejiminde Uyarlanma”, Siyasal Bilgiler Fakültesi Özel Sayı Tartışma Metinleri, Kamu Yönetimi Reformu İncelemeleri: Mülkiye’den Perspektifler (2), No: 60.
  • GÜLTEKİN, N. VE TERZİOĞLU, A. (2008), “Kamu Kesimi Ücret Politikası”, Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi, 25(2), 969-982.
  • HELVACI, A.M. (2002), “Performans Yönetimi Sürecinde Per formans Değerlendirmenin Önemi”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 35(1-2), 155-169.
  • KARAMAN, F. VE ALTUNOĞLU, A.E. (2007), “Kamu Üniver sitelerinde Öğretim Elemanlarının İş Tatmini Düzeyini Etkileyen Faktörler”, Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 14(1), 109-120.
  • KAYTANCI, U.B. (2008), Ücret Teorileri ve Türkiye İmalat Sanayiinde Ücretlerin Durumu Üzerine Uygulama, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Adana.
  • KESTANE, D. (2003), “Performansa Dayalı Ücret Sistemi ve Kamu Kesiminde Uygulanabilirliği”, Maliye Dergisi, 142, Ocak- Nisan, 126-144.
  • KÖK, R. (1999), İktisadi Düşünce Kavramların Analitik Evrimi, Birinci Baskı, İzmir: Anadolu Matbaacılık.
  • MALİYE BAKANLIĞI BÜTÇE VE MALİ KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ (BUMKO), Maaş İstatistikleri/Verileri, http:// www.bumko.gov.tr/TR,909/maas-istatistikleri--verileri.html
  • MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI (MEB) (2012), Milli Eğitim İstatistikleri Örgün Eğitim 2011-2012, Milli Eğitim Bakanlığı Strateji Geliştirme Bakanlığı, http://sgb.meb.gov.tr
  • METİN, K. VE ÜÇDOĞRUK, Ş. (1997), “İstanbul İlinde Gelir Farklılıklarını Belirleyen Etmenler: İnsan Sermayesi Modeli”, Ekonomik Yaklaşım, 8(127), 75-95.
  • MUĞLA SITKI KOÇMAN ÜNİVERSİTESİ, İİBF Personel Daire si İstatistikleri.
  • MUSSELİN, C. (2005), “European Academic Labor Markets in Transition”, Higher Education, 49, 135-154.
  • MÜTEVELLİOĞLU, N. VE IŞIK, S. (2009), “Türkiye Emek Piyasasında Neoliberal Dönüşüm”, Der: N. Mütevellioğlu ve S. Sönmez, Küreselleşme, Kriz ve Türkiye’de Neoliberal Dönüşüm, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 159-204.
  • ODABAŞI, F., FIRAT, M., İZMİRLİ, S., ÇANKAYA, S. VE MISIR LI, Z.A. (2010), “Küreselleşen Dünyada Akademisyen Olmak”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(3), 127-142.
  • OECD (2008), Growing Unegual? Income Distribution and Poverty in OECD Countries, Multilingual Summaries, ISBN: 9789264044180.
  • ORTA DOĞU ÖĞRETİM ELEMANLARI DERNEĞİ (OED) (2000), “Kamuoyu Açıklaması”, 21. Yüzyılda Üniversitelerimiz Yuvarlak Masa Toplantısı Raporu, http://www.oed.org.tr/oed/ index.php?option=comcontent&task=view&id=19&Itemid=11.
  • OSHAGBEMİ, T. VE HİCKSON, C. (2003), “Some Aspects of Overall Job Satisfaction: A Binomial Logit Model”, Journal of Managerial Psychology, 18(4), 357-367.
  • ÖSYM, Süreli Yayınlar 2002-2012, http://osym.gov.tr/bel ge/1-128/sureli-yayinlar.html
  • ÖZDEMİR, M.Ç. (2005), “Türkiye’de Üniversite Profili ve Bazı Değerlendirmeler”, Türk Yurdu, 25 (211).
  • ÖZGÜVEN, A. (2001), İktisadi Düşünceler-Doktrinler ve Teor iler, İstanbul: Filiz Kitabevi.
  • ÖZTÜRK, N. (2005), “Ücret Kuramında Yeni Yaklaşımlar”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(1), 29- 49.
  • RANDALL, L. (2006), “Enhancing the Academic Life of the Mid- Career Professional”, Senate Forum, 22(1), 1-20.
  • RİVEROS, L.A. VE BOUTON, L. (1991), “Efficiency Wage The ory, Labor Markets and Adjustment”, The World Bank Working Papers, WPS 731.
  • RUMBLEY, L.E., PACHECO, I.F. VE ALTBACH, P.G. (2008), International Comparison of Academic Salaries: An Exploratory Study, Boston College Center for International Higher Educa tion.
  • SAĞLAM, A.Ç. (2011), “Akademik Personelin Sosyo-Demo grafik Özelliklerinin Tükenmişlik Düzeyleri İle İlişkisi”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 407-420.
  • SAHOTA, G.S. (1978), “Theories of Personel Income Distribu tion: A Survey”, Journal of Economic Literature, 16, 1-55.
  • SARI, R. (2003), “Gelir Dağılımında Eğitim Faktörü: Kentsel Bazda Bir Örnek”, The Review of the Faculty of Political Sci ences, 58(2), 177-189.
  • SCHNEİDER, M. (1994), “Wages and Employment in Classical Economic Theory”, http://www.hetsa.org.au/pdf-back/24-RA-2. pdf.
  • SERDAR, A. (2002), “Kamu İktisadi Teşebbüslerinde Ücretlendirmede Yeni Yaklaşımlar”, Uludağ Üniversitesi İİBF Dergisi, 21(1), 53-61.
  • ŞAHİN, L. (2010), “İnsan Kaynakları Yönetimi’nde Ücretlendirme Fonksiyonunun Analizi”, Kamu-İş, 11(2), 129-164.
  • TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU (TUİK), İstatistikler, www.tuik. gov.tr.
  • TÜRKİYE İŞÇİ SENDİKALARI KONFEDERASYONU (TÜRK- İŞ), http://www.turkis.org.tr/Araştırma
  • TÜRK SANAYİCİLERİ VE İŞ ADAMLARI DERNEĞİ (TÜSİAD) (2008), Türkiye’de Yükseköğretim: Eğilimler, Sorunlar ve Fırsatlar, Avrupa Üniversiteler Birliği Kurumsal Değerlendirme Programı (EUA), Yayın No: 473.
  • VOGEL, F. (2005), “Purchasing Power Parities: Statistics to Describe the World”, Manager ICP World Bank, Edited by Farah Hussain, http://siteresources.worldbank.org/ ICPINT/ ppps_statistics_to_describe_world.doc.
  • YILMAZ, T. VE ALPARSLAN, A.M. (2010), “Kriz Dönemlerinde Ücret Sistemi Değişim Gereği”, Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 2(1).
  • YUMUŞAK, İ.G., BİLEN, M., BAYRAKTAR, Y. VE TÜRK, A. (2009), “Eğitim Düzeyi-Ücret İlişkisi ve Türkiye’de Adalet ve Eğitim Sektörü Üzerine Bir Değerlendirme”, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 57, 327-356.
  • ZAGOLOV, N.A. vd. (1979), Ekonomi Politiğin Temelleri, 2. Baskı, İstanbul: May Yayınları.