Sosyalleştirilmiş Sağlık Hizmetlerinde Ebelerin Sağlık Ocağı İle İlişkisinin Mekânsal İncelemesi

Türkiye’de ebelik tarihsel bakımdan farklı kırılma noktalarına sahiptir. Osmanlı döneminde ve Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yıllarında ebelerle modern tıp arasındaki gerilim geleneksel ebeliğin tasfiyesi ile son bulmuştur. Sonrasında ise modern ebeliğin teşkili ile birlikte ebelerin çalışma yerleri doğum evleri ve hastaneler olarak biçimlenmiştir. Türkiye’de 1961’de başlayan sağlık hizmetlerinin sosyalleştirilmesi sürecinde kurulan sağlık ocakları ve sağlık evlerinde ebelere yeni görevler verilmiş ve bir anlamda ebelik yeniden tanımlanmıştır. Kırk üç yıl süren bu dönemde devlet, ebeler aracılığı ile köylerin, mahallelerin ve hanelerin içine kadar uzanmıştır. Sosyalleştirilmiş sağlık hizmetleri yasasıyla, doğurgan çağ kadınlar ve 0-6 yaş çocuklara hizmet vermesi planlanan ebelerin esas görev yeri de bu süreçte ev olarak şekillendirilmiştir. Bu çalışma, Türkiye Cumhuriyeti’nin birinci basamak sağlık hizmetleri yapılanmasını bir de ebeler açısından değerlendirmeyi ve toplumsal cinsiyet bağlamında ebelerin sağlık ocağı, köy, mahalle ve ev ile ilişkisini incelemeyi amaçlamaktadır. Bu amaçla, sosyalleştirilmiş sağlık hizmetleri için bir laboratuvar görevi gören Ankara Çubuk’taki sağlık ocaklarında çalışmış iki ebe ile derinlemesine görüşmeler yapılmış ve devletin iktidarının ebelerin hizmetleri aracılığı ile sağlık ocaklarının ötesine nasıl taşındığı gösterilmeye çalışılmıştır

Anahtar Kelimeler:

Toplumsal Cinsiyet, Mekân, Sosyalleştirme, Ebelik, Sağlık Ocağı

Spatial Evaluation of Midwives’ Relationship to Health Centers in Socialized Health Services

Spatial Evaluation of Midwives’ Relationship to Health Centers in Socialized Health Services In historical perspective, midwifery has different breaking points in Turkey. In the Ottoman period and in the first years of the Republic, the tension between midwives and modern medicine was ended with liquidation of traditional midwifery. Afterwards, midwives' working places were shaped as maternity houses and hospitals with constitution of modern midwifery. The new tasks was given to midwives in health centers and health houses in the duration of socialization of health services in Turkey which was started in 1961, and midwifery was redefined in a sense. The government extended into villages, neighborhoods by midwives during this period which continued uninterrupted for forty three years . In this course, the main task place of midwives who was planning to serve reproductive age women and 0-6 age children under the law of socialized health services also was shaped as a house. This study aims to evaluate the construction of primary level health services of Turkish Republic by the same token of midwives and to analyse the relationship of them with health center, village, neighborhood and house in the context of gender. For this purpose, in-depth interviews were conducted with two midwives worked in health centers in Çubuk, Ankara, which served as a laboratory for the socialized health services and it was attempted to demonstrate that how midwives carried the power of state beyond the health center through their services

Keywords:

Gender, Space, Socialization, Midwifery, Health Center,

PDF

___

Aksakoğlu, Gazanfer. “Sağlıkta Sosyalleştirmenin Öyküsü” Memleket Siyaset Yönetim Dergisi 8 (2008): 7-62.
Akşit Elif . “Ev: Feminist Coğrafya, Orta Doğu ve Namüsait Kesişimler”. Kebikeç 44 (2017): 353-362.
Alkan, Ayten. Cins Cins Mekân (İstanbul: Düşün Dizisi Varlık Yayınları, 2009), 7-35.
Ehrenreich Barbara and English Deirdre. Witches, Midwives, and Nurses: A History of Women Healers (Old Westbury: Feminist Press, 1973), 3.
Barnawi, Najla, Richter Solina. and Habib Farida. “Midwifery and Midwives: A Historical Analysis”. Journal of Reearch in. Nursing and Midwifery 2, no. 8 (2013): 114-121.
Beyinli, Gökçen. Elleri Tılsımlı. (Ankara: Ayizi yayınları, 2014), 91-112.
Deniz, Kemal. “Dil Sosyolojisi Açısından “Ocak” Kavramı”. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi 64 (2012):219-232.
Drife, John. “The start of life: a history of obstetrics”. Postgraduate Medical Journal, 78, no 919 (2002): 311-315.
Erkaya Balsoy, Gülhan. Kahraman Doktor İhtiyar Acuzeye Karşı Geç Osmanlı Doğum Politikaları. (İstanbul: Can Yayınları, 2015).
Kurt, Ahmet Öner ve Şaşmaz, Tayyar. “Türkiye’de Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesi: 1961–2003”. Mersin
Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi, 2 no 1 (2012): 21-30.
Oakley, Ann. Sex, Gender and Society. (London: Ashgate Publishing, Ltd. 2015), 115-136.
Ömer, Besim. Doğum tarihi. (İstanbul: Ahmet İhsan Matbaası Limited Şirketi, 1932), 7.
Öztek, Zafer. Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesi ve Sağlık Ocağı Yönetimi, (Ankara: Palme Yayınları, 2004) s. 82. Sağlık Hizmetlerinin Yürütülmesi Hakkında Yönerge, http://www.asm.gov.tr/uploadgeneldosyalar/dosyalar/143/mevzuat/24_01_2011_14_52_16.pdf. Erişim tarihi 03.2018.
Öztürk, Yusuf. Anılarla Çubuk Sağlık Eğitim ve Araştırma Bölgesi Raporu 1977-2010. (Ankara: HASUDER Yayınları :2). ISBN: 978-975-97836-5-5. 2013, Turkish Society of Public Health Specialists / Halk Sağlığı
Uzmanları Derneği. http://www.hasuder.org.tr. T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü. T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü http://www.saglik.gov.tr/istatistikler/temel2003/calismayilligi2003.htm. Erişim tarihi 11.01.2018. Yıllığı (Ankara: ).
T.C. Resmi Gazete. “Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesi Hakkında Kanun. 12 Ocak 1961”. Sayı: 10705, s: 3076–9.
Tsoucalas, G, Karamanou, M and Sgantzos, M. “Midwifery in ancient Greece, midwife or gynaecologist- obstetrician?” Journal of Obstetrics and Gynaecology, 34, no. 6 (2014): 547.
Ulman Yeşim Işıl. Osmanlıdan Cumhuriyete Geçiş Döneminde bir Aydının Portresi: Besim Ömer Akalın (1861-1940). Yeni Tıp Tarihi Araştırmaları, ;10-11, 2004-2005: 435-464.