1960’lardan 2000’lere Kuşak ve Sınıf Ekseninde İzmir’de Kadınların Kamusal Mekân Deneyimlerinin İzini Sürmek

Bu çalışmanın amacı, 1960’lı yılların ortalarından 1990’lı yılların sonuna kadar İzmir’de kadınların kamusal mekân deneyimlerini, kuşak ve sınıf eksenlerinde değerlendirmek ve birbirini takip eden farklı iki kuşağa mensup kadınların deneyimlerindeki süreklilik ve dönüşümleri irdelemektir. İzmir’de yaşayan kadınların kamusallığının kuruluşunda, kamusal mekân deneyimlerinin etkisini kesişimsellik yaklaşımı çerçevesinde irdeleyen çalışma, kamusal mekân deneyimlerinin kuşak ve sınıf eksenlerinde nasıl farklılaştığını ve bu deneyimlerin sürekliliklerini/ortak yanlarını sorgulamaktadır. Araştırma, İzmir’in farklı bölgelerinde yaşayan, farklı sınıfsal konumlardan gelen ve birbirini takip eden iki kuşağa ait 29 kadın ile yapılan derinlemesine mülakatlara dayanmaktadır. Çalışmanın ana bulguları, şu şekilde özetlenebilir: 1) İkinci kuşaktan kadınların anlatıları, birinci kuşağa kıyasla kamusal mekânın daha rahat kullanıldığını ve deneyimlenen mekânların artıp çeşitlendiğini gösterir. 2) Kadınlar, “ev”in dışına, “kamusal”a çıkmanın kendileri için içerdiği çeşitli bedellerden bahsetmişlerdir. Ücretli yardım alabilen üst-orta sosyoekonomik sınıfa mensup kadınların anlatılarında, bu bedel göreceli olarak daha hafiftir. 3) Öte yandan, farklı kuşak ve sınıftan kadınların kamusal mekân deneyimlerinde ortaklıklar da vardır ve İzmir Fuarı, Kemeraltı Çarşısı gibi kadınların geçmişten beri kullanageldiği kentsel mekânlar bu süreklilikte önemlidir.

Anahtar Kelimeler:

Kamusal alan, Kamusal mekân, Kadın çalışmaları, İzmir, Kesişimsellik

Tracking Women's Public Space Experiences In Izmir Across Generations And Classes From The 1960s To The 2000s

This study aims to explore women’s experiences of public spaces in İzmir from the mid 1960s to the late 1990s across the axis of generation and class, inquiring the continuities and transformations in the lives of women belonging to two consecutive generations. The study investigates the role of public spaces in the constitution of women’s experiences of the public/ private distinction. Employing an intersectionality approach, the study relies on 29 in-depth interviews conducted with women of different generations and class backgrounds. The main findings of the study can be summarized as follows: 1)Second-generation interviewees’ narratives demonstrate a more confident use of diversified public spaces, when compared with the previous generation; 2) women have spoken about the “costs” of exerting their existence in the public spaces, which are related to the expectation that they fulfill domestic duties. Yet those “costs” are less daunting for upper-middle class women, who can rely on paid support; 3) the existence of public spaces that have been used by women since decades, such as İzmir International Fair, and Kemeraltı Bazaar, provide continuities in the public space experiences across generations and classes.

Keywords:

