DESCARTES’IN FELSEFESİNDE ZİHİN İLE BEDEN ARASINDAKİ İRTİBAT

Biri maddî, diğeriyse gayrimaddî, kökten farklı iki tür cevherin mevcudiyetini kabul eden Descartes, doğada bu iki cevherin birbiriyle irtibat kurduğu yegâne canlının insan olduğunu savunur. Zira ona göre hayvanlar, doğadaki mekanik aksesuarlardan öteye gidemez ve Descartes açısından “hayvanın bilinci”nden söz etmek hiç mi hiç kabil değildir. Descartes maddî dünyayı mekanistik fiziğiyle, hayvanların ve insanın bedenini de mekanistik fizyolojisiyle büyük ölçüde başarıyla açıklarken, iki tür cevherin insanda nasıl ilişkiye geçtiğini açıklama sorunuyla karşı karşıya kalır. Yani, saf gayrimaddî zihin veya ruh nasıl olup da fiziksel cevherden müteşekkil beden üzerinde etki uyandırabilmektedir? Descartes bu soruyu, bahis konusu ilişkinin kurulduğu biyolojik “merkezî karargâh” olarak kozalaksı bezi öne sürerek cevaplamayı dener. Ne var ki, “ruh hangi kuvvet aktarımı yoluyla kozalaksı bezi harekete geçirir?” sorusunun, onun yaklaşımı dâhilinde net bir cevabı yoktur.

Anahtar Kelimeler:

Zihin felsefesi, zihin-beden sorunu, cevher düalizmi, psikofiziksel etkileşimcilik

PDF

___

DENNETT Daniel C., (2017) Bilinç Açıklanıyor, çev: Sibel Kibar, İstanbul: Alfa Yayınları.
DESCARTES René, (1824) Les principes de la philosophie, in Œuvres de Descartes, tome: III, (éd. par Victor Cousin), Paris: chez F. G. Levrault, dijital erişim adresi: https://books.google.com.tr/books?id=DgmZICJ4zkAC
________________, (1834) Œuvres Philosophiques de Descartes, tome: II, (éd. par Adolphe Garnier), Paris: Hachette, dijital erişim adresi: https://books.google.com.tr/books?id=98I9AAAAIAAJ
________________, (1839) Œuvres Philosophiques de Descartes, Paris: Auguste Desrez, dijital erişim adresi: https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=uc1.c2802669&view=1up&seq=222
________________, (1995) Les Passions de l’âme, Paris: Bookking International.
________________, (2002) Discours de la Méthode, dijital erişim adresi: http://classiques.uqac.ca/classiques/Descartes/discours_methode/Discours_methode.pdf
________________, (2010a) Méditations Métaphysiques, dijital erişim adresi: http://www.ac-grenoble.fr/PhiloSophie/old2/file/descartes (aynı eserin Latince orijinali: Meditationes de prima philosophia), dijital erişim adresi: http://www.gutenberg.org/files/23306/23306-h/23306-h.htm
________________, (2010b) Correspondance avec Elisabeth, dijital erişim adresi: http://www.ac-grenoble.fr/PhiloSophie/old2/file/descartes_elisabeth.pdf GOUHIER Henri, (1999) La Pensée Métaphysique de Descartes, Paris: J. Vrin
RYLE Gilbert, (2009) The Concept of Mind, London and New York: Routledge.