ALMAN İDEALİZMİ’NDE AKIL

İdealizm felsefe tarihinde materyalizmin karşıtı olarak ilk defa Wolff- Leibniz tarafından ruhun ide olarak varlığını kabul eden; buna karşın reel dünyanın ve bedenin varlığını inkar eden akım olarak boy göstermiştir. Terminolojik olarak idealizm Kant ile felsefeye girmiş ve materyalizm, naturalizm, mekanizm ve dogmatizmin karşıtı olarak kendisini betimleyen bir akım olarak anlaşılmıştır. Bu bağlamda Mendelsohn’un şu tespiti önemlidir: “İdealizm taraftarları dış dünyaya ait algılarımızı ve anlamlandırmamlarımızı ruhun bir özelliği olarak kabul etmekte ve bunun dışında maddi bir temel ilkenin olduğuna inanmamaktadırlar.“1 Bu tespite rağmen bu kavram, hakim olduğu dönemler de bile stabil ve ortak bir tanım etrafında kullanılamamıştır. Gerçi idealistler, realizme karşı oluş anlamında ortak bir tavra sahip olsalar bile herbir filozof kendine has bir idealizme sahiptir ve bunun doğal bir sonucu olarak “öznel“, “nesnel“, “transzendental“ ve “mutlak“ idealizm gibi farklı idealist yaklaşımlar ortaya çıkmıştır. Konunun daha iyi anlaşılması ve belirli bir sistematiğe kavuşması açısından çalışmayı iki ana bölüme ayırmayı, ilk bölümde Alman İdealizmine kadar İdeler Öğretisi olarak anlandırılan dönemi ana hatlarıyla verdikten sonra (bu kısım kendi başına ayrı bir çalışmanın konusu olduğundan burada genel bir bakış açısı verilecektir) asıl konumuz olan Alman idealizminde akıl kavramına geçmeyi uygun gördük.

Anahtar Kelimeler:

İdealizm, Sebep, Anlayış, Mutlak, Algı, Bilgi, Kant, Fichte, Schelling, Hegel.

PDF

___

Hegel, G.W.F.Aufsätze aus dem kritischen Journal der Philosophie, HW 2, Frankfurt am Main 2004.
Hegel, G.W.F., Wissenschaft der LogikI, HW 5, Frankfurt am Main 2004.
Hegel, G.W.F., Phänomenologie des Geistes, HW 3, Frankfurt am Main 2003.
Fichte, J.G., Grundlage der gesamten Wissenschaftslehre,(1794), SW I, hrsg. Immanuel Hermann Fichte (Bände I-XI), 1834-1846 Reprographisches Nachdruck, Berlin 1971.
Kant, I., Vorlesungen über Metaphysik, AA XXVIII, München 1923. Kant, I., Kritik der reinen Vernunft,2.Auflage, Königsberg 1787. Mendelssohn, M. Morgenstunden oder Vorlesung,über das Daseyn Gottes, Berlin 1785.
Schelling, F.W.J., Ideen zu einer Philosophie der Natur, 1797, SW II, Stuttgart 1964. Schelling, F.W.J., Das System des transzendentalen Idealismus, 1800, SW III, Stuttgart 1964. Schelling,F.W.J., Philosophische Untersuchungen über das Wesen der menschlichen Freiheit, 1809, SW VII, Stuttgart 1964. Topakkaya, A.“İdeoloji Kavramının Tarihsel Gelişim Sürecine Kısa Bir Bakış”, Erzincan Ünv.Hukuk Fak.Dergisi,Cilt XI, sayı:1-2, Haziran 2007, s. 163-181.
Topakkaya, A. “J.G. Fichte’nin “Bilim Öğretisi” Adlı Eserinde Varlık Açılımının Yöntemi Olarak Diyalektik”, Kaygı, Uludağ Ünv.Felsefe Bl.Dergisi, sayı:9 (2007), 49-61 . Topakkaya, A: “I. Kant’ın “Aklî ve Algısal Dünyanın Formları ve Temelleri Üzerine” [De mundi sensebilis atque intelligibilis forma et principiis, (Von der Form der Sinnen- und Verstandeswelt und ihren Gründen)] Adlı Eserinde Zaman Kavramı’nın Analizi”, Kaygı, U.Ü Felsefe Bl. Dergisi, sayı 8 (2007), 35-41 .
Topakkaya, A.“Tin’in Fenomenolojisi’nde Bir Sistem Olarak Bilinç tecrübesi”, Yeditepe’de Felsefe, 9 kitap, (2010), 1-18.