Public Sphere, Public space, Women’s studies, Izmir, Intersectionality,

PDF

___

Akşit, Elif Ekin. Kızların Sessizliği, Kız Enstitülerinin Uzun Tarihi (İstanbul: İletişim, 2005).
Arat, Yeşim. “Türkiye’de Modernleşme Projesi ve Kadınlar,” Türkiye’de Modernleşme ve Ulusal Kimlik, ed. A. Anadol (İstanbul: Tarih Vakfı, 1999), 82-98.
Bektaş Ata, Leyla. “Anneler Ne Yapar, Kızları Ne İster? İki Nesil Kadın Anlatılarında Bir Gecekondu Mahallesi” Fe Dergi 12, no. 2 (2020), 74-87.
Berktay, Fatmagül. “Cumhuriyet’in 75 yıllık serüvenine kadınlar açısından bakmak,” 75 Yılda Kadınlar ve Erkekler, 75. Yılda Kadınlar ve Erkekler, ed. A. Berktay Hacımirzaoğlu (Istanbul: Tarih Vakfı, 1998), 1-11.
Bilsel, Fatma Cana. “İzmir’de Cumhuriyet Dönemi Planlaması (1923-1965): 20. Yüzyıl Kentsel Mirası.” Ege Mimarlık, 71, no. 79 (2009): 12-17.
Carr, Stephen, Mark Francis, Leanne G. Rivlin, and Andrew M. Stone. Public Space. (New York: Cambridge University Press, 1992).
Cassegård, Carl. “Contestation and bracketing: The relation between public space and the public sphere.” Environment and Planning D: Society and Space, 32, no. 4 (2014): 689-703.
Christensen, Ann-Dorte & Jensen, Sune Qvotrup. "Doing Intersectional Analysis: Methodological Implications for Qualitative Research” NORA - Nordic Journal of Feminist and Gender Research 20, no. 2 (2012): 109-125.
Çakır, Serpil. Osmanlı Kadın Hareketi (İstanbul: Metis, 1994).
Demir, Kemal, & Çabuk, Suat. “Türkiye’de metropoliten kentlerin nüfus gelişimi.” Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1, no: 28 (2010): 193-215.
Durakbaşa, Ayşe. Halide Edib, Türk Modernleşmesi ve Feminizm (İstanbul: İletişim, 2000).
Eley, Geoffe. “Nations, publics, and political cultures: Placing Habermas in the nineteenth century,” Culture/Power/History: A Reader in Contemporary Social Theory ed.Nicholas B. Dirks and Geoffe Eley. (New Jersey: Princeton University Press, 1994), 297-336.
Eranıl Demirli, Meltem & Gürel, Meltem Ö. “Opening up a space for women: matinees in Izmir Culture Park” Gender, Place & Culture 25, no.10 (2018): 1533-1556.
Erdoğan, Emine & Gündoğdu, Nehir. Türkiye’de Feminist Yöntem (İstanbul: Metis, 2020).
Fraser, Nancy. “Rethinking the public sphere: A contribution to the critique of actually existing democracy” Social text, no 25/26 (1990): 56-80.
Gönlügür, Emre & Devrim Sezer. "Therapeutic forgetting, agonistic remembrance: Conflicting memories of Izmir’s Kültürpark and contested narratives in contemporary Turkey." Memory Studies 14, no. 2 (2021): 395-421.
Habermas, Jurgen. The Structural Transformation of the Public Sphere: An Inquiry into a Category of Bourgeois Society. (Cambridge, MA: MIT Press, 1989).
Low, Setha. “Public space and the public sphere: The legacy of Neil Smith” Antipode, 49 (2017): 153-170.
Low, Setha. On the plaza: The politics of public space and culture. (University of Texas Press, 2010).
MacKinnon, Catherine. Toward a Feminist Theory of the State (Cambridge, MA: Harvard University Press, 1989).
Madanipour, Ali. Design of Urban Space. (New York: Wiley, 1996).
Marston, Sallie. Who are ‘the people’?: Gender, citizenship, and the making of the American nation. Environment and planning D: Society and Space, 8, no. 4 (1990): 449-458.
Mehta, Vikas. “Evaluating public space” Journal of Urban design, 19 no. 1 (2014): 53-88.
Mitchell, Don. The right to the city: Social justice and the fight for public space. (Guilford press, 2003).
Mitchell, Don. “The end of public space? People's Park, definitions of the public, and democracy” Annals of the Association of American Geographers, 85, no. 1 (1995): 108-133.
Negt, Oskar & Kluge, Alexander. Public Sphere and Experience Toward an Analysis of the Bourgeois and Proletarian Public Sphere, (Minneapolis, London: University of Minnesota Press, 1993).
Okin, Susan Moller. “Gender, the Public and the Private,” Feminism and Politics ed. Anne Phillips (Oxford: Oxford University Press, 1998), 116-141.
Susen, Simon. “Critical Notes on Habermas’s Theory of the Public Sphere” Sociological Analysis, 5, no.1 (2011): 37-62.
Talay-Keşoğlu, Birsen. “Socialist Women Organisations in Turkey 1975-1980,” doktora tezi, BÜ Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Bölümü, 2007.
Tekeli Şirin, der. 1980’ ler Türkiye’sinde Kadın Bakış Açısından Kadınlar (İstanbul: İletişim, 1990).
Toprak, Zafer. Türkiye'de Kadın Özgürlüğü ve Feminizm (1908-1935) (İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2014).
Tuncer, Selda. Women and Public space in Turkey: Gender, Modernity and the Urban Experience. (Indiana: Bloomsbury Publishing, 2018).
Tuncer, Selda “Kadınlar Sokağa Çıkınca: 1950-1980 Arasında Kadınların Gündelik Kamusal Mekan Deneyimleri” Toplumsal Tarih 269 (2016): 57-61.
Tuncer, Selda. “Dışarı Çıkmak: Özelden Kamusala Feminist bir Saha Hikâyesi” Moment dergi, 2, no.2 (2015): 30-58.
Tuncer, Selda. “Going Public: Women’s Experience of Everyday Urban Public Space in Ankara Across Generations Between 1950-1980,” Yayımlanmamış Doktora Tezi (Ankara: Middle East Technical University, 2014).
Ünlü, Çiğdem Yasemin. “Yarı-Kamusal Alanda Kadın Deneyimlerine Etnografik Bakış“ Fe Dergi 11, no. 2 (2019): 38-50.
Yılmaz, Ahenk, Kılınç Kıvanç, &Burkay Pasin, eds. İzmir Kültürpark'ın Anımsa(Ma)Dıkları : Temsiller, Mekânlar, Aktörler (İstanbul: İletişim Yayınları, 2015).
Zihnioğlu, Yaprak. Kadınsız İnkılap (İstanbul: Metis, 2003).